Ik stort soms finaal in, juist omdat ik zo vol overgave in actie kom

Ik gedraag mij altijd daadkrachtig en sereen, en weersta met opgeheven hoofd de stormen en windvlagen van mijn existentiële hogedrukgebieden, zonder bij iets of iemand emotioneel mijn toevlucht te zoeken, of zelfs maar een korte knuffel. Ik heb me er bij neergelegd om mijn grieven en zorgen te verzwijgen, en ben gaan geloven dat ik gegarandeerd zal falen als de dingen niet volgens plan verlopen. Ik stel me immer sterk op, en dát is waarom ik – af en toe – ook zo hard ineenstort. Dat kan zómaar, schijnbaar vanuit het niets, gebeuren, want ik heb daar eigenlijk geen controle over.

Ik stond het mezelf zelden tot nooit toe om te huilen, en externaliseerde aldus mijn emoties. Deze ‘transformeerden’, of, beter gezegd, degenereerden in zogenaamd geïsoleerde symptomen, al bleef ik me er steeds scherp van bewust dat zij de prijs waren die ik betaalde voor een omgeving die te veel van me vroeg, en nauwelijks iets terug gaf.

Ik bleek niet bij machte om mijn grenzen goed in de gaten te houden, en vooral te communicéren, wanneer anderen – meer en meer – mijn emotionele steun eisten. In hun optiek, en beleving, lagen mijn grenzen geheel open, terwijl in mijn eígen ervaring, mijn innerlijke emotionele ruimte langzaam ontaardde in een droog, guur landschap omsloten door vlijmscherp prikkeldraad.

Mijn uiterlijke pit en potentie, mijn geduldige oor, en mijn eeuwige concessies werden nota bene mijn eigen emotionele gijzelnemers. Iedereen had een kopie van de sleutel tot mijn grootmoedige inborst, terwijl ik het – door dit haast voortdurende gezelschap – steeds benauwder kreeg, en vaker naar buiten wilde, om even wat frisse lucht te scheppen. Voor ik er erg in had, was ik de limiet van wat menselijkerwijs nog te tolereren valt, al lang en breed gepasseerd. Toch bleef ik ervan overtuigd dat het allemaal een kwestie was van emotionele veerkracht en geaardheid, zonder per se fysiek superfit en uitgerust te hoeven zijn.

Gevoelens krampachtig minimaliseren schaadt je emotionele gezondheid

Van kinds af aan al, en sindsdien, gedurende de rest van mijn leven, heb ik altijd mijn hypocritische impulsen, mijn gekrenktheid, en mijn behoefte aan affectie verborgen gehouden. En wanneer ik uit mijn voor de buitenwereld onzichtbare schulp kroop, liet ik alleen mijn vuur en vitaliteit zien. Deze eenzijdige impressie werd door andere mensen als excuus gebruikt om de door mij aangeboden hulp niet slechts als tijdelijke assistentie te interpreteren, maar om mijn uitwendig overvloedige energie te stollen tot permanente krukken, of wandelstokken.

Op het moment dat je je (chronisch) zwak voelt dan struikel je door een gebrekkige besturing van je innerlijke milieu. Je breekt van binnenuit, en glijdt af in een soort half-verdoofde, half-versufte comateuze, vegeterende toestand. De funeste dag kan komen dat je niet eens meer overeind weet te komen uit bed, of uit je stoel, omdat je spieren het vertikken nog te reageren en mee te werken. Depressie daalt als een donkere wolk neer, dankzij alle opgekropte stress. Loerende paniekaanvallen werpen een schaduw over je reeds bezwaarde gemoed.

Op de een of andere manier lijk je beroofd van al je kracht, en volledig weerloos tegen ondermijnende invloeden die je niet eens kunt benoemen of verklaren. Uithoudingsvermogen is – voor niemand – oneindig, maar jij hebt nooit je grenzen leren of durven aangeven, naar anderen. Zelfstandige maar sensitieve mensen moeten de signalen van een dreigende emotionele ineenstorting hér- en erkennen vòòrdat het te laat is, vòòrdat ze er middenin zitten.

Ondeugdelijk psychologische scholing heeft ernstige consequenties

Een recente studie gepubliceerd in het academische Jaarboek der Interne Geneeskunde, introduceerde verschillende behandelmethoden voor depressie, en vergeleek dit met de staat van het onderwijs in een aantal landen, waaronder Spanje. De conclusie luide dat er bij onze Zuid-Europese benedenburen een gebrek aan coördinatie bestaat in de – idealiter – gezamenlijke aanpak van psychologische aandoeningen door psychiaters, psychologen, en andere professionals uit de geestelijke gezondheidszorg.

Met als schrijnend resultaat dat zelfmoord er één van de belangrijkste doodsoorzaken is. Daarnaast leidt depressie in de laatste jaren tevens tot meer en meer langdurig werkverzuim. De stressvolle en onzekere dienstverbanden van vandaag de dag, in combinatie met alle sociale verplichtingen en verantwoordelijkheden, en een ontoereikende informatie- en educatievoorziening op het gebied van de geestelijke gezondheid, vergroot de kansen op en het percentage van psychologische stoornissen in de (beroeps)bevolking.

Deze situatie co-creëert een maatschappelijk klimaat van onwetendheid, waarin ongekwalificeerde ‘vaklui’ deze beunhaas-benadering verder cementeren, en tegelijk uithollen. De gemiddelde burger, bovenal, is de dupe van dit soort ongecontroleerde wildgroei en marktwerking in de zorg. We worden gebombardeerd mét en duizelig ván alle reclame-claims en commercieel geprezen uitvindingen die pretenderen onze mentale klachten als sneeuw voor de zon te laten verdwijnen, zonder daar lucide wetenschappelijk bewijs voor te leveren.

Stort vaker ineen, en weet hoe je om hulp kunt vragen

Je hebt het recht om je verdrietig te voelen, om niet altijd sterk en onaantastbaar over te komen. Je hebt het recht om, in de omgang met je medemens, jouw grenzen aan te geven – of het nu je partner, je moeder, je kind, of je baas is. Je hebt het recht om jezelf beter te leren kennen, om aan den lijve te leren begrijpen dat innerlijke, emotionele processen zeer complex zijn, en dat we allemaal onze eigen unieke kijk óp en perceptie ván geluk, en zelfs van de realiteit hebben.

Je hebt het recht om in te storten, en jezelf vervolgens weer op te richten, en terug in elkaar te zetten. Dat is altijd beter dan de gebroken scherven bijeenrapen die anderen voor jouw voeten gooien. Je hebt het recht om ten volle te beseffen dat goed voor jezelf zorgen verre van egoïstisch is.

Als je stopt met doen alsof je vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week sterk en taai bent, en niet langer aan de lopende band agressiviteit uit je omgeving tólereert en tegen wil en dank ábsorbeert, dan zul je ook niet steeds dieper – of steeds opnieuw – wegzakken in het moeras van constante broos- en slapheid. Wanneer je weet dat je niet automatisch een lief-en-aardig ‘masker’ hoeft op te zetten, terwijl je geduld eigenlijk tien minuten geleden al op was, dan kun je assertiever optreden, en je persoonlijke ruimte preventief en pro-actief beschermen. Inzien op welke momenten je even gammel en futloos kunt zijn, zal er verder voor zorgen dat je innerlijk niet herhaaldelijk hopeloos instort.