Zeven tips om je te helpen verstandig te handelen

Wijsheid bestaat uit vele elementen. Filosofen houden zich al eeuwen bezig met deze eigenschap. Maar wat kunnen we vandaag zeggen over wijs zijn?
Zeven tips om je te helpen verstandig te handelen
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 10 februari, 2024

Om verstandig te handelen is het niet nodig om een extreem hoog intelligentiequotiënt (IQ) te bezitten. Het is daarentegen wel essentieel om een zekere neiging tot gezond verstand en vriendelijkheid aan de dag te leggen. Zoals Socrates zei, begint wijsheid met de erkenning van de eigen onwetendheid en de onmogelijkheid van absolute kennis.

Als je je zou afvragen met welke psychologische competentie je beter kunt reageren op een wereld in crisis, een wereld die onzeker is en verandert, dan zou verstandig handelen een goed antwoord zijn. Traditioneel zijn filosofie en religie de terreinen waarop men zich op dit terrein begeeft. De laatste 20 jaar heeftechter ook de psychologie een bijzondere belangstelling voor dit onderwerp getoond.

De universiteit van Illinois (VS) en de universiteit van Klagenfurt (Oostenrijk) hebben onderzoek (Engelse link) gedaan naar wijs gedrag in het dagelijks leven. Hun werkhypothese was dat wijs gedrag vooral belangrijk is op de meest uitdagende momenten. Daarom is het de moeite waard te begrijpen hoe je het prachtige instrument van de wijsheid kunt opwekken en ontwikkelen.

“De onwetende man spreekt uit, de wijze man twijfelt en denkt na.”

Aristoteles

Vrouw drinkt koffie
Wijze mensen hebben een meer open geest en zijn gericht op goedheid en ethische principes.

Hoe wijs te handelen

Wijsheid wordt gedefinieerd als het vermogen om goede beslissingen te nemen. Tegelijkertijd helpt het je om anderen te helpen. Daarom bevat het niet alleen een gevoel van efficiëntie, maar ook een component die een beroep doet op je vermogen om te inspireren.

Volgens Glück en Weststrate (2022), auteurs van bovengenoemd onderzoek, wordt wijs gedrag gekenmerkt door:

  • Het vermogen om problemen op korte termijn op te lossen. Het betreft het aanpakken van moeilijkheden voordat ze veel groter worden.
  • Het genereren van een groter goed (het steunen en helpen van vrienden, familie, kennissen en vreemden, enz.)
  • Het vermogen om in elke omstandigheid te weten wat juist is. Dit impliceert echter soms het behalen van een lagere winst.

Hoewel we eeuwenlang hebben geprobeerd wijsheid te begrijpen vanuit een spiritueel perspectief, zoals dat van het boeddhisme, is het nu tijd om iets verder te gaan. In feite biedt de psychologie tegenwoordig concrete sleutels om te leren hoe je verstandig kunt handelen. Die zijn als volgt:

1. Reguleer je emoties

Je kunt geen goede beslissing nemen als je in de greep bent van woede of frustratie. Ten eerste moet je waarde gaan hechten aan goed beheer en emotionele regulering. Elk van je gewaarwordingen, gevoelens en emoties begrijpen, zodat je ze in je voordeel kunt plaatsen en niet tegen je, is de basis van wijs gedrag.

2. Wees kalm en sereen

Om verstandig te handelen moet je een ontspannen temperament ontwikkelen. Het is namelijk alleen mogelijk om de onrust van de wereld met succes waar te nemen als je een kalm perspectief aanneemt.

Alleen door sereen te zijn zul je in staat zijn tegengestelde perspectieven en meningen te begrijpen. Er is niets belangrijker om anderen te begrijpen dan te weten wat er achter elke gebeurtenis en omstandigheid schuilgaat.

De wijze persoon handelt altijd nadat hij een situatie heeft geanalyseerd en elke dynamiek die die gebeurtenis vorm geeft heeft begrepen. Dit kan alleen vanuit een kalme en geconcentreerde geest.

3. Verkennende geest

Elke uitdaging heeft meer dan één oplossing. In het algemeen zijn zij die verstandig handelen liefhebbers van kennis en hebben zij een geest die graag leert en nieuwe opties verkent. Dit verklaart waarom ze voor elke uitdaging verschillende oplossingen aandragen.

“De wijze man kan van gedachten veranderen; de koppige nooit.” 

Immanuel Kant

4. Empathische bezorgdheid

Om verstandig te handelen moet je je persoonlijke belangen opzij zetten. Het algemeen belang is wat telt. Er zijn immers anderen in de vergelijking en je moet prioriteit geven aan het bereiken van brede en gedeelde voordelen. Dit onderscheidt de intelligente van de wijze.

Inderdaad, terwijl de intelligente gericht is op persoonlijk gewin, zijn de wijze zeer empathisch en gevoelig voor de behoeften van anderen.

5. Ethisch gedrag

Wijze mensen nemen niet alleen goede beslissingen, maar zijn ook altijd ethisch. Bovendien zijn hun waarden nobel en weigeren ze enige grens te overschrijden in twijfelachtig gedrag.

6. Metacognitieve vaardigheden

Wijze mensen bezitten een groot metacognitief potentieel. Dit betekent dat ze een grote zelfbeheersing hebben , hun eigen leren reguleren en weten hoe ze informatie moeten plannen en evalueren. Anderzijds combineren ze hun aanzienlijke kennis en cognitieve middelen met nederigheid.

Deze personen zijn eenvoudig, open en altijd toegankelijk. Ze hebben een hoopvolle houding en zijn echt vastberaden en inspirerend. Ze zijn ook in staat anderen te laten glimlachen door hun vindingrijkheid en vertrouwdheid. In feite hebben ze een echt positieve mentaliteit gecombineerd met nederigheid en diepe kennis.

Man denkt na
Om wijs te handelen moeten we egoïsme opzij zetten en denken aan het algemeen belang.

7. Zelfreflectie

De wijze geest is niet een product van het simpele verstrijken van de tijd, maar ook van zelfreflectie. Het vermogen om elke gebeurtenis te waarderen, en na te denken over je eigen daden en beslissingen, stelt je in staat je eigen ervaring te gebruiken en een leraar te zijn voor anderen.

Door te analyseren wat je overkomt, vergeet je niet dat ups en downs, mislukkingen en verliezen allemaal deel uitmaken van je dagelijkse landschap, net als successen of winsten. Het zijn de gebeurtenissen van het bestaan, die je in staat stellen kennis te vergaren.

In wezen vereist het koesteren van wijsheid het ontwikkelen van een dieper, gevoeliger en vriendelijker bewustzijn van wat je omringt. Zorg er dus voor dat je de bovenstaande tips in praktijk probeert te brengen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Glück J, Weststrate NM. The Wisdom Researchers and the Elephant: An Integrative Model of Wise Behavior. Personality and Social Psychology Review. June 2022. doi:10.1177/10888683221094650

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.