Theory of mind is de sleutel tot verbinding

Theory of mind vergemakkelijkt de menselijke sociale verbinding. Dankzij theory of mind kun je de intenties, gedachten en verlangens van andere mensen afleiden en je gedrag dienovereenkomstig aanpassen.

Theory of mind is een sociaal-cognitieve vaardigheid waarmee je contact kunt maken met anderen. Deze vaardigheid gaat veel verder dan alleen maar geloven dat je weet wat iemand anders op een bepaald moment denkt of voelt. Theory of mind stelt je in staat te begrijpen dat wat anderen voelen en denken heel anders kan zijn dan wat jij op hetzelfde moment ervaart.

Gregory Batenson, een psycholoog en antropoloog, introduceerde dit concept en gaf ons de sleutel tot het begrijpen van een groot deel van ons sociaal gedrag. Theory of mind maakt het mogelijk dat je je realiseert dat de mensen om je heen gedachten en overtuigingen hebben die los staan van die van jezelf.

Mensen zijn dus, net zoals vele dieren, verplicht om het gedrag van anderen te voorspellen. Je moet intuïtief zijn wat andere mensen denken of voelen, zodat je je gedrag op een geschikte manier kunt aanpassen. We hebben het dan over een reeks zeer geavanceerde cognitieve processen, een soort geavanceerde technologie op emotioneel niveau.

Theory of mind is het belangrijkste sociaal-cognitieve vermogen

We hebben het vaak over empathie als het essentiële vermogen om menselijke verbinding mogelijk te maken. Het is waar dat empathie een soort sociale basislijm is die ons helpt om andere perspectieven te verbinden en te begrijpen. Het is ook volkomen juist om te zeggen dat theory of mind eigenlijk veel belangrijker is voor sociale relaties dan empathie.

Empathie helpt je te weten dat andere mensen hetzelfde kunnen voelen als jij, terwijl de theorie van Batenson je laat begrijpen dat jouw realiteit en de mijne heel anders kunnen zijn. Theory of mind helpt je te begrijpen dat iemand bijvoorbeeld tegen je liegt. Het stelt je ook in staat te weten dat je heel anders zou kunnen reageren dan iemand anders op dezelfde stimulus.

Al deze processen zijn essentieel voor sociale relaties. De hersenen doen ongelooflijk veel werk om mensen in staat te stellen op een zinvolle manier te overleven, zich aan te passen en contact te maken met anderen.

Je brein is een voorspellingsmachine

Mensen vergelijken de hersenen vaak met een computer. Ze zijn als een soort voorspellingsmachine met één belangrijk doel: de onzekerheid om je heen te verminderen. Een studie van Dr. John Anderson aan de Universiteit van Michigan toont aan dat de voorspellende aard van de hersenen verklaart waarom theory of mind zo belangrijk is in sociale situaties.

Mensen moeten echter meer voorspellen dan alleen het gedrag van de mensen om hen heen. Het is ook belangrijk om hun intenties, kennis, overtuigingen en emoties te begrijpen. Als je dat kunt doen, kun je gedrag aanpassen aan die intuïtieve factoren in gedachten.

Het is interessant om op te merken dat dieren ook dit geavanceerde vermogen hebben. Sommige fascinerende studies ontdekten bijvoorbeeld dat chimpansees kunnen anticiperen op het gedrag van bepaalde personen. Ze weten hoe ze potentiële rivalen kunnen misleiden en zelfs proactief gedrag mogelijk maken dat de groep ten goede komt.

Heeft iedereen dit vermogen?

Studies over menselijke ontwikkeling tonen aan dat dat vaardigheden gerelateerd aan theory of mind verschijnen bij kinderen rond de leeftijd van vier jaar. Dat is wanneer kinderen meer abstracte en verfijnde gedachten beginnen te krijgen. Ze beginnen te begrijpen dat andere mensen ook intenties, wilskracht en verschillende gedachten en meningen hebben.

Aan de andere kant is het de moeite waard om te noemen dat mensen in bepaalde omstandigheden deze vaardigheden zouden kunnen missen. Onderzoeker Simon Baron-Cohen aan de Universiteit van Cambridge heeft talloze onderzoeken uitgevoerd naar theory of mind en autisme.

Zijn onderzoek suggereert dat mensen met een autismespectrumstoornis ernstige tekortkomingen hebben als het gaat om theory of mind. We weten bijvoorbeeld dat kinderen en volwassenen met autisme bepaalde empatische gedragingen vertonen. Ze nemen de pijn en de zorgen van anderen waar. Ze lijken echter moeite te hebben met het anticiperen op het gedrag van anderen.

Ook vinden ze sociale interacties verwarrend en moeilijk omdat ze de reacties van mensen niet aan kunnen voelen. Ze hebben moeite om te begrijpen dat andere mensen anders kunnen voelen, denken en reageren dan zij.

Patiënten met schizofrenie bevinden zich in een soortgelijke situatie. Het is erg moeilijk voor hen om contact te maken met anderen. Onderscheid  maken tussen hun eigen mentale toestand en die van anderen is ook moeilijk voor hen.

Theory of mind voor overleving

John Locke zei ooit: “de mens vergeet altijd dat menselijk geluk een dispositie van de geest is, en geen voorwaarde van omstandigheden.” Dit universum van het brein is een van de meest fascinerende onderwerpen, maar ook een van de meest complexe.

Mensen en andere zoogdieren hebben de mogelijkheid om verbinding met elkaar te maken om elkaar te begrijpen. Als gevolg kunnen ze zich beter aanpassen aan hun omgeving en ervoor zorgen dat ze blijven leven.

Er is echter één merkwaardig ding als het gaat over theory of mind. Dankzij dit vermogen kun je andere mensen beter begrijpen en anticiperen op gedrag, behoeften en gedachten om dienovereenkomstig te reageren.

Toch is het einddoel niet altijd nobel. Dankzij theory of mind kun je mensen namelijk ook manipuleren en misleiden. Kortom, het is aan ieder van ons om dit ongelooflijke vermogen voor goed, niet voor kwaad te gebruiken.