Terminale luciditeit: waarom gebeurt het?
Terminale luciditeit is een fenomeen dat reeds besproken werd in de tijd van Hippocrates, de Griekse arts die vier eeuwen voor onze jaartelling leefde. Interessant genoeg is het een van de minst bestudeerde gebeurtenissen op wetenschappelijk gebied, ondanks de relevantie ervan. In feite is het grootste deel van de informatie anekdotisch, hoewel er enig onderzoek over het onderwerp is gedaan.
Terminale luciditeit is wanneer een patiënt die lijdt aan dementie, met name bij de ziekte van Alzheimer, plotseling weer bij bewustzijn komt kort voor zijn of haar dood. Ze herinneren zich plots alles wat ze voordien vergeten waren en gedragen zich op de meest natuurlijke manier alsof ze nooit een probleem hebben gehad. Kort daarna sterven ze.
Dit fenomeen is van groot belang omdat het erop zou wijzen dat dementie omkeerbaar is. Het suggereert dat het probleem ligt in de toegang tot informatie en niet in een verlies van informatie. Tot nu toe is het niet mogelijk geweest te verklaren waarom terminale luciditeit optreedt, maar er zijn verschillende hypothesen in dit verband.
“ Ik zeg dat we ons moeten amuseren. De patiënt is aan het woord. Zeg wat je wilt zeggen, luister naar wat ze te zeggen hebben. Omdat dit moment het leven verandert. Het is bijna een geschenk. Als morgen de dood komt of het beter maakt, zullen we morgen leven.”
-Suelen Medeiros-
Terminale luciditeit: enkele getuigenissen
Getuigenissen over terminale luciditeit zijn er in overvloed bij familieleden van mensen met verschillende vormen van dementie. Ook in verpleeghuizen en ziekenhuizen. Sommige van deze situaties zijn zelfs beroemd geworden doordat ze werden gedeeld in kranten en op sociale media.
Een van hen betreft een vrouw die leed aan de ziekte van Alzheimer en werd verzorgd door haar dochter en kleinkinderen. Op een dag werd ze, tot verbazing van haar familie, weer helder. Zij vertelde haar dochter dat alles goed zou komen op 31 augustus, twee dagen later. Op die dag stierf zij, na twee dagen te hebben gepraat met haar familie, die blij was afscheid van haar te hebben kunnen nemen.
Een ander bekend geval betrof een terminaal zieke vrouw die, kort voor haar dood, zoals te verwachten was, uiterst slaperig leek. De familie hoopte dat zij niet zou sterven voordat twee van haar kleinkinderen arriveerden, omdat zij wilden dat zij afscheid van haar konden nemen, hoewel zij zich daar niet van bewust was.
Verrassend genoeg opende zij haar ogen toen de kleinkinderen arriveerden, zei een gebed voor elk van hen en stierf toen.
Het herstel van luciditeit
We weten niet zeker waarom sommige mensen terminaal luciditeit ervaren. De frequentie van het fenomeen is eveneens onbekend, aangezien veel meer mensen schijnen te sterven zonder deze staat van hervonden bewustzijn te hebben doorgemaakt.
Sommige onderzoekers denken dat er een intense vrijmaking is van hormonen, zoals onder andere adrenaline, wanneer het organisme dicht bij de dood is. Een dergelijke overproductie zou krachtige effecten in de hersenen kunnen veroorzaken, zodanig dat neuronen worden geactiveerd. Dit zou leiden tot het herstel van de luciditeit.
Er is echter een probleem met deze hypothese. Er wordt namelijk verondersteld dat bij ziekten zoals Alzheimer sommige neuronen onomkeerbaar beschadigd zijn. Hoe kan het dan dat ze opeens wel werken? Regeneratie van zulke neuronen is uitgesloten. Waar komt de helderheid dan vandaan?
De geest en de hersenen
Een andere hypothese met betrekking tot het fenomeen van tijdelijke luciditeit geeft aan dat het een uiting is van de afstand tussen de geest en de hersenen. De hersenen zijn niet de geest, noch is de geest de hersenen. Neuropsychiater Peter Fenwick (Engelse link), auteur van het boek The Art of Dying, geeft aan dat de geest een realiteit is die deel uitmaakt van het universele bewustzijn.
De hersenen daarentegen zijn vergelijkbaar met een t v-toestel. Het is als een apparaat dat de signalen van het universele bewustzijn opvangt. Het heeft echter niet de capaciteit om ze te produceren. Sterker nog, net als een tv laat het zulke signalen zien alsof ze van hem afkomstig zijn, ook al is dat niet zo.
Daarom zendt het brein, wanneer het niet goed werkt, signalen op een vervormde manier uit. Zo, kort voor de dood, verbinden de hersenen zich met dit universele bewustzijn. Vervolgens stoppen ze met het vervormen van de signalen. Zo ontstaat terminale luciditeit, een herverbinding tussen hersenen en geest.
Geen van beide hypothesen kan echter volledig worden getest, althans nog niet. Terminale luciditeit is meestal vluchtig en er is geen tijd om het echt te observeren. Het zou ook onethisch zijn aangezien de betrokkene niet in staat is om toestemming te geven.
Elk onderzoek zou immers dat bijna “heilige” moment kunnen verstoren waarop een persoon die op het punt staat te sterven, erin slaagt zich opnieuw te verbinden met de wereld en met de mensen van wie hij houdt.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Arráez, V., Barneto, C., & Arráez, E. (2021). Atendiendo el proceso de morir. Human@ s-Enfermería en Red, (2), 22-24.
- Parnia, S., & Fenwick, P. (2002). Near death experiences in cardiac arrest: visions of a dying brain or visions of a new science of consciousness. Resuscitation, 52(1), 5-11.