Veranderingsblindheid of hoe we ons visuele vermogen overschatten
Om je heen treden voortdurend veranderingen op. Deze wijzigingen zijn belangrijk maar schijnbaar onzichtbaar. Het gevolg is dat we niet beseffen dat ze plaatsvinden. Dat is de reden waarom men zegt dat mensen aan veranderingsblindheid lijden. We hebben te veel vertrouwen in ons vermogen om visuele veranderingen vast te stellen.
Om dit overmatige optimisme over ons vermogen tot observatie aan te tonen nodigen we je uit om de volgende video te bekijken. Zal jij erin slagen om alle veranderingen vast te stellen die in de video plaatsvinden?
Het is niet te geloven, toch? Heb jij alle 21 veranderingen gezien? Veranderingsblindheid is een gebied waarin wetenschappers interesse getoond hebben. Dat komt omdat het in verschillende gebieden en beroepen gevolgen heeft.
Snelheid en perspectief
Ronald Rensink was de eerste persoon die ons vermogen om veranderingen in ons gezichtsveld te ontdekken omschreven heeft. In 1997 stelde deze psycholoog vast dat het fenomeen veranderde afhankelijk van het feit of de wijzigingen geleidelijk of bruusk ingevoerd werden.
Bovendien geloofde hij dat het effect groter is wanneer de veranderingen tijdens een onderbreking of bij een panoramische opname ingebracht werden. Dit is ook het geval in de volgende video.
Stel je voor dat je een film kijkt. Je bekijkt specifiek een scène waarin een klant met een werknemer achter de balie praat. Als de verkoper buigt om iets op te rapen en wisselt met een andere acteur, dan zal je waarschijnlijk het verschil niet merken. Hoe is dat mogelijk? Waarom merk je een dergelijk belangrijk verschil niet op?
Waarom ervaren we veranderingsblindheid?
Eén van de verklaringen voor veranderingsblindheid is dat onze geest van nature afdwaalt. Op een fylogenetische manier zijn we geprogrammeerd om onze cognitieve en onze energiereserves zoveel mogelijk te bewaren.
De hersenen zijn geen opnametoestel dat alle details en informatie registreert en verwerkt die het waarneemt. Het is daarentegen zo dat de hersenen de neiging hebben om zich te concentreren op om het even wat waarvan we beseffen dat de kans op verandering het grootst is.
Deze selectieve aandacht is het resultaat van ervaring en persoonlijke verbinding (Simons en Levin, 1998).
Laten we als voorbeeld het bovenstaande scenario nemen. De kans is groter dat wat verandert, het voorwerp is dat te koop is (dat voorwerp neemt de verkoper uit de toonbank).
De kans dat één van de handelende personen zal veranderen, is klein. Je hersenen gaan er dus van uit dat de verkoper dezelfde persoon is. Op die manier kunnen ze energie sparen.
Selectieve aandacht
Dit fenomeen van veranderingsblindheid is nog meer uitgesproken wanneer je prikkels krijgt die jouw aandacht vatten en vasthouden. Dit verklaart ook waarom je jouw ogen niet van het wapen kan verwijderen wanneer je getuige bent van een gewapende overval.
Over het algemeen put dit beeld jouw aandachtsreserves uit. Het laat dus geen ruimte over voor andere details. Bekijk deze interessante video die precies over dit vermogen gaat.
Illusionisten of goochelaars gebruiken vaak deze techniek en “profiteren” van onze veranderingsblindheid. Ze weten precies waarop ze onze aandacht moeten vasthouden en op welk juist moment ze hun trucjes moeten uitvoeren. Het is echt een kunst om deze onzichtbaarheidsmantel te gebruiken!
Blind zijn voor veranderingsblindheid
We hebben het al vermeld. Ons dagelijks leven wordt beheerst door verandering. In plaats van bescheiden te zijn en te beseffen dat we vele van deze veranderingen volledig missen, zijn we er totaal van overtuigd dat we in staat zijn om elke erg kleine en geleidelijke verandering te merken.
Dat is de reden waarom deskundigen vaak zeggen dat we ook blind zijn voor veranderingsblindheid.
Niet in staat zijn om jouw eigen beperkingen te herkennen is een beperking op zich.
We geven je hier een voorbeeld dat vaak voorkomt. Het is een perfecte illustratie van wat we hier bespreken. Je kan jarenlang dezelfde weg nemen naar het werk en de kleine veranderingen niet op prijs stellen die van de ene dag op de andere optreden.
Dus merk je niet dat ze een hek in een andere kleur geschilderd hebben of dat een verkeersbord verdwenen is. Je ziet niet dat een winkel niet langer open is… Op een dag neem je dan je gewone route en denk je plotseling “Hoelang is dit al zo?” Is jou dit ooit overkomen?
Veranderingen bij jezelf
Hetzelfde wat in jouw omgeving gebeurt, gebeurt ook met jou. Op een dag bekijk je jezelf in de spiegel. Je waardeert de evolutie en de veranderingen in je gezicht en je lichaam niet die de leeftijd met zich meebrengt. Wat zou er echter gebeuren als je jezelf gedurende twee maanden niet zou zien?
Het is dan net als wanneer je een vriend een tijdje niet gezien hebt. Je merkt alle kleine veranderingen die zich voorgedaan hebben. Je ziet het gewichtsverlies, de rimpels, de littekens… Als je anderzijds de persoon elke dag ziet, dan zullen de tekenen die signalen zijn van het voorbijgaan van de tijd, niet zo zichtbaar zijn.
Onze hersenen zijn nog steeds een universum waarover weinig bekend is. In het veld van de neurowetenschappen en de cognitieve psychologie (zoals veranderingsblindheid) tonen waarnemingsfenomenen aan hoe complex dit belangrijke orgaan is.