Rouw bij kinderen: hoe kun je hen helpen en begrijpen
Als er een sterfgeval in de familie of vriendenkring plaatsvindt is het moeilijk voor ons allemaal. We mogen echter niet vergeten dat ook de kinderen hieronder lijden. We begrijpen echter niet altijd hoe ze rouwen. Verdriet en rouw bij kinderen is moeilijk te begrijpen. We zien dat ze anders handelen dan we zouden verwachten, en we weten niet wat we moeten doen om te helpen. Heeft het niet dezelfde invloed op hen als op volwassenen? Of tonen ze het op een andere manier?
Wat er eigenlijk gebeurt, is dat de kleintjes het wel begrijpen, maar ze verwerken het rouwen op verschillende manieren. Het hangt allemaal af van het stadium waarin ze zich bevinden. Als we als volwassenen begrijpen hoe kinderen rouw of verlies ervaren, dan zal het ons beter in staat stellen hen te helpen tijdens deze moeilijke momenten. Blijf lezen!
“Tijd is een dokter die alle verdriet geneest.”
Verdriet en rouw bij kinderen jonger dan drie jaar
In deze eerste levensjaren zijn kinderen fysiek en emotioneel zeer afhankelijk van de persoon die voor hen zorgt. Deze rol wordt meestal vervuld door de moeder. Wanneer deze figuur die zoveel bescherming en liefde heeft gegeven overlijdt, lijdt het kind daar enorm onder.
Hoewel ze niet begrijpen wat de dood is en wat de gevolgen ervan zijn, merken ze wel dat de persoon die de hoeksteen van hun leven is geweest, er niet meer is. Daarom is het vanaf de leeftijd van zes of acht maanden mogelijk om gedrag bij baby’s te herkennen dat laat zien dat ze lijden. Deze belangrijke persoon is er niet meer en ze hebben de intuïtie dat ze haar niet meer zullen zien.
Ze hebben het gevoel dat ze in de steek gelaten zijn en dat ze nu onbeschermd zijn. Ze zoeken naar de gemiste persoon met hun ogen of zijn ontroostbaar, wachtend tot ze terugkomt. Er kan ook een afwijzing van nieuwe beschermende figuren ontstaan, of slaapstoornissen, eetproblemen of driftbuien. Bij kinderen die al kunnen praten, kun je zien dat ze vragen naar de persoon die is overleden, hoewel ze na een paar minuten lijken te vergeten dat ze erover spraken.
Op deze leeftijd is het erg belangrijk dat kinderen zich zo snel mogelijk geliefd en beschermd voelen door een ander. Dit zal hen er niet van weerhouden te wachten tot de overleden persoon terug komt. Het zal echter helpen het verdriet te overwinnen, en zo zal beetje bij beetje het normale leven terugkeren.
Verdriet en rouw bij kinderen tussen drie en zeven jaar
Wanneer kinderen tussen de drie en zeven jaar oud zijn, beschikken ze over meer vaardigheden en begrijpen ze meer dan toen ze jonger waren. Ze begrijpen echter niet dat de dood onomkeerbaar is. Het is daarom heel gebruikelijk dat zij erop staan dat ze de overledene opnieuw zien, ook al leggen wij hen uit dat dit niet zal gebeuren.
Hoewel ze denken dat de persoon zal terugkeren, zorgt de afwezigheid voor heel veel negatieve emoties. Angst, verdriet, boosheid of schuldgevoelens zijn enkele van deze gevoelens. Het kind voelt zich verlaten en er treedt meestal verlatingsangst op. Dit gebeurt niet alleen psychologisch, maar komt ook tot uiting in hun gedrag.
Rouw bij kinderen leidt vaak tot slecht gedrag, ongehoorzaamheid of driftbuien. Ze willen misschien ook niet betrokken worden bij nieuwe activiteiten, ze kunnen in bed gaan plassen of nachtmerries krijgen. Dit is normaal en verdwijnt meestal na verloop van tijd. Als dat niet het geval is, kan het erop wijzen dat het kind niet goed omgaat met het verdriet en de hulp nodig heeft van een psycholoog.
“Als je verdriet te veel onderdrukt, kan het zich goed verdubbelen.”
-Molière-
Verdriet en rouw bij kinderen van zes of zeven jaar tot elf of twaalf jaar oud
Vanaf zes of zeven jaar beginnen kinderen te begrijpen wat de dood precies is en wat iemands dood eigenlijk betekent. De manier om het verdriet te verwerken verandert nu een beetje. Het eerste wat op deze leeftijd meestal gebeurt is afwijzing en ontkenning. Dit kan niet gebeuren! Is dit niet de manier waarop jij reageerde toen jou werd verteld over de dood van een dierbare?
Naast het ontkennen van dit feit is het ook normaal dat kinderen zich schuldig voelen of de overledene de schuld geven. Dat komt omdat ze zich in een stadium van hun leven bevinden waarin ze alles belichamen. Er komen ook andere gevoelens zoals woede of angst naar voren. Dat laatste manifesteert zich meestal in de constante behoefte om bij de mensen te zijn van wie ze houden, omdat ze bang zijn dat zij ook zullen sterven.
“Niemand heeft me ooit verteld dat verdriet als angst voelt.”
-C.S. Lewis-
Gewelddadig gedrag, afwijzing van andere familieleden, agressie, nachtmerries of gebrek aan concentratie kunnen ook optreden. Het mag niet over het hoofd worden gezien dat een kind soms de wens kan uiten om bij de overledene te zijn. Daarom moeten we ons bewust zijn van mogelijke suïcidale gedachten.
Het is heel belangrijk dat de mensen in het leven van het kind hem of haar helpen om de dood te accepteren van de persoon van wie hij of zij zoveel hield. Leraren, vrienden en familieleden van het kind spelen een fundamentele rol in deze moeilijke tijden en kunnen het verdriet van een kind op een normale manier helpen te verlichten terwijl het rouwproces wordt doorlopen.
Afbeeldingen dankzij Tim Graf, Michal Parzuchowski en Laith Abuabdu.