Wat is adrenaline en wat doet het?
We hebben allemaal wel gehoord van adrenaline. Maar wat is adrenaline nu precies? Adrenaline zorgt ervoor dat we ons goed voelen als we trainen. Het bezorgt ons vlinders in de buik wanneer we ons tot iemand aangetrokken voelen en stelt ons in staat om te reageren op gevaren in het dagelijkse leven.
Hoewel adrenaline ons prestatievermogen verbetert en ons lichaam activeert, heeft adrenaline ook een duistere kant. Overdaad schaadt. En ook in het geval van adrenaline, zorgt een overdaad voor ernstige bijwerkingen.
Wat is adrenaline? Adrenaline is een polyvalente stof, net als dopamine en oxytocine. Het werkt ook als een neurotransmitter en beïnvloedt ons gedrag meer dan bijna elk ander hormoon.
Zo activeert adrenaline bijvoorbeeld ons overlevingsinstinct maar maakt het ons ook gevoelig voor verslavend gedrag. Het kan het soort angst en chronische stress teweegbrengen waar veel mensen last van hebben.
Sommige mensen hebben een dosis adrenaline nodig om de monotonie van hun dagen te doorbreken. Dit kan er enerzijds voor zorgen dat ze de drang hebben om ten volle van het leven te genieten. Maar anderzijds ook dat ze zichzelf onnodig in risicovolle situaties brengen om de leegte te vullen.
Veel professionals die in crisismanagement werken leren hun cliënten om hun adrenaline op de juiste manier te beheren. Om dit te doen, vragen ze hun om fysiek en emotioneel stressvolle activiteiten te doen. Deze activiteiten vereisen dat ze hun reacties leren te reguleren.
Het doel is eenvoudig: train ze zodat ze de controle niet verliezen en leer ze wat ze moeten doen, zodat adrenaline hun vriend is, nooit hun vijand.
Dat doen en precies weten wat dit hormoon allemaal kan doen voor ons lichaam en gedrag, is werkelijk geweldig. Laten we daarom meer leren over adrenaline.
Wat is adrenaline en wat doet het?
In 1982 werd Angela Cavallo uit Lawrenceville, Georgia, moeder van het jaar. Dat is wat de media haar noemden nadat ze over de hele wereld te zien was geweest in het nieuws. Ze deed iets dat moeilijk te geloven zou zijn geweest als er niet meerdere mensen getuigen van waren.
Haar zoon Tony werkte in de garage aan zijn oude Chevrolet toen er iets vreselijks gebeurde. De krik die de auto omhoog hield brak plotseling. De auto viel op de jongeman, waardoor hij eronder vast kwam te zitten.
Angela Cavallo was 51 jaar oud en woog ongeveer 65 kilo. Ze ging niet naar de sportschool, ze was geen grote vrouw en ze had nooit aan gewichtheffen gedaan.
Maar toen ze de voeten van haar zoon onder de auto zag, begon ze om hulp te schreeuwen tegen de buren. Toen duidelijk werd dat niemand zou komen, aarzelde ze niet.
Ze rende naar de zware auto en tilde alle 1300 kilo zo omhoog zonder een moment na te denken. Ze hield de auto een paar seconden omhoog, lang genoeg zodat haar buren naar haar toe konden komen rennen om haar bewusteloze zoon te verplaatsen.
Deze verbazingwekkende prestatie heeft twee bijna magische elementen: de liefde van een moeder en een hele hoop adrenaline. Genoeg adrenaline geeft ons de kracht om ongelooflijke dingen te verrichten om maar te kunnen overleven en anderen te helpen overleven.
Wat is adrenaline: het activeringshormoon
Adrenaline behoort tot de groep van catecholamines, samen met noradrenaline en dopamine. Het wordt geproduceerd door de bijnieren, net boven de nieren.
Er is ook een synthetische versie van adrenaline, genaamd epinefrine. Epinefrine werd gemaakt in een laboratorium. Het is chemisch identiek aan adrenaline en daarom zeer nuttig in medische noodsituaties voor cardiopulmonaire reanimatie.
Om de werking van adrenaline te begrijpen, kunnen we het verhaal van Angela Cavallo en haar zoon gebruiken:
- We nemen een dreigende of gevaarlijke situatie waar (bijvoorbeeld een auto die op ons kind valt). Onze hypothalamus, die verantwoordelijk is voor onze emotionele reacties, activeert het sympathisch zenuwstelsel om een specifieke reactie op die stimulus uit te zenden.
- De hypothalamus staat ook direct in verbinding met de bijniermerg, ook wel medulla glandulae suprarenalis. En deze is weer verbonden met de bijnieren. Deze klieren zijn bereid om een goede hoeveelheid adrenaline vrij te maken om ons te activeren en te bemiddelen in hoe we ons gedragen en reageren.
Adrenaline maakt gebruik van concrete mechanismen voor actie
Maar er is meer. Het lichaam maakt namelijk niet alleen adrenaline aan. Het activeert ook een reeks nauwkeurig afgestemde biologische mechanismen. Deze mechanismen maken het gemakkelijker voor ons om te reageren:
- We worden ons minder bewust van de situatie. Dat wil zeggen, onze hersenen proberen al onze aandacht op slechts één ding te richten. Al het andere wordt naar de achtergrond geschoven.
- Aan de andere kant kiezen de hersenen welke zintuigen het meest bruikbaar zullen zijn. In feite is het heel gebruikelijk dat geluid wordt uitgesloten. Met andere woorden, we gaan minder goed horen, zodat we beter kunnen zien.
- Onze pupillen worden vrijwel onmiddellijk verwijd om meer licht binnen te laten zodat we beter kunnen zien.
- Adrenaline doet iets anders dat je misschien herkent. Het verwijdt onze bloedvaten en verhoogt onze hartslag. Dit gebeurt met een reden: om meer bloed te pompen, zodat er meer zuurstof naar onze spieren gaat. Daarom hebben we meer kracht en zijn we beter in staat om te reageren.
Soms is een plotselinge maar zeer intense kleine uitbarsting van adrenaline genoeg om ervoor te zorgen dat er een stroom zuurstofrijke rode bloedcellen in onze armen en benen terechtkomt. Wanneer dit gebeurt, voelen we ons sterker dan ooit.
Hier is een interessant weetje. Onze hersenen zullen ons immuunsysteem de opdracht geven om grote hoeveelheden dopamine en pijnstillende endorfines vrij te laten.
Dit betekent dat we geen pijn zullen voelen als we gewond raken. Net zoals mevrouw Angela Cavallo, die helemaal geen pijn voelde toen ze een auto van 1300 kilo optilde.
Wat is adrenaline: positieve en negatieve kanten
Adrenaline doet veel goede dingen. Het kan ons stimuleren om uitdagingen te overwinnen. Het kan ook net zo plezierig zijn als verslavend.
Adrenaline helpt ons om ons aan elke stressvolle situatie aan te passen. Het helpt ons bij het beoefenen van risicovolle sporten. Dankzij adrenaline kunnen we ons best doen voor een tentamen of genieten van een romantische date.
Trillende handen, een brok in de keel, verwijde pupillen wanneer we naar de persoon kijken waartoe we ons aangetrokken voelen… Dit zijn allemaal directe effecten van adrenaline.
Adrenaline bezorgt ons een vrolijk gevoel wanneer we dansen en plezier hebben met andere mensen. Het geeft ons ook dat ongelooflijke gevoel dat we in een achtbaan zitten of in een snelle auto rijden.
Zoals je kunt zien, houden veel van deze dingen een bepaald risico in. Het is precies op dat moment, wanneer we na de ervaring onze voeten weer ongedeerd terug op veilige bodem zetten, dat we de euforie en immense voldoening en bevrijding voelen die adrenaline teweegbrengt.
Hierdoor zijn er mensen die verslaafd zijn aan adrenaline. Dit is de duistere kant van adrenaline waarover we beslist meer moeten weten.
Wat is adrenaline: adrenalineverslaving
Sommige mensen voelen zich aangetrokken tot de gevaarlijkere kant van extreme sporten. Sommigen spelen echt met hun leven. De oorzaak van dit soort gedrag (dat velen van ons waarschijnlijk hebben gezien) is soms meer dan een eenvoudige zoektocht naar plezier en avontuur.
De intense piek van adrenaline die deze mensen ervaren, kan ook een leegte opvullen of hun emoties maskeren.
Wanneer we denken aan een verslaafde, stellen we ons onmiddellijk iemand voor die afhankelijk is van bepaalde drugs. Iemand die deze drug niet zozeer voor plezier gebruikt, maar eerder om ongemak te elimineren.
Toch praten we niet vaak over andere vormen van verslaving. Voortdurend streven naar een adrenalinekick of op zoek gaan naar risico’s om het gevoel te hebben dat je leeft, is ook verslaving.
Als iemand dagelijks adrenaline nodig heeft door zijn leven in gevaar te brengen, dan kijken we naar verslavend gedrag.
Aan de andere kant is het, net zoals met andere verslavende middelen, ook gebruikelijk om steeds hogere doses nodig te hebben om hetzelfde effect te ervaren als voorheen. Ons lichaam ontwikkelt in de loop der tijd een tolerantie. Waardoor verslaafden zelfs nog risicovoller en extremer gedrag en ervaringen moeten opzoeken om dezelfde sensatie te krijgen.
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen een atleet die op professioneel vlak en op verantwoorde wijze een extreme sport beoefent en iemand die hetzelfde doet zonder na te denken over de gevolgen van zijn acties.
In die zin kunnen we zeggen dat een verslaafde niet nadenkt, hij wil gewoon een biologische behoefte bevredigen.
Wat is adrenaline en chronische stress
Inmiddels hebben we gezien dat adrenaline verslavend kan worden. Nu is er nog een interessant negatief aspect van adrenaline. En dit is de dagelijkse ontwikkeling van chronische stress.
Chronische stress is het directe gevolg van voortdurende druk en spanning. Als we druk en spanning niet op tijd beheren, leiden ze tot chronische stress. Deze emotionele toestand wordt veroorzaakt door een opeenhoping van twee specifieke hormonen in het bloed: adrenaline en cortisol.
Wanneer we moeilijke, ongemakkelijke situaties doormaken die onze fysieke en emotionele balans bedreigen, interpreteren onze hersenen ze als een gevaar. Dat is wanneer adrenaline ten tonele verschijnt en wanneer we efficiënt moeten handelen.
Maar dat doen we niet altijd, en dat is wanneer adrenaline zich ophoopt en veranderingen in ons lichaam veroorzaakt (hoge bloeddruk, snelle hartslag, spijsverteringsproblemen).
Onze gezondheid wordt aangetast en we brengen ons leven in gevaar. Het is niet iets dat we gewoon opzij kunnen schuiven, en we kunnen dit probleem ook niet uitstellen tot morgen of volgende week…
Wat is adrenaline? Als conclusie kunnen we zeggen dat adrenaline een ‘magisch’ doel vervult zolang het op het juiste moment wordt vrijgegeven. In die situaties fungeert het als een vitale impuls om ons te helpen reageren, ons veilig te houden, ons beter aan bepaalde situaties aan te passen.
Maar als we dit gevoel elke dag nodig hebben of als we spanning en angsten toestaan om de boel over te nemen, kan adrenaline het ergste effect hebben: het kan onze gezondheid ruïneren.
Bibliografie
Kandel (2001). Principios de la neurociencia Madrid, LTC.
Hart, A (1995). Adrenalin and Stress. Thomas Nelson editors.
Bennett M (1999). “One hundred years of adrenaline: the discovery of autoreceptors.” Thieme Publishing Group.