Waarom hebben mensen met dementie slikproblemen?

De meeste vormen van dementie beginnen met geheugenverlies, desoriëntatie of taalproblemen. Er komt echter een tijd dat patiënten ook beperkingen vertonen bij het kauwen en slikken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 02 november, 2022

Dementiepatiënten hebben heel vaak slikproblemen. Iedereen die een familielid of kennis heeft met bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer zal ooit met deze realiteit te maken hebben gehad. Het is inderdaad een verwoestend feit dat er een tijd komt dat ze niet eens kunnen kauwen of slikken.

Is het omdat hun karakter is veranderd? Of is het misschien omdat ze het verlangen om te eten hebben verloren? Absoluut. In feite wordt dit fenomeen dysfagie genoemd en vindt het zijn oorsprong in de hersenen.

Het gebeurt omdat de neurologische mechanismen die de beweging van deze basisgebieden regelen, zijn beschadigd. Hier komt nog een feit bij: eten vereist cognitieve inspanning.

In feite zijn het snijden van voedsel, nadenken over wanneer je een lepel of vork in de mond steekt, of zelfs beslissen wanneer je moet beginnen of stoppen met kauwen, zeer complexe cognitieve processen. Voor ons zijn ze volledig automatisch. De studie van neurodegeneratieve ziekten kan ons op dit specifieke gebied veel meer vertellen.

Waarom hebben mensen met dementie moeite met het doorslikken van voedsel?

Weigeren om te eten, de mond sluiten of alles uitspugen wat ze op een lepel krijgen. In de meest vergevorderde stadia van de ziekte van Alzheimer komt dit uiterst complexe fenomeen heel vaak voor tijdens het eten. Dit is het moment waarop de familie vaak voor het eerst in aanraking komt met de neurologische aandoening dysfagie.

Je zou kunnen zeggen: ” Nou, ik stik soms bijna tijdens de maaltijden als ik bepaalde dingen drink of eet.” Dit is waar, het is ons allemaal wel eens overkomen.

In feite zijn deze ongemakkelijke ervaringen te wijten aan het feit dat, hoewel het misschien niet zo lijkt, eten en drinken complexe functies zijn die door de hersenen worden uitgevoerd. Daarom vereisen veel van hen bewuste controle.

Vroege eetproblemen voor mensen met dementie

Je bent waarschijnlijk zeer bekend met bepaalde vroege tekenen van dementie. Bijvoorbeeld vergeetachtigheid, ruimtelijke desoriëntatie en het geleidelijke verlies van expressie en begrip van taal. Soms hebben de processen die met voedsel te maken hebben de neiging onopgemerkt te blijven. Het gaat vaak als volgt:

• Geconfronteerd met het gevoel van honger of dorst, kan de persoon emotioneel reageren en niet gedragsmatig. Sterker nog, in plaats van te eten of te drinken, laten ze zich meeslepen door hun slechte humeur of prikkelbaarheid.
• Velen verliezen fijne motoriek en handvaardigheid in het algemeen. Dit resulteert in problemen om voor zichzelf te koken en ze kunnen ook problemen hebben met het snijden van hun voedsel. Bovendien hebben ze de neiging om te grote stukken in hun mond te stoppen, wat het risico op verstikking vergroot.
• Evenzo treden slikproblemen op in de tussenstadia van de dementie van Alzheimer. Zelfs als de persoon probeert te slikken, lukt dat soms niet. In feite wordt het automatische deel van het doorslikken van voedsel of water beperkt.
• Op andere momenten kan de persoon geen bolus vormen omdat ze niet kauwen. Met andere woorden, ze houden de portie voedsel in hun mond zonder iets te doen.

Mensen met dementie hebben moeite met slikken door dysfagie

Volgens een onderzoek (Engelse link) hebben mensen met dementie moeite met het doorslikken van voedsel in de vroege stadia van de ziekte. Hoewel het waar is dat dysfagie optreedt in vergevorderde stadia van de ziekte van Alzheimer, treden slikproblemen vaak eerder op.

Het is ook belangrijk op te merken dat deze problemen zich ook kunnen voordoen bij gezonde oudere volwassenen. Met betrekking tot neurodegeneratieve ziekten weten we echter dat corticale en biomechanische veranderingen optreden.

Neurale netwerken werken niet meer, wat resulteert in slikproblemen en verminderde executieve functies. Dit zijn het soort processen waarmee de persoon beslist wanneer hij moet slikken, wanneer hij moet kauwen, enz.

Wat te doen als een gezinslid slikproblemen heeft?

We weten dat mensen met dementie moeite hebben met het doorslikken van voedsel. Wat kun je echter doen als je een familielid hebt met dit probleem?

In feite is het een zeer complexe realiteit waarin de angst om te stikken gehuisvest is. In deze situaties is het noodzakelijk om logopedisten en deskundigen op het gebied van voeding in verband met de ziekte van Alzheimer te raadplegen.

Over het algemeen kunnen de volgende richtlijnen zeer nuttig zijn:

• Zorg ervoor dat de persoon eet met een rechte rug en met het hoofd iets schuin om verstikking te voorkomen.
• Bereid voedsel voor dat geschikt is om door te slikken. Puree kan bijvoorbeeld alle water- en energiebehoeften van de persoon omvatten. Je moet echter plakkerig voedsel zoals honing of vezelig voedsel zoals artisjok vermijden, zelfs als je ze hebt gepureerd.
• Houd er rekening mee dat het voeden van het gezinslid meer tijd en geduld zal vergen. Voer ze kleine hoeveelheden met een dessertlepel of theelepel. Het is belangrijk om te onthouden dat de lepel de basis van de tong moet raken, omdat dit het slikken zal stimuleren.
• Houd de persoon een uur rechtop en met een rechte rug na de maaltijd om de spijsvertering te vergemakkelijken.

Ten slotte is het in deze omstandigheden essentieel om altijd de steun van experts te hebben. De kwaliteit van leven van je naaste is immers altijd het hoofddoel.