Wat gebeurt er in je hersenen als je boos wordt?
Boosheid is een onaangename emotie. Het verandert je, zet je op tegen andere mensen, en maakt dat je beslissingen neemt die je nooit zou nemen als je kalm was. Om deze redenen ben je geneigd te proberen woede op afstand te houden. In werkelijkheid is deze emotie echter niet zo negatief. In feite vervult ze een belangrijke functie. Om het uit te leggen gaan we je vertellen wat er in je hersenen gebeurt als je boos wordt.
Je hebt je waarschijnlijk wel eens afgevraagd waar je woede-uitbarstingen die je af en toe overvallen vandaan komen, en waarom je de controle verliest. En ook waarom je de emotie urenlang niet kwijt kunt raken. Dat komt omdat er in je lichaam, en in het bijzonder in je hersenen, belangrijke automatische reacties plaatsvinden. Dit betekent echter niet dat je er niets aan kunt doen.
Wat gebeurt er in je hersenen als je boos wordt?
Boosheid is een emotionele reactie die ontstaat als je je onrecht aangedaan of bedreigd voelt. Het leidt er dus toe dat je reageert om jezelf te beschermen en te verdedigen, een soort ongemak te vermijden, of een voordeel te verkrijgen. In die zin is het een noodzakelijke en heilzame emotie, omdat ze je competitief maakt en je in staat stelt grenzen te stellen.
Dit soort veranderingen in gedrag en gemoedstoestand worden echter bemiddeld door een reeks specifieke hersenprocessen. Hersenactivatie en endocrien functioneren spelen een belangrijke rol. De interessantste bevindingen in dit verband zijn de volgende:
Hormonaal systeem
Als je boos wordt, geeft je lichaam grotere hoeveelheden noradrenaline af. Dit leidt tot een grotere fysieke en emotionele activering. Het veroorzaakt een verhoging van je bloeddruk en hartslag. Ook het dopamineniveau (dat je aanzet tot competitiviteit en verdediging tegen gevaar) en glutamaat nemen toe. Daarentegen dalen tijdens een episode van woede je niveaus van serotonine en vasopressine.
Verder is er een interessant verband gevonden (Engelse link) tussen testosteron en cortisol die de reactie op woede mediëren. Testosteron is in het algemeen in verband gebracht met agressie en dominantiegedrag en blijkt te stijgen als we boos worden. Daarentegen wordt cortisol (dat vrijkomt als reactie op stress) in verband gebracht met onderdanig gedrag en remming en lijkt het effect van testosteron te bemiddelen.
Sommige studies hebben ontdekt dat testosteron alleen verband houdt met agressie als de cortisolspiegel laag is. Omgekeerd, als ze hoog zijn, dempen ze het effect van het andere hormoon op het gedrag.
Neurologische correlaten
Elke emotie vertoont een gedifferentieerd hersenactivatieprofiel (Engelse link) . In het geval van woede wordt de actie uitgevoerd door de amygdala. Dit is een kleine subcorticale structuur die deel uitmaakt van het zogenaamde emotionele brein, of limbisch systeem. Bedreigende prikkels om onze overleving te waarborgen activeren de amygdala. Ze doet dat door de controle over ons gedrag over te nemen.
In feite ‘schakelt’ ze hersengebieden zoals de prefrontale cortex uit, die te maken hebben met logisch denken, redeneren en impulscontrole. Daardoor wordt je rationele deel geremd en word je ontvoerd door die onmiddellijke emotionele reactie.
Een andere van de veranderingen die in je hersenen optreden als je boos wordt, is een grotere activering of verandering van de linkerhersenhelft. Volgens het motivatiemodel (Spaanse link) zorgt het linker frontale gebied ervoor dat je, als je boos wordt, datgene wat je boosheid veroorzaakt benadert om het op te heffen.
De implicaties
Al het bovenstaande vertaalt zich in cognitieve, emotionele en gedragsveranderingen die kenmerkend zijn voor woede-episodes. Bijvoorbeeld:
- Je bereidt je voor om te vechten of te vluchten.
- Er is een toename van je geheugenprocessen.
- Je let beter op. Daarom is het voor anderen moeilijker om je te misleiden.
- Je wilt gelijk hebben en vindt het bijna onmogelijk om te kalmeren als je boos bent.
- Je bent niet in staat de situatie objectief en rustig te analyseren en erover na te denken.
Alle biologische processen die in gang worden gezet als je boos wordt, ontslaan je echter niet van je verantwoordelijkheid. In feite kun je (en moet je) leren om op een gezonde manier met woede om te gaan.
Dit betekent niet dat je het moet onderdrukken, maar dat je moet leren je emoties te verwerken zonder je erdoor te laten meeslepen. Probeer bijvoorbeeld het logische deel van je hersenen te activeren en probeer terug te keren naar het heden en naar je centrum. Als je daarvoor jezelf tijdelijk moet verwijderen totdat je je kalmte hervindt, moet je niet aarzelen om dat te doen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Denson, T. F., Pedersen, W. C., Ronquillo, J., & Nandy, A. S. (2009). The angry brain: Neural correlates of anger, angry rumination, and aggressive personality. Journal of Cognitive Neuroscience, 21(4), 737–744
- Denson, T. F., Ronay, R., von Hippel, W., & Schira, M. M. (2013). Endogenous testosterone and cortisol modulate neural responses during induced anger control. Social neuroscience, 8(2), 165-177.
- Lemus Mesa, A. J. (2021). Procesamiento cerebral de la dirección motivacional y de la valencia afectiva en las frases de relación social: un estudio de ERP. Universidad de La Laguna.
