Vroeg of laat worden halve waarheden leugens
Niets is zo laf als iemand die voortdurend halve waarheden vertelt. Want wie waarheid combineert met leugens zal vroeg of laat de hele leugen onthullen. Bedrog verhuld door goede manieren is schadelijk en giftig. Het heeft de neiging om naar boven te komen, net als leugens.
Unamuno schreef in zijn werken dat er geen goede dwazen zijn. Ze weten allemaal op hun eigen manier hoe ze kunnen samenspannen en effectieve trucs kunnen uithalen om ons te verrassen. Als er dan iets is waar onze samenleving er te veel van heeft, dan is het mensen die niet bepaald dwazen zijn, maar ook geen genieën. Halve waarheden of gedeeltelijke waarheden zijn een veel voorkomende strategie. We zien ze in elke context, vooral in de politieke wereld.
“Je hebt een halve waarheid verteld? Ze zullen zeggen dat je twee keer liegt als je de andere helft verteld.”
-Antonio Machado-
De persoon die gedeeltelijke waarheden of leugentjes om bestwil vertelt, denkt dat hij hiermee niets verkeerd doet. Hij voelt zich immuun voor de verantwoordelijkheid die hij tegenover de ander heeft. Het lijkt erop dat het weglaten van informatie om ‘barmhartig’ te zijn, je van alle verantwoordelijkheid bevrijdt. Het is alsof iemand je vertelt: ‘Ik hou veel van je, maar ik heb ruimte nodig’ of ‘Ik waardeer je werk en we waarderen je inspanning, maar we zullen er een paar maanden zonder jou doorheen moeten komen’.
Hoeveel pijn het ook doet, de waarheid is waar we allemaal voor kiezen en wat we nodig hebben. Alleen op die manier kunnen we vooruitgang boeken. De waarheid geeft ons de kracht om de juiste psychologische strategieën te bepalen om de pagina om te slaan. De waarheid helpt ons onze onzekerheden en emotionele instabiliteit achter ons te laten en ontmaskert onze waanideeën.
De bittere smaak van halve waarheden
Hoe vreemd het ook kan lijken, de psychologische analyse van leugens is relatief nieuw. Freud raakte het onderwerp nauwelijks aan. In zijn tijd was het een zaak voor ethici en zelfs theologen, die het bestudeerden in verband met moraal. Toch raakten sociaal psychologen er in de jaren tachtig in geïnteresseerd en begonnen ze met het bestuderen van bedrog en alle interessante verschijnselen die met het onderwerp te maken hadden. Ze bevestigden iets wat Nietzsche in zijn tijd zei: “De leugen is een toestand van het leven.”
We weten dat dit schrijnend kan lijken. Ondanks het feit dat we van jongs af aan leren om altijd de waarheid te vertellen, beginnen we vanaf ons vierde levensjaar te beseffen dat liegen bepaalde voordelen heeft. Dat gezegd hebbende, is het ook voor ons van jongs af aan heel duidelijk dat een leugen op de lange termijn bijna nooit levensvatbaar is.
Aan de andere kant, zoals Robert Feldman van de afdeling Psychologie aan de Universiteit van Massachusetts heeft aangetoond, zitten veel van onze dagelijkse gesprekken vol met gedeeltelijke waarheden. Het is zo dat 98% van deze gedeeltelijke waarheden onschadelijk is, en zelfs functioneel (bijvoorbeeld, tegen iemand zeggen die we niet zo goed kennen: ‘Ik ben oké, je weet wel, ik heb dit en dat’, wanneer we in werkelijkheid een moeilijke tijd doormaken).
De andere 2% bestaat echter uit de halve waarheden, deze perverse strategie waarin de gedeeltelijke waarheid door weglating van de waarheid tot bedrog leidt. In deze situatie probeert de dader zichzelf te rechtvaardigen en schuld te vermijden. Immers, als het geen complete leugen is, is er geen fout gemaakt.
Lies vs. eerlijkheid
Het kan zijn dat velen van ons al gedurende een langere tijd deze halve waarheden aangehoord hebben, halve waarheden die uiteindelijk complete leugens zijn. Misschien vertelde iemand ons uit medelijden een leugentje om bestwil, of herhaalde hij dezelfde leugen telkens weer, in de hoop dat we het uiteindelijk zouden geloven. Maar als een kurk ondergedompeld in water, zal de waarheid altijd naar boven komen.
“De man die de waarheid niet vreest, heeft niets te vrezen van leugens.”
-Thomas Jefferson-
Er is een verscheidenheid aan verklaringen: ‘alles is relatief’, of ‘niemand kan altijd de waarheid vertellen’. Toch is het nog steeds zo dat als je verder kijkt dan dat, het het beste is om eerlijkheid in de praktijk te brengen en om het van anderen te eisen. Terwijl oprechtheid en openhartigheid gepaard gaan met de absolute verplichting om niet te liegen, heeft eerlijkheid een veel intiemere, nuttigere en effectievere relatie met onszelf en anderen.
Bovenal hebben we het over respect, integriteit en oprecht en consistent zijn. Het is belangrijk om laffe en passief-agressieve listen te vermijden. Kortom, er is geen ergere leugen dan een verkapte waarheid. Om in harmonie en respect te leven, is er niets dat beter is dan eerlijkheid. Eerlijkheid vereist op haar beurt weer een andere onbetwistbare waarde: verantwoordelijkheid.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Fernández, M. C. F., & Halty, L. (2018). La intención es lo que cuenta. Una revisión sobre la detección del engaño en intenciones. Papeles del Psicólogo, 39(1), 51-59.
- Gitlin, I. B., López, R. M., Pallejá, J. M., & Fenn, E. (2017). Cognición, emoción y mentira: implicaciones para detectar el engaño. Anuario de psicología jurídica, (27), 95-106.
- Lind, G. (2019, September). Psicología de la Moral y Democracia, y Educación. In Workshop Discussion Theater/KMDD in Concepción.
