Trainspotting en het effect van verslaving
Trainspotting is een Schotse film uit 1996 geregisseerd door Danny Boyle, een mijlpaal in de Europese bioscopen met een recent vervolg, T2: Trainspotting. Het is moeilijk om zulke iconische personages te vergeten, met hun eigenaardige reflecties op het leven en de duistere wereld waarin ze leven.
Trainspotting is niet een film voor iedereen en dat probeert hij ook niet te zijn. Het is niet echt een drama, maar het is ook geen komedie …
Trainspotting is iets geheel anders. Het is het portret van een samenleving die verslaafd raakte aan drugs, met name heroïne. En dat is waar het ons heen brengt. Dit met de hulp van enkele ware 20e-eeuwse filosofen die ervoor kozen om aan de rand van de maatschappij te leven. Dit met de enige gedachte om high te worden.
Dit klinkt misschien een beetje onaangenaam, maar als we de film zien, zullen we een heel nieuw fascinerend universum ontdekken. We zullen zienswijzen ontdekken die zelden zo diep in de bioscoop zijn behandeld.
Een 20e-eeuws kunstwerk
Trainspotting is agressief, direct en sarcastisch. De personages zijn goed bedacht en de scènes zijn zeer gevarieerd. We zien de straten van Edinburgh, de slechtste badkamer in Schotland, een overdosis met het legendarische Lou Reed-nummer Perfect Day op de achtergrond, een verontrustende scène met een baby…en nog veel meer.
Het is ongetwijfeld een onvergetelijke film die het onderwerp op een open manier behandelt, zij het vaak met metaforen. Het bevat ook een van de beste soundtracks van zijn tijd. Het is een waar kunstwerk van de twintigste eeuw.
“Rond dezelfde tijd namen Spud, Sick Boy en ik de gezonde, gedocumenteerde en democratische beslissing om zo snel mogelijk verslaafd te raken aan heroïne.”
-Renton, Trainspotting-
De filosofie van Trainspotting
De film gaat hoofdzakelijk over 4 karakters, elk met zeer verschillende motivaties en perspectieven op het leven:
- Renton: is de hoofdpersoon, een jonge heroïneverslaafde die op een dag besluit om van de drugs af te willen komen.
- Spud: Renton’s vriend, is waarschijnlijk het meest ‘verslaafde’ personage in de film. Hij is meer dan wie dan ook getroffen door zijn gewoonte. Hij wordt gekenmerkt als de typische smerige ‘druggie’. Tegelijkertijd is Spud echter helemaal niet smerig en is hij de enige die echt een vriend kan worden genoemd.
- Sick Boy: is een andere vriend van Renton, hoewel zijn loyaliteit zeer twijfelachtig is. Bij het besluit dat Renton neemt om met de drugs te stoppen, besluit hij hetzelfde te doen om hem te irriteren. Hij is een filmfanaat en heeft helemaal geen moraliteit in zich.
- Begbie: is de oudste van de groep, maar is ook de meest zorgelijke. Hij is geen verslaafde maar een zeer gewelddadig persoon. Hij woont bij de rest omdat hij op de vlucht is voor de politie. De anderen lijken bang voor hem te zijn en hij gedraagt zich als een soort leider.
Het soort leven dat ons wordt getoond, is een soort slavernij. Een leven waarin we werken om de rekeningen te betalen, een grote tv te hebben, een partner te zoeken, een paar vrienden te hebben en een baan te krijgen. Alles lijkt gebaseerd te zijn op keuzes.
Maar het zijn eigenlijk voorwaardelijke keuzes die passen in de gevestigde, geaccepteerde sociale patronen. Wat gebeurt er dan met degenen die deze dingen niet willen kiezen? Ze kiezen ervoor om volledig buiten het systeem te leven.
“Denk aan het beste orgasme dat je ooit hebt gehad, vermenigvuldig het met duizend en je komt niet eens in de buurt.”
-Renton, Trainspotting-
De gevolgen van verslaving
Voor Renton is het niet eenvoudig om een leven te kiezen en het sociale model te volgen. In feite is het saai en leeg. Daarom besluit hij om een verslaafde te zijn en op deze manier zal zijn enige zorg in het leven zijn om genoeg geld te krijgen voor een shot. Trainspotting brengt ons dichter bij een andere filosofie over het leven.
Het brengt ons dicht bij het standpunt van een verslaafde. Renton zelf legt uit dat zijn keuze heel eenvoudig is. Het is exclusief voor plezier en niets anders. Hij weet natuurlijk dat de gevolgen van zijn verslaving alleen maar slecht zijn en hij weet welk risico hij neemt om die wereld binnen te gaan. Hij weet dit alles en besluit nog steeds in deze wereld naar binnen te gaan.
Dit alles is een soort eigentijds hedonisme, een leven buiten alles dat wordt geaccepteerd. Een leven waarin geluk en het doel van het leven in één woord worden samengevat: plezier. En de zoektocht naar dat absolute plezier is door drugs te nemen.
Een ander perspectief op het leven
Ondanks dit streven naar puur plezier legt Renton uit dat elke verslaafde, of bijna iedereen, op een bepaald moment besluit om te stoppen met het gebruik van drugs. Dit om terug te keren naar de echte wereld en opnieuw een ‘normaal’ leven te beginnen.
Er is een badkamerscène in de film die van cruciaal belang is om deze beslissing te begrijpen. Het is een soort portret van het leven van Renton. Het is een uiterst onaangename scène, maar tegelijkertijd erg complex. De badkamer is eigenlijk een weerspiegeling van zijn leven en zijn relatie met heroïne.
Trainspotting geeft ons een ander perspectief op het leven en legt de achtergrond van deze keuze uit. Voor deze personages is de echte wereld synoniem aan slavernij en ongeluk. Wat ze doen, is daarom besluiten om aan die realiteit te ontsnappen en zich onder te dompelen in een nieuwe geestelijke toestand. Naar een andere manier van leven die tot stand komt als directe reactie op dat systeem.
“Als je verslaafd bent, heb je maar één zorg: een shot krijgen; want als je er vanaf komt, dan moet je je ineens zorgen maken over een heleboel andere rotzooi “.
– Renton, Trainspotting-
Trainspotting en verslavingen
Trainspotting geeft ons een kijkje in de realiteit van het leven van een drugsverslaafde. Het geeft ons een blik in een ‘onderwereld’ die we nog nooit eerder zagen maar die echt bestaat. Trainspotting is geen ode aan drugs, maar eerder het portret van een generatie en de gevolgen die drugsmisbruik met zich meebracht.
Heroïne was een soort epidemie in de late twintigste eeuw, het zorgde ervoor dat veel jonge mensen verslaafd waren en eiste talloze levens. Dit niet alleen rechtstreeks maar ook omdat het leidde tot de verspreiding van ziekten zoals HIV. Dit alles, samen met de filosofische reflecties van het personage, wordt weerspiegeld in Trainspotting.
Trainspotting is de reis van Renton. De reis van een verslaafde. Van de extase en de eerste euforie, tot de ellende en dan een duik in de diepten van wanhoop. In het midden van zijn verhaal komt Renton in contact met Diane, een jonge tiener met wie Renton een relatie begint.
Deze meid zal, ondanks dat zij zo jong is, een soort geweten zijn voor Renton. Zij zal degene zijn die een beetje realiteit in zijn leven brengt. Ze zal hem laten zien dat de wereld aan het veranderen is, dat de muziek waarnaar hij luistert niet meer in de mode is en dat er andere mogelijkheden zijn buiten de drugs.
De veranderende wereld van drugs
Onze wereld verandert razendsnel. Alles om ons heen verandert. Maar in de wereld waarin Renton en zijn vrienden leven, lijkt het of de tijd heeft stilgestaan. Ze leven zich onbewust zijnde van alles om hen heen, van de dingen die gaande zijn. Al deze veranderingen vinden ook plaats in de drugswereld.
Aan het einde van de twintigste eeuw was heroïne het belangrijkste middel, terwijl momenteel andere drugs zoals cocaïne terrein winnen. Diane heeft Renton al gewaarschuwd en we zien dit heel goed terug in het vervolg, T2: Trainspotting.
Trainspotting brengt ons ook dichter bij de problemen van ontgifting. Renton heeft alles zorgvuldig voorbereid om ontwenningsverschijnselen zo goed mogelijk het hoofd te bieden. Hij sluit zichzelf op met een arsenaal aan ‘anti-ontwenningsproducten’, waaronder valium.
Renton vertelt ons dat hij dit heeft verkregen dankzij zijn moeder die ‘op haar eigen sociaal aanvaardbare manier’ een drugsverslaafde is. Op deze manier geeft hij commentaar op degenen die verslaafd raken aan bepaalde medicijnen.
“Ik koos ervoor niet voor het leven te kiezen, Ik koos iets anders. En de redenen? Er zijn geen redenen, wie heeft redenen nodig als je heroïne hebt?”
– Renton, Train Spotting-
Trainspotting duikt in het perspectief van degenen die verslaafd zijn aan drugs op een zeer gewaagde manier en omvat absoluut alles. Vanaf het eerste contact tot de pure verslaving en ontgifting, en dan de terugval en een bijna poëtische overdosis.
Met behulp van een zeer onplezierig onderwerp slaagt Danny Boyle er in om een fascinerende film te maken die ons in staat stelt een realiteit te begrijpen die waarschijnlijk totaal vreemd is voor de meesten van ons.
