Wat zijn de drie filters van Socrates?
De drie filters van Socrates komen voort uit een anekdote van de grote Griekse filosoof Socrates. Velen beschouwen deze anekdote als een geweldige levensles die ons kan helpen omgaan met roddels en geruchten.
Dit verhaal vertelt dat een van de leerlingen van Socrates op een dag behoorlijk geïrriteerd was. Hij vertelde aan Socrates dat hij een van zijn vrienden was tegengekomen en dat deze vriend slecht over hem had gesproken.
Socrates vroeg de man om te kalmeren. Nadat hij even had nagedacht, vroeg hij zijn leerling om te wachten. Voordat hij bereid was te luisteren naar wat hij te zeggen had, moest de boodschap namelijk eerst worden onderworpen aan zijn drie filters. Als de boodschap dit niet kon doorstaan, was de boodschap het volgens Socrates niet waard om gehoord te worden.
“Om jezelf te vinden, moet je voor jezelf denken.”
-Socrates-
De drie filters van Socrates
Zoals hij altijd deed, stelde de Griekse filosoof zijn opgewonden leerling een vraag: “Weet je zeker dat wat je me gaat vertellen waar is?” De leerling dacht even na. Eigenlijk wist hij helemaal niet zeker of wat hij de vriend had horen zeggen wel zo kwaad bedoeld was.
Het was een kwestie van perspectief. “Dus je weet niet of alles wat hij over mij zei waar is of niet,” zei de filosoof. De leerling moest toegeven dat hij dit inderdaad niet wist.
Vervolgens stelde Socrates hem een tweede vraag: “Is wat je me gaat vertellen iets goeds of niet?” De leerling zei dat het duidelijk helemaal niet iets goeds was. In feite was het precies het tegenovergestelde.
Hij was van mening dat wat hij van plan was met de filosoof te delen hem ongemak en leed zou bezorgen. Socrates zei daarom tegen hem: “Dus, je wilt me iets slechts vertellen, waarvan je niet eens zeker weet of het wel waar is.” Vervolgens gaf de leerling toe dat dit geval was.
Vervolgens stelde Socrates de derde en laatste vraag: “Is wat je te zeggen hebt over mijn vriend iets dat mij zal helpen?”. De leerling aarzelde even. Hij wist niet of de informatie wel echt nuttig was of niet.
Misschien zou het de vriendschap tussen Socrates en zijn vriend verpesten, maar gezien het feit dat hij niet zeker wist of het wel waar was of niet, was het misschien helemaal niet nuttig.
Waarheid, goedheid en bruikbaarheid
Uiteindelijk weigerde de filosoof te luisteren naar wat zijn leerling hem wilde vertellen. “Als wat je me wilt vertellen niet waar is, niet goed is en zelfs niet nuttig is, waarom zou ik het dan willen horen?” zei hij tot slot tegen zijn leerling.
“Ik kan niemand iets leren. Ik kan anderen alleen maar laten nadenken.”
-Socrates-
Waarheid, goedheid en bruikbaarheid vormen de basis van de drie filters van Socrates. Socrates was van mening dat iemand zichzelf altijd de volgende vragen moest stellen voordat hij besloot om iets door te vertellen: “Weet ik zeker dat wat ik ga zeggen waar is?” “Is wat ik ga zeggen een goede zaak?” en “Moet het echt gezegd worden en is het nuttig?”
Deze drie filters van Socrates kunnen een uitstekende gids zijn, zowel om te beslissen of we iets wel of niet moeten doorvertellen als om te beslissen of we ergens wel of niet naar moeten luisteren. Het zijn daarom een paar handige richtlijnen die gezonde en constructieve communicatie bevorderen.
Hoe je deze drie filters in de praktijk kunt toepassen
In het dagelijks leven is het niet altijd even makkelijk om het ware, het goede en het noodzakelijke te definiëren. Dit zijn namelijk abstracte concepten die soms moeilijk toe te passen zijn. Je kunt jezelf daarom ook enkele aanvullende vragen stellen, die je zullen helpen bij het toepassen van de drie filters van Socrates:
- Met betrekking tot de waarheid ervan: weet ik 100% zeker dat deze informatie waar is? Zou ik erop durven te wedden? Kan ik het aan iemand bewijzen? Ben ik bereid mijn reputatie ermee op het spel te zetten?
- Betreffende de goedheid ervan: komt het mij of de andere persoon ten goede? Zal het mij of de ander tot een beter mens maken en positieve emoties oproepen? Zal het de situatie van de betrokkenen verbeteren?
- Betreffende de noodzakelijkheid of nuttigheid ervan: zal het leven van deze persoon of mijn leven verbeteren door deze boodschap te delen? Zal de ander concreet actie kunnen ondernemen op basis van deze informatie of deze boodschap? Op welke manier doet het niet op de hoogte zijn van deze informatie pijn of heeft het invloed op de andere persoon?
Zoals we aan het begin van dit artikel ook al aangaven zijn de drie filters van Socrates met name gericht op geruchten of roddels. Door ze toe te passen kunnen we vervelende roddels die ons kunnen blijven achtervolgen vermijden. Je kunt ze echter ook toepassen op andere boodschappen, zoals de boodschappen die we voorbij zien komen op de sociale media.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Di Castro, E. (2000). Racionalidad y emociones. Racionalidad: lenguaje, argumentación y acción, 1, 267.