Wanneer heb je een stoornis in de impulsbeheersing?

In het artikel van vandaag zullen we de belangrijkste soorten stoornissen in de impulsbeheersing noemen en hun belangrijkste kenmerken beschrijven.
Wanneer heb je een stoornis in de impulsbeheersing?

Laatste update: 03 januari, 2021

Alle mensen hebben of voelen impulsen. Vaak zijn je impulsen echter niet intens genoeg om je vermogen om ze te beheersen te overmeesteren. Aan de andere kant, zelfs als je impulsen het af en toe overnemen, is het meestal niet genoeg om jou of de mensen om je heen te laten lijden. Als dit wel het geval is, dan kan het zijn dat je last hebt van een stoornis in de impulsbeheersing.

Het is belangrijk om een sleutelterm op dit gebied te definiëren: impulsiviteit. Volgens Moller, Barrat, Dougherty, Schmitz en Swann (2001 – Engelse link) is impulsiviteit een aanleg voor snelle, ongeplande reacties op interne of externe stimuli, zonder rekening te houden met de negatieve gevolgen van die reacties voor het impulsieve individu of voor anderen.

Deze reactie kan zichtbaar zijn, zoals een telefoontje plegen. Aan de andere kant kan het verborgen blijven voor een toeschouwer, zoals bijvoorbeeld een persoon die zich een gesprek voorstelt met iemand anders.

In milde gevallen zijn de negatieve gevolgen meestal niet groot genoeg om alarm te slaan. Het probleem is op de lange termijn. Een milde stoornis in de impulsbeheersing kan uiteindelijk zeer schadelijk zijn, omdat het niet ernstig genoeg is om patiënten preventieve of behandelingsmaatregelen te laten nemen.

Het kan dus chronisch worden en resistenter worden tegen een eventuele behandeling. Deze aandoening komt meer voor onder mannen, hoewel de genderkloof kleiner lijkt te worden en afhankelijk is van de specifieke aandoening.

Stoornis in de impulsbeheersing

In het artikel van vandaag gaan we het hebben over de belangrijkste stoornissen in de impulsbeheersing volgens de DSM-5.

Wanneer heb je een stoornis in de impulsbeheersing

Periodieke explosieve stoornis

Woede is de belangrijkste factor bij deze aandoening. De energie van de emotie overweldigt het individu met deze aandoening volledig. Om deze energie te verbruiken of eruit te laten, kunnen ze agressief en schadelijk worden.

We hebben het hier over fysieke en verbale agressie. Sommige misbruikers hebben deze aandoening. In sommige opzichten is het vergelijkbaar met een driftbui uit de kindertijd. Volwassenen zijn echter duidelijk veel sterker dan kinderen.

Patiënten met deze aandoening lijken aanzienlijk te verbeteren wanneer professionals hen andere manieren aanbieden om hun energie vrij te maken. Als gevolg hiervan kunnen enkele preventieve maatregelen bestaan uit lichaamsbeweging, veranderingen in het dieet of de onthouding van stimulerende middelen.

Ze kunnen ook profiteren van bepaalde copingmechanismen die ze kunnen toepassen als ze heet gevoel hebben de controle te verliezen.

Stoornis in de impulsbeheersing: kleptomanie

Mensen met kleptomanie gebruiken diefstal of inbraak als uitlaatklep voor hun angst. Het is een soort versterkt instrumenteel gedrag dat als kalmeren middel werkt.

Het object zelf is meestal niet van groot belang. Of het individu al dan niet in zijn basisbehoeften voorziet heeft niets met deze aandoening te maken. Met andere woorden, ze stelen niet omdat ze de voorwerpen die ze stelen nodig hebben.

Dit is misschien een van de meest bekende aandoeningen, misschien vanwege de prevalentie ervan in films en tv-series. Een van de meest iconische kleptomanen is Marie Schrader in Breaking Bad.

Ze vertegenwoordigt perfect de systematische ontkenning van het probleem, evenals hoe haar schaamte energie produceert die ze kanaliseert door de dreiging gepakt te worden.

Aan de andere kant, als kleptomanen eenmaal de moeilijke stap hebben genomen om hun probleem te herkennen, onderschatten ze soms het belang van hun gedrag. Ze zouden kunnen beweren dat ze alleen onbelangrijke voorwerpen stelen die het bedrijf, de supermarkt of het gezin waarvan ze hebben gestolen niet zullen maken of breken.

Het stelen was bevrijdend voor hen en veroorzaakte geen grote schade. De geest is zeer bekwaam in het vormgeven van de werkelijkheid op zo’n manier dat ze hun gedrag kunnen rechtvaardigen en versterken.

Pathologisch gokken

De adrenalinestoot die door gokken wordt geproduceerd, is een vorm van stressverlichting voor dwangmatige gokkers. Gokken kan verslavend zijn en erg veel geld kosten. Je zou alles kunnen winnen, maar de wet van grote getallen zegt dat je het uiteindelijk allemaal zult verliezen. Als dat niet het geval was, zouden casino’s geen levensvatbare bedrijven zijn.

Pathologische gokkers hebben als gevolg van hun verslaving te maken met geldproblemen en relatieproblemen. Deze specifieke aandoening wordt vaak pas ontdekt als de inzet echt hoog is geworden.

In het begin is het gemakkelijk voor het individu en de samenleving om gokken te normaal te vinden. Je kunt tenslotte heel kleine bedragen inzetten. Wanneer de zaken echter beginnen te escaleren, hebben pathologische gokkers de neiging hun gedrag te verbergen, zodat niemand hen en het spel in de weg staat.

Gokken neemt uiteindelijk een aanzienlijk deel van hun fysieke en mentale energie in beslag. Ze besteden hun vrije tijd aan het nadenken over waar ze kunnen gokken en hoe ze ermee wegkomen. Hoe meer ze spelen, hoe meer ze geloven dat het volgende spel hen uit het gat zal halen waarin ze zich hebben gegraven.

Dat leidt op zijn beurt tot verkeerde conclusies. Ze redeneren bijvoorbeeld dat, aangezien ze een aantal verloren spellen op rij hebben gehad, hun volgende overwinning binnen handbereik moet liggen. Dat soort denken helpt de realiteit te verzachten van alles wat ze zijn kwijtgeraakt.

Andere stoornissen in de impulsbeheersing

Andere stoornissen in de impulsbeheersing omvatten pyromanie, het Diogenes-syndroom en niet-specifieke stoornis in de impulsbeheersing. Hoewel ze allemaal hun verschillen hebben, geven de drie die we hier beschreven een algemeen idee van de rode draad tussen al deze aandoeningen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Moeller, F. G., Barratt, E. S., Dougherty, D. M., Schmitz, J. M., & Swann, A. C. (2001). Psychiatric aspects of impulsivity. The American journal of psychiatry, 158(11), 1783–1793. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.158.11.178


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.