Waarom we soms het slachtoffer de schuld geven
Vóór het proces tegen ‘La Manada’ vroegen veel mensen zich af waarom de samenleving soms de neiging heeft om het slachtoffer de schuld te geven.
Deze neiging ontstaat wanneer mensen bepaalde overeenkomsten zien tussen zichzelf en de aanvaller of wanneer ze hun gevoel van controle niet in gevaar willen brengen. Ze denken dat als het op een bepaalde manier de schuld van het slachtoffer was, ze het zelf in de hand hebben of hetzelfde hen ook kan overkomen of niet.
Dit doen ze vaak wanneer ze enkele eigenschappen delen met het slachtoffer. Als het slachtoffer volgens hun een ‘fout’ heeft gemaakt, voelen ze een vals gevoel van veiligheid. Ze denken dat hen niets kan overkomen zolang ze niet dezelfde ‘fout’ maken.
Ergens voelen we ons dus veiliger door het slachtoffer de schuld te geven. Hierdoor kunnen we onszelf ervan overtuigen dat we controle hebben over elke situatie. Met andere woorden, we geloven dat we veilig zijn zolang we ‘maar geen fouten maken’. Hiermee zeggen we echter onbewust dat het het slachtoffer zijn eigen schuld is.
Bij elke vorm van gendergerelateerd geweld zijn mensen geneigd zich te focussen op de mogelijke verantwoordelijkheid van de vrouw. Zo worden er bijvoorbeeld voorlichtingen gegeven die zich richten op de ‘veiligheidsmaatregelen’ die vrouwen zouden moeten treffen.
Het lijkt alsof alleen vrouwen zich gedwongen zouden moeten voelen om iets te doen om agressie te voorkomen. Eigenlijk zouden voorlichtingen en campagnes echter ook gericht moeten zijn op andere dingen.
Bijvoorbeeld dingen zoals potentiële agressors en zelfs de samenleving als geheel. Op deze manier zouden ze niet indirect bijdragen aan onze neiging om het slachtoffer de schuld te geven.
Waarom vechten sommige mensen niet als ze worden aangerand of verkracht?
Mensen hebben een complex zenuwstelsel dat hen verlamt wanneer ze worden geconfronteerd met een gevaar waarbij vechten of vluchten niet mogelijk is.
Deze verlamming is dan de reactie die het lichaam geeft om te kunnen overleven. In het geval van consensuele seks en immobilisatie produceert het brein oxytocine, het liefdeshormoon, dat trauma voorkomt.
Wanneer seks echter wordt afgedwongen, raakt de persoon verlamd en verstijfd. Verkrachters of mensen die een verkrachting zien gebeuren, zien dit dan als toestemming geven.
Paradoxaal genoeg blijft de mishandelde persoon, het slachtoffer, getraumatiseerd door de schaamte ervan. De misbruiker, daarentegen, vertrekt en voelt zich niet schuldig over wat hij heeft gedaan.
Als we het slachtoffer de schuld geven, verplaatsen we onszelf dan in hem/haar of niet?
Als we het slachtoffer de schuld geven, doen we dit misschien uit verdediging. De toeschrijvingen die we zelf aan het gebeuren maken, zorgen ervoor dat we vinden dat de agressor minder zwaar gestraft moet worden. We spreken sneller van gerechtigheid.
Hoewel het in veel gevallen inderdaad zo is dat we nog altijd in een wereld leven waarin de rechten van vrouwen iets minder belangrijk lijken te zijn, heeft onze neiging om ons tegen het slachtoffer te keren met meer te maken dan dat.
Misschien bekeken de mannen die de vijf agressors in de La Manada-rechtzaak verdedigden de feiten alleen vanuit hun eigen perspectief. Waardoor ze op een bepaalde manier het gevoel hadden alsof de maatschappij indirect ook hen aanviel.
Vrouwen die denken dat slachtoffers van seksueel misbruik hier enigszins zelf verantwoordelijk voor zijn, doen dit om hun gevoel van controle te behouden. Ze kijken alleen naar de factoren die hen in staat zouden stellen te voorkomen dat hen hetzelfde kan overkomen.
We hebben vrijwel allemaal weleens vrouwen dingen horen zeggen als ‘Dat zou mij nooit overkomen’ of ‘Ik zou anders handelen’. Uiteindelijk weten we echter niet hoe we zelf in zo’n situatie zouden reageren.
Je kunt jezelf in de agressor verplaatsen, maar we hebben allemaal de video gezien waarin vier van de veroordeelde mannen van de La Manada-rechtzaak een onbewust meisje misbruikten. In dit geval zijn de feiten duidelijk.
Bovendien geeft de wetenschap ons een duidelijke verklaring voor waarom iemand verlamd raakt in situaties waarin hij niet kan vechten of vluchten. We zouden onszelf daarom altijd in de schoenen van het slachtoffer moeten plaatsen.