Vriendelijkheid is goed voor de hersenen

Het is niet gemakkelijk om vriendelijkheid te omschrijven. Het woord heeft te maken met empathie en solidariteit. Maar het beperkt zich niet tot deze beschrijvingen. Het is niet alleen een karaktertrek, het is een menselijke waarde. Vriendelijkheid wordt bezield en verrijkt door een ethische beslissing. Dat betekent dat het meer is dan een vermogen.

In het woordenboek wordt vriendelijkheid omschreven als de neiging om goed te doen. Het probleem is dat ‘goed’ een relatief concept is. Een meer accurate definitie is dat vriendelijkheid het vermogen is om medeleven te voelen. Je voelt met andere woorden het lijden van de ander alsof het jouw eigen lijden is, en je probeert het op te lossen.

Deze lieflijke deugd geldt niet alleen voor andere mensen. We zijn ook vriendelijk tegen andere levende wezens. Het kan zelfs van toepassing zijn op dingen die niet leven. Je zou het kunnen interpreteren als het verlangen om iets te behouden zoals het is. Dat betekent dus dat we ook vriendelijkheid kunnen tonen aan een schilderij of aan een steen op de weg.

Welke zone in de hersenen regelt vriendelijkheid?

Een groep wetenschappers van de Universiteit van Oxford en van het University College van Londen hebben een gebied in de hersenen geïdentificeerd dat blijkbaar verbonden is met vriendelijkheid. Dokter Patricia Lockwood had de leiding over het onderzoek. Ze werkte met een groep vrijwilligers. Aan de deelnemers werd gevraagd welke symbolen positief waren voor henzelf en welke voor andere mensen.

Terwijl de vrijwilligers hun opdracht uitvoerden, werden hun hersenen geobserveerd door middel van een MRI. Tijdens het experiment werden de studieobjecten aangemoedigd na te denken over de manier waarop de symbolen andere mensen konden helpen, en ze een waarde te geven. Ze moesten bepalen of elk symbool alleen voor hen zelf werkte of dat het ook nuttig was voor anderen.

Wanneer elke vrijwilliger ontdekte op welke manier het symbool anderen kon helpen, werd slechts één gebied in de hersenen geactiveerd. Deze zone wordt de ‘cortex cingularis anterior‘ genoemd. Natuurlijk is vriendelijkheid niet alleen een kwestie van een functie in de hersenen. We moeten onthouden dat dit geweldige orgaan een ongelooflijke plasticiteit bezit. Zijn functie krijgt vorm als gevolg van ervaringen en gedrag.

Vriendelijkheid is goed voor de hersenen

De neuropsycholoog Richard Davidson heeft een onderzoek uitgevoerd aan de Universiteit van Wisconsin na een reis naar India. In 1992 ontmoette hij de Dalai Lama. Die stelde hem een vraag die nogal wat indruk maakte: “Ik bewonder je werk, maar ik denk dat je erg gefocust bent op stress, angst en depressie. Heb je er nooit aan gedacht om je neurowetenschappelijke onderzoeken te richten op vriendelijkheid, tederheid en medeleven?”.

Richard Davidson heeft een reeks studies uitgevoerd die verband houden met deze vraag. Hij heeft bijvoorbeeld aangetoond dat sommige structuren in de hersenen in slechts twee uur kunnen veranderen. Een rustige geest produceert een algemeen welbevinden. En om een rustige geest te hebben hoef je alleen maar een paar uur te mediteren. Dit werd op een wetenschappelijke manier gemeten in het laboratorium.

Op dezelfde manier stelde hij vast dat de neuronale verbindingen van empathie niet dezelfde zijn als die van medeleven. Om te komen tot medeleven (nog een andere vorm van vriendelijkheid), moet je het pad van gevoeligheid, sympathie en empathie nemen. Op het hoogste niveau bereik je medeleven. Medeleven is een stap verder dan het vermogen om het lijden van de andere persoon waar te nemen, te voelen en te begrijpen. Het impliceert een oproep tot actie wanneer je merkt dat een ander lijdt.

Vriendelijkheid beïnvloedt ons leven op vele vlakken

Davidson ontdekte ook dat vriendelijkheid en tederheid het welzijn in verschillende gebieden van het leven deden toenemen. In een onderzoek van kinderen en adolescenten werden verschillende cerebrale veranderingen gedocumenteerd toen wetenschappers hen leerden om meer meedogend en teder te zijn. Ze vertoonden allemaal verbeteringen op school en een betere gezondheid. Het vermogen om meedogend te zijn kan aangeleerd worden. Vriendelijkheid is een resultaat van een doelbewuste inspanning om ons innerlijke zelf te verbeteren.