Sociale dramaturgie: de maskers die we dragen
We kunnen de manier waarop met anderen omgaan analyseren alsof we naar een toneelstuk kijken. Soms is het namelijk alsof ons sociale leven bestaat uit een reeks maskerades. Sociale dramaturgie is een micro-sociologische benadering die zich richt op de studie van menselijk gedrag en de regels die onze dagelijkse omgang met anderen bepalen.
In Plato’s Symposium vraagt Socrates welk genre van het oude Griekse drama, komedie of tragedie, meer lijkt op het echte leven. Socrates was van mening dat het de tragedie was. Het was echter Erving Goffman, bedenker van het symbolisch interactionisme, die zei dat het leven een podium was.
Goffman stelde dat in elke sociale interactie die we aangaan, we bewust of onbewust proberen een concreet beeld van onszelf te projecteren. Met andere woorden, we proberen te manipuleren hoe anderen ons waarnemen.
Voor Goffman is onze persoonlijkheid geen intern fenomeen. In plaats daarvan is het de som van alle verschillende ‘maskers’ die we gedurende ons leven dragen: een sociale dramaturgie.
Wat is sociale dramaturgie?
Zowel theateracteurs als sociale acteurs hebben hetzelfde doel: congruent zijn in hun interacties met de mensen om zich heen. Om een goede indruk te maken, moeten we beschikken over dramatische (sociale) vaardigheden en de nodige kostuums en rekwisieten.
Dit alles is echter niet relevant als de acteurs op het podium het niet eens kunnen worden over de verwachtingen en beperkingen van hun toneelstuk. Met andere woorden, hun ‘interpretatie’ bepaalt impliciet hoe ze moeten handelen in een bepaalde omgeving (sociale omgeving).
Het podium en achter de coulissen
Sociale dramaturgie omvat twee belangrijke elementen: het podium en de ruimte achter de coulissen. Het podium bestaat over het algemeen uit de momenten waarop we een beeld van onszelf projecteren voor anderen. De ruimte achter de coulissen staat echter voor ons privé-leven, waar we ook weer een ander masker kunnen dragen.
Sociale dramaturgie bestaat uit het weten van hoe je tussen deze twee elementen heen en weer kunt bewegen. Daarnaast is het om sociaal succesvol te zijn ook belangrijk dat je vakkundig kunt wisselen van de ene set naar de andere en dat je te allen tijde een gepast kostuum draagt.
Iemand die niet weet hoe hij zich moet gedragen tijdens het toneelstuk is dus een gevaar voor de hele cast. Daardoor loopt hij het risico om aan de kant te worden gezet.
Terwijl we ons toneelstuk opvoeren, vormen onze opmerkingen en uitingen van verbazing, goedkeuring, ironie of afkeer de mening die anderen van ons hebben.
We zijn ons hiervan bewust, daarom controleren we wat we zeggen, denken we na over de gebaren die we maken en houden we onze reacties in de gaten. We handelen altijd. Bovendien definiëren we onze rollen op basis van de omgeving waarin we ons bevinden. We proberen ervoor te zorgen dat we erbij horen.
We passen ons voortdurend aan aan onze rol. Net als bij acteurs op tv kan het zijn dat onze persoonlijkheid, baan, opleiding en relatiestatus in de eerste aflevering nog niet gedefinieerd zijn. We kunnen deze aspecten gaan veranderen en definiëren naarmate we de reactie van ons publiek hebben gehoord.
Van daaruit proberen we ons ons hele leven aan dit personage aan te passen. Of tenminste, tot onze show geannuleerd wordt en we ons masker kunnen weggooien. We kunnen bijvoorbeeld stoppen met werken, van onze partner scheiden of afstuderen.
Image en verborgenheid
Volgens Goffman proberen mensen in deze sociale dramaturgie in hun omgang met anderen altijd een ideaalbeeld van zichzelf te presenteren. Dit komt omdat we denken dat het beter is om bepaalde delen van onszelf te verbergen:
- We verbergen het proces waarbij we onze rol instuderen: we zijn als een leraar die, na een les urenlang te hebben voorbereid, voor de klas staat alsof hij het onderwerp altijd al zo goed begrepen heeft. Met andere woorden, we geven anderen liever alleen het eindresultaat van onze repetitie. We laten anderen niet zien hoeveel ‘takes’ we nodig hadden om onze rol te kennen. Of hoe vaak we onze tekst wel niet hebben geoefend tot we het eindelijk uit ons hoofd kende. Dat zijn allemaal dingen die zich ‘achter de schermen’ voordoen.
- We verbergen al het vuile werk dat nodig was om te komen waar we zijn. Ons karakter kan onverenigbaar zijn met alles wat we hebben gedaan om lof te krijgen. Stel je bijvoorbeeld een politicus voor die een politieke campagne won door zijn integriteit te verkopen. Hij moest er van alles voor over hebben om de top te bereiken.
- We verbergen de dingen die kunnen voorkomen dat we onze rol uitvoeren. Om dit te doen, houden we kritiek voor onszelf. Bovendien zorgen we ervoor dat we op beledigingen reageren op een manier die het beeld dat we van onszelf willen geven niet kan verpesten.
Handelaars in moraliteit
Zoals Ervin Goffman zei: “In hun hoedanigheid als performers proberen individuen de indruk te behouden dat ze voldoen aan de vele standaarden aan de hand waarvan zij en hun producten worden beoordeeld. Omdat deze standaarden zo talrijk en zo doordringend zijn, verblijven de individuen die performers zijn, veel vaker in een morele wereld dan we zouden denken. Als performers, gaat het deze individuen echter niet om de morele kwestie van het realiseren van deze standaarden, maar om de amorele kwestie van het geven van het overtuigende idee dat deze standaarden worden gerealiseerd. Onze handelingen hebben dan ook grotendeels te maken met morele zaken, maar als performers maken we ons er moreel geen zorgen over. Als performers zijn we handelaars in moraliteit“. Zou dit waar kunnen zijn?