Titanic: een liefdesverhaal dat al 20 jaar mag duren
Titanic is een van de bekendste blockbusters aller tijden. Het succes was zo groot dat het bijna een epidemie werd. Mensen deden zelfs wedstrijdjes om te zien wie er het vaakst voor naar de bioscoop was gegaan.
De film ging in november 1997 in première, in Nederland was dit echter pas in januari 1998. In 2012 was de film weer te zien op het grote scherm, maar dit keer in 3D. Dit werd gedaan ter herdenking van het honderdjarig bestaan van het beroemde schip. Inmiddels is er al twintig jaar voorbij sinds velen van ons Titanic voor het eerst zagen. Toch dient de film nog sterk als icoon van de hedendaagse cinema.
Geschiedenis van de Titanic
De geschiedenis van de Titanic is sinds zijn tewaterlating monumentaal geweest. Het was niet alleen het meest luxueuze schip, maar ook het grootste transatlantische schip van die tijd. Het leven van het schip was echter kort, daar het al tijdens zijn eerste reis zonk. Deze tragische gebeurtenis zorgde ervoor dat 1.514 van de 2.223 mensen aan boord hun leven verloren.
De geschiedenis van de Titanic zit echter ook vol met mysteries, voorgevoelens en controverses. Er werd dan ook veel kritiek geleverd op het tekort aan reddingsboten en het management van rederij White Star Line. Bovendien waren de meeste slachtoffers passagiers van de derde klasse, een tragische weergave van de sociale ongelijkheden van die tijd.
Het is dan ook niet zo verrassend dat deze tragische gebeurtenis de inspiratiebron was voor vele films. De eerste film, Saved from the Titanic, verscheen kort na de gebeurtenis zelf in 1912. De bekendste film rondom dit verhaal is echter zonder twijfel de versie van James Cameron.
De Titanic van Cameron
De film van Cameron bracht niet alleen meer geld op dan elke film ooit tevoren, maar heeft ons dankzij de special effects ook een paar zeer ontroerende en tragische scènes nagelaten. Naast het verhaal van Jack en Rose, heeft Cameron ook een paar personages vastgelegd die echt op de Titanic zaten. Deze personages zijn Molly Brown, Thomas Andrews, Benjamin Guggenheim en Captain Smith.
De tragedie, het liefdesverhaal, de special effects, de set, de kostuums en de onmiskenbare soundtrack My Heart Will Go On, zorgden ervoor dat deze film uitblonk en maar liefst elf Oscars mocht ontvangen. Cameron nodigde ons uit om te dromen en gaf ons tegelijkertijd de kans om een tragedie en een tijd vol sociale ongelijkheden opnieuw te beleven.
Zodoende slaagde hij erin om zijn eigen fascinatie voor de Titanic op ons over te brengen. Dit is wereldwijd te zien aan de vele bezoekjes die er worden gepleegd aan de Titanic-tentoonstelling.
“Ze noemden de Titanic het droomschip…en dat was het ook echt.”
-Rose, Titanic-
Onze zoektocht naar liefde
Het meest opmerkelijke aan deze film, naast de duidelijke tragedie, is het liefdesverhaal van Jack en Rose. Het zijn twee jonge mensen die uit twee totaal verschillende werelden komen. Ze lijken elkaar echter perfect aan te voelen. Dit verhaal dient als voorbeeld van een ideale liefde. Het begint met een verliefdheid, verandert supersnel in meer en eindigt tot slot op de meest tragische manier mogelijk.
Liefde heeft altijd bestaan. Het is overal, maar het is erg moeilijk te definiëren. Griekse filosofen stelden er enkele theorieën over op. Ook de psychologie gaat in op het idee van liefde en natuurlijk houden ook films en boeken ervan om erover te praten. Liefde ontsnapt aan rationaliteit. We vinden het moeilijk om het te begrijpen, waardoor we een oneindig aantal theorieën voorstellen.
“Het hart van een vrouw is een diepe oceaan van geheimen.”
-Rose, Titanic-
In het Symposium van Plato bijvoorbeeld, vertelt de auteur een mythe die de constante zoektocht naar een zielsverwant beschrijft. Volgens deze mythe, hadden de eerste wezens op aarde een ronde vorm, met vier armen, vier benen en twee gezichten. Later zouden ze in tweeën zijn gedeeld, waardoor de mens ontstond. Dit verklaart waarom we altijd op zoek zijn naar onze wederhelft.
Liefde geeft ons energie, het kan gezien worden als een onuitputtelijke bron van inspiratie. Het is in staat onze wereld en alles dat ons omringt te ontroeren. Die ontbrekende helft van onszelf vinden, zou ons in evenwicht brengen. Het is een spirituele en bijna goddelijke zoektocht. In films en literatuur gaat de liefde vaak gepaard met de dood.
Hier zijn meerdere goede voorbeelden van, zoals Romeo en Julia. In dit bekende werk van Shakespeare, worden twee jonge geliefden geconfronteerd met een sociale barrière, eigenlijk net zoals in Titanic.
Titanic, het verhaal van Jack en Rose
De psychologie legt veel nadruk op Sternberg, deze psycholoog bedacht namelijk de driehoekstheorie van de liefde. In deze theorie legt hij uit dat liefde, om oprecht te zijn, drie dimensies moet hebben, namelijk passie, intimiteit en toewijding. Deze drie dimensies kunnen we eenvoudig terugvinden bij Jack en Rose.
Vanaf het begin van de film zien we dat deze twee personages elkaar graag willen leren kennen. Met andere woorden, ze willen op een intieme manier contact maken. Ook zien we veel passie tussen hen, alsof ze door een oncontroleerbare kracht bij elkaar worden gebracht. De toewijding waar Sternberg het over heeft, zien we natuurlijk het beste terug in de bekende zin “als jij springt dan spring ik ook.”
Het liefdesverhaal in de Titanic is zo magisch en fascinerend. Het leidt tot een onmogelijke liefde, die vele tekenen van idealisering vertoont. Deze tekenen omvatten de verliefdheid, de ontembare passie, de obstakels, de sociale verschillen en natuurlijk de tragedie. Dit is een idealisering waar onze verbeelding eeuwig op kan teren. Toch blijf het slechts een idealisering.
Dit soort liefde is namelijk zo goddelijk en onbereikbaar dat we er pas na de dood toegang toe hebben, als de ziel is ontsnapt uit de gevangenis die het lichaam vormt, zoals we zien in Romeo en Julia.
Titanic en sociale klassen
“Vergeet niet dat mensen dol zijn op geld. Doe net alsof je een goudmijn hebt en je hoort bij de club.”
-Molly Brown, Titanic-
Zoals we al zeiden, komen Jack en Rose uit twee verschillende werelden. Jack is een passagier uit de derde klasse die per (on)geluk op de Titanic terechtkomt. Hij wint zijn kaartje namelijk tijdens een potje poker. Rose, daarentegen, reist eersteklas met haar moeder en verloofde, Caledon Hockley.
In tegenstelling tot Jack, is Rose niet gelukkig. Haar leven voelt aan als een groot toneelstuk. Haar vader liet haar en haar moeder een erfenis van schulden na en om te voorkomen dat ze hun status verliezen, besluit de moeder van Rose dat Rose met Hockley, een zeer rijke man, moet trouwen.
De film bekritiseert de ongelijkheden van die tijd. Zo zijn er delen van het schip waar passagiers uit de derde klasse niet mogen komen, zodat alleen de passagiers uit de eerste klasse ervan kunnen genieten. Zelfs tijdens de tragedie bleven deze ongelijkheden gelden. De meeste slachtoffers waren namelijk passagiers uit de derde klasse, die vanwege hun sociale status het minder waard waren om gered te worden.
“Geld zal u of mij niet redden.”
-Officier Murdoch, Titanic-
Titanic en sociale ongelijkheid
We zien zelfs ongelijkheden tussen de passagiers uit de eerste klasse onderling. Zo is Molly Brown bijvoorbeeld ook een passagier uit de eerste klasse. Ze wordt echter niet door de andere passagiers uit de eerste klasse geaccepteerd, omdat ze alleen maar ‘nieuw geld’ heeft. Toch blijkt Molly, wellicht vanwege haar bescheiden afkomst, een van de meest empathische passagiers te zijn, in tegenstelling tot de trotse moeder van Rose.
Ondanks al deze sociale verschillen en de impact die ze hadden op veel van de slachtoffers, nodigt deze film ons ook uit om na te denken over geluk. Je hoeft alleen maar te kijken naar de scènes die over de derde klasse gaan om te zien dat deze mensen op een natuurlijke en spontane manier met elkaar omgaan. Ondanks hun problemen kunnen ze zich goed vermaken.
De ongelijkheden tussen de armen en de rijken zouden ons moeten storen en ons van streek moeten maken. Titanic laat echter ook zien dat hoewel geld veel deuren kan openen, het geen echt geluk oplevert.
“Ik ben de koning van de wereld!”
-Jack, Titanic-