The Whale: een diepgaand portret van depressie
“Wie zou kunnen willen dat ik deel uitmaak van hun leven?” Deze eenvoudige maar verwoestende zin omlijst een van de meest terugkerende percepties van de hoofdpersoon van de nieuwste film van Darren Aronofsky. Weinig regisseurs zijn zo bedreven in het op zo’n voelbare manier aan de oppervlakte brengen van menselijke emoties en kwellingen. Zijn films zijn hier het bewijs van, waaronder Black Swan, Mother en The Whale.
The Whale is een film die vertelt over een tragedie binnen vier muren waar rillingen een constante sensatie zijn. Eenzaamheid en verdriet zijn de mist die ons op een bijna verstikkende manier vergezelt gedurende de hele productie. De ongerepte blik van Brendan Fraser, gehuld in eindeloze lagen prothetisch vet, zorgt voor dat punt van absolute tederheid te midden van zoveel emotionele verlatenheid.
We hebben het over een audiovisueel portret van zelfverlating dat je gezien moet hebben. De film laat ook zien hoe onze beslissingen, samen met het gedrag van onze omgeving, ons in dramatische situaties kunnen brengen. Het is een film waarin de bijpersonages net zo relevant zijn als de hoofdfiguur om het plaatje te begrijpen van een verhaal dat zich misschien wel afspeelt in duizenden eenzame huizen.
“ Ik moet weten dat ik één ding goed heb gedaan met mijn leven!”
– The Whale
The Whale: Een grof verhaal over onze mislukkingen
The Whale is een film gebaseerd op het hitstuk van Samuel D. Hunter. Sinds de première heeft de film voortdurend publieke en kritische erkenning gekregen. Ook heeft hij verschillende prijzen gewonnen, waaronder Oscars voor Beste Acteur, Beste Make-up en Hairstyling en Beste Bijrol.
Een van de belangrijkste attracties is de terugkeer van Brendan Fraser. Hij brengt met zijn gezicht en stem een onovertroffen gevoeligheid in deze creatie.
De acteur kruipt in de huid van Charlie, een leraar Engels die virtuele lessen geeft aan zijn studenten met de camera uit. Hij heeft morbide obesitas(Engelse link), leeft thuis in afzondering en consumeert grote hoeveelheden pizza, gefrituurde kip, milkshakes en friet.
De regisseur brengt ons dichter bij die momenten, zodat we elk detail van dat immense lichaam vastleggen in een bijna morbide handeling.
Het verandert ons in authentieke voyeurs van het rommelige huis en de logge man, waardoor we iets kunnen ontdekken. Voor velen dient eten geen voedingsdoel. Het is eerder een mechanisme voor dwang en zelfvernietiging. In dit opzicht kunnen we niet anders dan ons afvragen wat er onder die poging tot vernietiging en al die kilo’s eenzaamheid zit.
De gevangenis van het lichaam en de pijn van het leven
Charlie’s leven draait om zijn lessen, junkfood eten, homoporno en bezoekjes van zijn enige vriendin en verpleegster Liz. Naast zijn imposante lichaamsbouw ontdekken we al snel de echo van het levensverhaal dat hem in deze situatie heeft gebracht. Jaren geleden hield deze leraar Engels van het leven en van een van zijn studenten, voor wie hij uiteindelijk zijn gezin verliet.
Helaas pleegde die jongeman uiteindelijk zelfmoord. Die zelfmoord, gevoegd bij de last van het feit dat hij zijn dochter in de steek had gelaten, leidde Charlie naar zijn eigen zelfvernietiging. Eten is zijn catharsis en zijn lichaam is de gevangenis die het lijden omsluit. Daardoor balanceert hij constant op de rand van de dood. Alleen Liz, de zus van zijn verloren partner, probeert hem ervan te overtuigen medische hulp te zoeken.
Maar zoals bijna altijd gebeurt bij morbide obesitas, zorgen sociale verlegenheid en de angst voor afwijzing (Engelse link) ervoor dat hij alle klinische settings schuwt.
De zoektocht naar verlossing
The Whale is een film die zich in de loop van een week afspeelt. Gedurende die tijd wordt hij bezocht door verschillende personages, waaronder een vogel die hem, metaforisch, altijd van achter het raam in de gaten houdt. We ontmoeten een missionaris die zijn ziel wil redden maar zijn seksualiteit veroordeelt en een pizzabezorger die Charlie als zijn beste klant heeft.
We ontdekken ook zijn ex-vrouw, die worstelt met alcoholisme. Deze bonte figuren draaien als satellieten om Charlie heen en laten ons zien dat ze allemaal te maken hebben met hun eigen vlijmscherpe duisternis.
Maar van iedereen die dat sombere huis binnenkomt, springt die van Ellie eruit. Zijn dochter is een tiener vol woede en minachting jegens haar vader omdat hij haar in de steek heeft gelaten.
Behalve Liz is geen van de figuren rond Charlie vriendelijk, en dat tapijt van gevoelens maakt ons nog claustrofobischer. Charlie symboliseert die reus op een berg van verlatenheid die de wereld aankijkt met zijn vriendelijke blik. Een woord dat we hem vaak horen uitspreken is “sorry.”
Zijn zelfhaat contrasteert met de tederheid waarmee hij zijn omgeving aanspreekt, vooral zijn dochter. Hij aarzelt niet om haar onaangename karakter goed te praten, behandelt haar met oneindige genegenheid en probeert haar alleen maar te verlossen en hoop te geven, zodat ze zich niet zoals hij van de wereld isoleert.
Charlie denkt dat ondanks de haat en minachting die in zijn dochter Ellie leeft, er nog steeds hoop voor haar is. Er is nog steeds de mogelijkheid dat ze een goed mens wordt.
The Whale en de metafoor van depressie
The Whale is een emotioneel epos dat laag voor laag de vorm van depressie laat zien. Charlie is geobsedeerd door een klein literair werkje dat iemand dicht bij hem maakte over het boek Moby Dick van Herman Melville. We kennen het auteurschap van dit essay aan het eind.
De metafoor van de The Whale brengt ons echter terug naar hoe Melville het dier in zijn boek beschrijft: Een gigantisch wezen, een verdrietig, emotieloos wezen.
Lees ook dit artikel Fried Green Tomatoes: een reflectieve film
Lijden aan depressies is alsof je een wezen wordt dat immense tonnen verdriet met zich meedraagt en eenzame oceanen bevaart. De pijn is zo groot dat je uiteindelijk niets meer voelt, alleen het verlangen om te vluchten en je in de diepte te laten zinken.
Aan de andere kant mogen we niet vergeten dat Darren Aronofsky er plezier in heeft om ons de complexiteit van geloof en religie te laten zien. In de Bijbel is de figuur van de walvis ook het wezen dat mensen opslokt die niet waardig zijn om gered te worden, zoals Jona. Charlie leeft met de wond van zijn geweten omdat hij niet het beste heeft gegeven aan degenen van wie hij het meest hield.
The Whale staat symbool voor alles wat we verbergen onder de huid van verdriet en vitaal falen, en dat ons uiteindelijk vernietigt.
Empathie voor gestigmatiseerde mensen is niet genoeg
Deze film is de grimmigste weerspiegeling van mentale problemen, seksualiteit, liefdesverdriet, religieuze intolerantie en opvoedingsfouten. Iets wat ons echter terugbrengt als reflectie is ons onvermogen om echt om anderen te geven.
Het is waar dat Charlie’s personage onze empathie opwekt, net als elke sociaal gestigmatiseerde persoon. Maar laten we niet vergeten dat het niet genoeg is om emotionele empathie te voelen om iemand te begrijpen en behulpzaam te zijn. Medelijden hebben met iemand redt hem niet. Weten wat er achter morbide obesitas zit, is ook niet genoeg.
We moeten ophouden toeschouwers te zijn van het lijden van anderen. We moeten actieve agenten worden voor degenen die begrip, hulp en verandering in hun leven nodig hebben. In onze samenleving zijn er veel Charlies die alleen door hun eigen deprimerende oceanen varen.