Waarom treedt vergeetachtigheid op?

Waarom vergeten we? Factoren als emotie en aandacht zijn fundamenteel in de ontwikkeling van dit proces.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Paula Rojas.

Laatste update: 01 november, 2022

Je bent vast wel eens een kamer binnengegaan en hebt je afgevraagd wat je daar deed. En als je jezelf zou vragen wat je afgelopen dinsdag gegeten hebt, zou je het je waarschijnlijk niet herinneren of er zeker moeite mee hebben. Dit heeft te maken met een verschijnsel dat in je hersenen optreedt. In de regel is het behulpzaam, maar dit betekent niet dat het je niet af en toe parten speelt. Dat heet vergeetachtigheid.

Het is belangrijk te begrijpen hoe je aandacht werkt, en hoe die zijn werking combineert met het geheugen, zodat je het ene stukje informatie adequaat onthoudt en het andere vergeet. Het is heel normaal dat je je afvraagt waarom je soms belangrijke gegevens vergeet.

Hoe werkt het geheugen?

Geheugen is het vermogen om informatie te bewaren en op te halen. Het is uiterst belangrijk omdat een groot deel van je identiteit erin schuilt. Bovendien werkt het mee aan de configuratie van je manier van handelen en het verwerken van informatie. In feite is ervaring meestal je belangrijkste gids bij het nemen van beslissingen.

Via het geheugen verkrijg je de nodige kennis om de wereld waarin je leeft te begrijpen, waardoor je in staat bent nieuwe informatie te verzamelen en te ordenen. Zo kun je er betekenis aan geven en het terughalen wanneer dat nodig is. Het geheugen richt zich op drie fundamentele processen.

• Codering. De stimuli worden omgezet in mentale representaties.
• Opslag. De gegevens worden bewaard zodat ze later gebruikt kunnen worden.
• Herstel. De manier waarop toegang wordt verkregen tot de bewaarde informatie. Dit proces kan vrijwillig of spontaan plaatsvinden.

Er bestaan meerdere classificaties als het gaat om het geheugen. We gaan ons richten op de classificatie die tijdelijkheid als criterium neemt. Zo spreken we van zintuiglijk of onmiddellijk geheugen. Dit registreert de informatie die kortstondig uit de omgeving komt.

Ten tweede is er het kortetermijngeheugen. De functie daarvan is het analyseren en ordenen van informatie. Het is ook verantwoordelijk voor het koppelen ervan aan je ervaringen. De capaciteit ervan is echter beperkt, zodat het ook samenhangt met vergeetachtigheid.

Ten slotte is er het langetermijngeheugen . Het bevat alle kennis en ervaringen die je in de loop van je leven hebt opgedaan. De capaciteit ervan is onbeperkt en het is georganiseerd voor gemakkelijke toegang.

Factoren in verband met vergeetachtigheid

Zoals je weet staat vergeten voor het onvermogen om je vrijwillig noodzakelijke informatie in een bepaalde context te herinneren . Het impliceert problemen bij het ontplooien van sommige activiteiten. Dat komt omdat je vaak afhankelijk bent van deze informatie. Bijvoorbeeld bij een examen.

Momenteel gaat men ervan uit dat er meerdere factoren verband houden met vergeetachtigheid. Tot de belangrijkste behoren de volgende.

• Interferentie. Dit treedt op als er concurrentie is tussen de ervaringen die je doorleeft. Er zijn twee soorten interferentie. De eerste is retroactief. Bij dit soort beïnvloedt nieuw leren je herinnering aan eerder geleerde informatie. De tweede is proactieve interferentie. Hierbij maakt de informatie die je al geleerd hebt het je moeilijk om nieuwe informatie te leren.
• Gebrek aan verwerking of herstel. In dit geval kunnen zich twee situaties voordoen. Eén ervan doet zich voor als je de informatie aanvankelijk niet goed hebt verwerkt, vandaar dat het opslagproces wordt beïnvloed. Ook kun je, als je informatie een tijdje niet hersteld hebt, alles of een deel ervan vergeten. Dit staat bekend als de vergeetcurve.
• Ongeschikte context. Informatie is soms moeilijker te onthouden als je het in een andere omgeving hebt geleerd. In de regel is informatie gemakkelijker te onthouden als je poging tot ophalen plaatsvindt in dezelfde context waarin je het hebt opgeslagen. Bijvoorbeeld, je maakt een lijstje voor de winkel voordat je van huis vertrekt, maar je laat iets weg. Je komt bij de winkel aan en hebt het gevoel dat er iets ontbreekt, iets dat je je pas herinnert als je weer thuis bent, omdat je daar was toen je het op je mentale lijstje opnam.

Associaties en vergeetachtigheid

De kwaliteit en kwantiteit van informatie die je zou kunnen vergeten hangen sterk af van hoe je het geleerd hebt. In het geval dat je het op een oppervlakkige manier hebt geleerd, zal het spoor dat het achterlaat veel kwetsbaarder zijn.

Als je daarentegen nieuwe kennis onthoudt door associaties te leggen met wat je al weet, is het moeilijker te vergeten.

Aandacht: een fundamenteel proces om vergeten te voorkomen

Je hebt het vermogen om je aandacht te beheersen. Je kunt het in zekere zin vrij maken zodat de omgeving het stuurt of je kunt jezelf de controle geven en je concentratie richten waar je wilt.

Daarom richt je, als je iets wilt onthouden, al je aandacht erop. Onbewust weet je inderdaad dat dit helpt. In feite kun je echt van streek raken als iemand of iets je probeert af te leiden.

Dit is fundamenteel, want aandacht, opgevat als concentratie, is uiterst belangrijk voor kwaliteitscodering. Of, voor het genereren van een sterke inprenting die samenhangt met het geheugen.

Het proces van vergeten uitstellen

Er zijn verschillende processen die je kunt uitvoeren om je geheugen te versterken en zo je vergeetachtigheid te verminderen. Eén strategie is het verhogen van je aandacht/concentratie op het moment van assimilatie. Een andere is om de relevante van de irrelevante informatie te scheiden of in lagen te verdelen, zodat de herinnering aan wat belangrijk is je herstel van de details triggert.

Herhalen en zin geven aan informatie is een andere strategie die je kunt gebruiken om vergeten te voorkomen. In dit geval helpt het letten op en goed organiseren van de informatie je bij het leren ervan. Je kunt ook hulpmiddelen gebruiken om informatie duidelijker te maken. Als je bijvoorbeeld de namen van bepaalde concepten moet leren, kun je acroniemen genereren en een woord vormen.

Aan de andere kant zal het zinvol maken van de informatie die je wilt leren helpen om het coderings- en opslagproces veel sneller en effectiever te laten verlopen. Ook zal het, als het aansluit bij informatie die je al geleerd hebt, je echt helpen om het te onthouden.

Conclusie

Het proces van informatie vergeten is natuurlijk en van vitaal belang voor het goed functioneren van het geheugen. Vaak onthoud je wat je hersenen als vitaal en nuttig beschouwen bij het uitvoeren van een specifieke activiteit. Toch is het belangrijk om in gedachten te houden dat motivatie, emotie en aandacht fundamentele aspecten van dit proces zijn.

Als je je vergeetachtigheid wilt verminderen, moet je daarom de informatie selecteren die echt relevant is. Evenzo zal het associëren van de informatie met informatie die je al geleerd hebt je helpen deze beter op te slaan, waardoor je geheugen gemakkelijker terug te vinden is.