Verschillen tussen hormonen en neurotransmitters

In dit artikel bespreken we de belangrijkste verschillen tussen twee soorten boodschapperstoffen in het menselijk lichaam: hormonen en neurotransmitters. Blijf lezen en ontdek wat ze zijn!

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 29 maart, 2024

Om goed te functioneren heeft het lichaam hormonen en neurotransmitters nodig. Hormonen worden uitgescheiden door de endocriene klieren en zijn betrokken bij de regulatie van verschillende lichaamsfuncties. Neurotransmitters maken communicatie tussen neuronen mogelijk via de synaptische ruimte.

Deze chemische stoffen dragen signalen over van het ene deel van het lichaam naar het andere. Beide chemicaliën zijn belangrijk voor de fysiologische stabiliteit van het lichaam. Ze controleren een grote verscheidenheid aan fysieke en psychologische functies, waaronder onze stemmingen, onze eetpatronen, ons leervermogen en onze slaapcycli.

Wat zijn neurotransmitters?

Neurotransmitters zijn endogene chemicaliën die de communicatie tussen neuronen in het centrale en perifere zenuwstelsel mogelijk maken. Ze stellen de hersenen in staat om verschillende functies uit te voeren door het proces van chemische synaptische transmissie (Sheffler et al., 2021). Bovendien zijn deze stoffen een belangrijk onderdeel van ons leven en onze dagelijkse functies en activiteiten.

Zo zijn neurotransmitters nodig om signalen in de hersenen aan te sturen en in evenwicht te houden en het functioneren ervan in stand te houden. Ze helpen bij het beheren van automatische reacties zoals ademhaling en hartslag. Ze hebben ook psychologische functies zoals leren, stemmingsbeheer, angst, plezier en geluk (Guy-Evans, 2021).

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn chemische stoffen die door een cel of groep cellen worden afgescheiden om fysiologische effecten uit te oefenen op andere cellen in het lichaam. Hormonen kunnen lokaal of op afstand werken. Ze kunnen zich verspreiden naar alle weefsels van het lichaam en inwerken op cellen die er specifieke receptoren voor hebben.

Hormonen zijn betrokken bij de regulatie van groei en ontwikkeling. Ze kunnen de cytoarchitectuur en structuur van de hersenen blijvend beïnvloeden tijdens de ontwikkeling, van de foetale periode tot de late adolescentie (Wong en Alvarez, 2013). Ze zijn ook betrokken bij het ontstaan van een breed scala aan gedragingen, stemmingen en orgaanprocessen.

De belangrijkste verschillen tussen hormonen en neurotransmitters

Hieronder bespreken we een aantal verschillen tussen hormonen en neurotransmitters.

1. Stimulatie

Hormonen kunnen organen en weefsels stimuleren en reguleren, terwijl neurotransmitters alleen postsynaptische neuronen stimuleren. Dit betekent dat hormonen verschillende delen van het lichaam kunnen beïnvloeden, terwijl neurotransmitters dat niet kunnen. Deze laatste kunnen alleen inwerken op cellen van het zenuwstelsel.

2. Productiesysteem

Hormonen worden geproduceerd door het endocriene systeem, terwijl neurotransmitters worden geproduceerd door het zenuwstelsel. Hormonen worden uitgescheiden door de bijnieren, nieren, schildklier en andere klieren, terwijl neurotransmitters worden geproduceerd en afgegeven door de eindknoppen van neuronen.

3. Wijze van overdracht

Hormonen worden doorgegeven via de bloedsomloop, terwijl neurotransmitters signalen doorgeven via synaptische spleten. Door deze manier van overdracht kunnen hormonen lange afstanden afleggen.

4. Werkingsbereik

Hormonen hebben een groot werkingsgebied. Dit betekent dat de doelorganen van hormonen zich meestal op een bepaalde afstand bevinden van de klier die ze afscheidt.

Neurotransmitters daarentegen hebben een zeer beperkt werkingsgebied. Moleculen die werken als neurotransmitters hebben alleen invloed op de cellen die ze verbinden via synaptische verbindingen.

5. Snelheid van overdracht

Een belangrijk verschil tussen hormonen en neurotransmitters is de snelheid van overdracht. Omdat hormonen werken om verre cellen of weefsels te bereiken, is de signaaloverdracht veel langzamer. Daarentegen is de signaaloverdracht van neurotransmitters die berichten tussen neuronen sturen sneller.

6. Beïnvloede weefsels

De weefsels die beïnvloed worden door neurotransmitters zijn veel kleiner dan die van hormonen. De werking van hormonen vindt meestal plaats in verschillende organen. Hormonen veroorzaken vaak gecoördineerde reacties van verschillende organen of weefsels, zoals in het geval van adrenaline, dat spieren, bindweefsel en lever beïnvloedt.

7. Levende wezens waarin ze aanwezig zijn

Een interessant verschil tussen hormonen en neurotransmitters is dat hormonen in veel andere levende wezens worden geproduceerd, bijvoorbeeld in planten. Terwijl neurotransmitters moleculen zijn die uniek zijn voor dieren.

8. Voorbeelden van hormonen en neurotransmitters

De belangrijkste hormonen zijn de volgende (Walters, 2020):

• Androgenen: veroorzaken mannelijke geslachtskenmerken. Ze zijn belangrijk bij de geslachtsdrift van beide geslachten en zijn gekoppeld aan sociale agressie en dominantie.
• Oestrogenen: veroorzaken de ontwikkeling van vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken in de puberteit. Ze regelen de vrouwelijke vruchtbaarheid en zijn gekoppeld aan leren en geheugen bij beide geslachten.
• Endorfine: vermindert pijn en wekt plezier op. Ze komen vrij bij stress. Hun effecten zijn vergelijkbaar met natuurlijke opiaten zoals morfine.
• Melatonine: bevordert de slaap en helpt het circadiane ritme reguleren.

Neurotransmitters zijn onder andere de volgende (Walters, 2020):

• Acetylcholine: stimuleert spiersamentrekkingen en wordt in de hersenen gebruikt om geheugen, slaap en dromen te reguleren.
• Dopamine: betrokken bij beweging, motivatie en emotie. Produceert gevoelens van plezier wanneer het wordt vrijgegeven door het beloningssysteem van de hersenen. Ook betrokken bij leren.
• Endorfine: komt vrij als reactie op gedrag zoals krachtige lichaamsbeweging, orgasme en het eten van gekruid voedsel.
• Gamma-aminoboterzuur (GABA): is de belangrijkste remmende neurotransmitter in de hersenen, vermindert opwinding en is betrokken bij slaap.
• Glutamaat: de meest voorkomende neurotransmitter. Het is opwindend en komt vrij bij meer dan 90% van de synapsen in de hersenen.
• Serotonine: betrokken bij veel functies, waaronder stemming, eetlust, slaap en agressie.

Samenvattend zijn hormonen en neurotransmitters belangrijke stoffen voor ons lichaam. Hun verschillen betekenen dat hun functies elkaar aanvullen om het evenwicht in het lichaam te bewaren en ons zo in staat te stellen te reageren op de verschillende situaties die het leven ons voor de voeten werpt.