Vasten: een spirituele oefening

Vasten is een gebruik dat al sinds mensenheugenis wordt uitgevoerd in bijna alle culturen. In het begin werd het vooral gedaan om heilige redenen. Mensen vastten collectief op vastgestelde tijden om God te eren of om genade te ontvangen. Vandaag de dag is die geest behouden in de katholieke vastentijd en de Ramadan voor moslims.

Het feit is dat er, na verloop van tijd, is ontdekt dat vasten grote voordelen biedt voor zowel het lichaam als de geest. Het wordt gezien als een oefening die iemand in staat stelt om het lichaam te ontgiften en die bijdraagt aan de genezing van verschillende ziektes. Ook profiteert de geest van het vasten, in zoverre dat het een beroep doet op iemands wilskracht en ontzegging.

Vasten is een handeling van vrijwillige strengheid. Het versterkt de geest en draagt bij aan een verhoogde concentratie.  Op de een of andere manier bevrijdt het de geest op zo’n manier dat deze zich kan focussen op kennis en zelferkenning. Het is een test van de wilskracht die, in ieder geval, niet zo ver moet gaan dat het het organisme of de geest schaadt.

Vasten en de kracht om af te zien

Ook al neemt consumptie een grote plek in in onze maatschappij, is het in werkelijkheid veel moeilijker om op te geven. Sommige filosofieën beweren dat hoe meer een persoon heeft, des te minder vrij hij is. Zijn geest en hart moeten omgaan met deze bezittingen, materieel en spiritueel, en in plaats van er gebruik van te maken, wordt hij er onlosmakelijk mee verbonden.

Zoals de uitspraak luidt ‘rijk is niet diegene die meer heeft, maar diegene die het minst nodig heeft‘. Dit is zelfs in zoverre waar dat ‘behoefte’ ons in een perspectief van gebrek, van kwetsbaarheid plaatst. En het is duidelijk dat veel van wat we nodig denken te hebben meer een reactie is op wat de markt en de maatschappij ons opleggen dan een daadwerkelijk gebrek aan iets. We vergeten of negeren dit echter te vaak, waardoor velen van ons ‘chronisch behoevend’ zijn.

Vasten herinnert ons aan het feit dat we de kracht hebben dingen op te geven, zelfs zoiets fundamenteels als eten. Onszelf vrijwillig onthouden van eten geeft ons de mogelijkheid om een nieuw perspectief te ontdekken. Het is een oefening die ons dwingt naar onszelf te kijken, om met grote helderheid de signalen van ons lichaam waar te nemen en om de emoties die we ervaren te identificeren. Diegenen die vasten zorgen ervoor dat hun waarneming en gevoeligheid groter worden tijdens periodes van onthouding.

Het resultaat van zulke handelingen, mits goed uitgevoerd, is erg goed voor de emotionele wereld. Grotere zelfcontrole wordt ervaren en dit vergroot het (zelf)vertrouwen. Er wordt een gevoel van welzijn en tolerantie ten aanzien van frustratie ontwikkeld. Diegenen die vasten zijn normaliter rustiger, meer beheerst en zelfbewust.

Vasten en de gezondheid

Een van de wetenschappers die de voordelen van vasten tot in de details heeft onderzocht is Mark Mattson, hoofd van het laboratorium voor neurowetenschappen in het Verenigd Koninkrijk. Zijn studies hebben het mogelijk gemaakt om te concluderen dat vasten een gezonde praktijk is, die goed is voor de hersenen.

Volgens Mattson verlengt regelmatig vasten de levensverwachting en helpt het om het verouderingsproces van neuronen, dat zich voordoet bij ziektes als Alzheimer en Parkinson, tegen te gaan. Het vermindert ook de oxidatieve processen in alle organen van het lichaam en vertraagt het begin van chronische ziektes gerelateerd aan veroudering.

Maar dit is niet alles. Vasten kan ook de cognitieve vaardigheden bevorderen en het vermogen van neuronen om onderlinge verbindingen te maken en te behouden stimuleren. Dit komt naar voren in een verhoogde vaardigheid om te leren en in de groei van het geheugen. Mattson zegt dat vasten vaak vergelijkbare voordelen heeft als de voordelen die fysieke en mentale training bieden en dat het daarom aan te raden is om één of twee keer per week te vasten.

Onderzoekers van het Heart Institute of Intermountain Medical Center in Utah, Verenigde Staten, beweren bovendien dat vasten het risico op hartziektes vermindert en een positieve invloed heeft op het cholesterolgehalte. Op deze manier wordt het duidelijk dat je zowel fysiek als mentaal profiteert van vasten. Maar je moet niet vergeten dat deze oefeningen moeten worden uitgevoerd met medische supervisie, vooral als je ziek bent.