Probleemoplossende therapie: een wetenschappelijke methode om keuzes te maken

Oh al die problemen! Ze zijn er ons hele leven en bezorgen ons hoofdpijn, van die problemen die we op school hadden met het leren van wiskunde tot die problemen die we ondervinden in onze levens nu als volwassenen. Het goede aan de eerste categorie is dat we leraren hadden die ons leerden hoe we onze problemen konden oplossen.

Maar wat kunnen we doen om met de problemen in ons volwassen leven om te gaan? Deze missen bewezen formules die altijd een concreet resultaat geven, nietwaar? Maar we moeten de hoop niet verliezen! Zelfs al is er geen precieze methode die ons vertelt dat als we het één doen we een zekere uitkomst kunnen verwachten, kunnen we onszelf wel begeleiden door probleemoplossende technieken te gebruiken die ons helpen om de beste keuzes te maken.

Wat is probleemoplossende therapie?

Conflicten zijn deel van het leven en we maken ze allemaal mee. Als mensen zijn we van nature probleemoplossers, ook al zijn sommigen van ons beter in deze ‘natuurlijke gave’ dan anderen. Wat betekent dit voor ons? Dat het een vaardigheid is die ontwikkeld kan worden. Dit is waarom D’Zurilla en Golfried in 1971 het idee van probleemoplossende therapie voorstelden.

Deze techniek maakt het makkelijker voor ons om problemen te identificeren, duidelijke alternatieve oplossingen te bedenken en de respons te selecteren die het meest efficiënt zal zijn uit alle voorstellen die we hebben bedacht. Op deze manier zullen we nog een middel tot onze beschikking hebben om de negatieve emoties in de hand te houden die kunnen voortkomen uit verschillende obstakels.

Dit is waarom we een methode moeten volgen die is opgebouwd uit vijf fases, en die ik in detail hieronder zal uitleggen. Het is een lang proces, maar het is elke minuut waard zolang je het gebruikt voor significant problematische situaties. De stappen zijn als volgt:

• Oriëntatie op het probleem
• Definitie en formulering van het probleem
• Creatie van alternatieve oplossingen
• Besluitvorming
• Uitvoering en verificatie

Fase 1: oriëntatie op het probleem

De eerste stap die moet worden gezet alvorens het proberen op te lossen van een probleem is om een positieve attitude jegens het conflict aan te nemen en jegens de vaardigheden die we hebben om het succesvol aan te pakken. We moeten geloven in onze zelfefficiëntie, ervan uitgaande dat we het aankunnen om het probleem op te lossen en de lasten identificeren waar we vanaf moeten, zoals onze onzekerheid.

Aan de andere kant is het belangrijk om de visie die we over het probleem hebben te veranderen. In plaats van er negatief over te denken, wat het namelijk moeilijker voor ons maakt om een oplossing te vinden, moeten we ernaar kijken als een uitdaging die ons gaat helpen om als persoon te groeien, wat ertoe zal leiden dat we onze vaardigheden verbeteren.

Als toevoeging op dit alles moeten we in staat zijn om een pauze te nemen om na te denken voordat we iets ondernemen, zodat we de eerste fase van het proces kunnen afronden. Want als we op een impulsieve manier handelen, zullen we gegarandeerd fouten maken wanneer we het probleem proberen op te lossen.

Fase 2: definitie en formulering van het probleem

Als we eenmaal hebben geaccepteerd dat er problemen zijn waar we goede oplossingen voor kunnen vinden, kunnen we doorgaan naar de volgende fase. In deze fase proberen we om het conflict zo goed mogelijk te definiëren en te formuleren. Dit is erg belangrijk omdat, wanneer we eenmaal concreet begrijpen wat de uitdaging is, we al een stuk dichter bij het oplossen ervan zijn.

Het is dus een goed idee om te beginnen met het verzamelen van relevante informatie, het beschrijven in de juiste, specifieke en relevante termen. Het is erg belangrijk voor ons om een fundament van objectieve feiten te hebben.

Het is tevens noodzakelijk om te identificeren waarom die bepaalde situatie die zich voordoet een conflict is. Bovendien moeten we de betekenis van dit conflict revalueren voor ons persoonlijk en sociaal welzijn. Uiteindelijk moeten we ons bewust worden van het feit dat niet elk probleem opgelost kan worden. We moeten onszelf daarom een realistisch oplossingsdoel stellen. We kunnen zelfs een probleem dat erg complex is opdelen in verschillende ‘sub-problemen’ waarvan de oplossingen wellicht makkelijker te vinden zijn.

Fase 3: creatie van alternatieve oplossingen

Wanneer het ons gelukt is om de twee vorige stappen te implementeren en we weten wat het exacte probleem is waar we tegenover staan, dan is de tijd aangebroken om zoveel mogelijk alternatieve oplossingen te creëren als mogelijk is. Dit gaat moeilijk voor ons zijn, maar we moeten hier wat tijd voor uittrekken om er aan te werken.

Hoe meer alternatieve oplossingen we produceren, des te meer ideeën we tot onze beschikking zullen hebben en dus ook des te meer kans om de beste reactie op ons conflict te vinden. Het is hierbij belangrijk om te onthouden dat we in deze fase niet de kwaliteit van de oplossingen evalueren, omdat dit juist onze verbeelding zou belemmeren. Daarom zullen we pas bij de volgende stap tot evaluatie hiervan overgaan.

Fase 4: besluitvorming

Nu is het tijd om de verschillende alternatieven die we in de vorige fase hebben gecreëerd te vergelijken en te beoordelen. Gebaseerd op de evaluatie die we maken, zullen we de beste oplossing of oplossingen selecteren.

Maar hoe gaan we dit doen? Voor elke voorgestelde oplossing zullen we de kosten en baten, zowel op de lange als de korte termijn, op een rijtje zetten om zo de oplossing of de oplossingen te selecteren waarvan we geloven dat ze ons zullen helpen bij het bereiken van het beoogde resultaat. Om dit te bewerkstelligen handelen we op basis van vier criteria:

• Oplossing van het probleem: de kans tot een oplossing te komen
• Emotioneel welzijn: kwaliteit van het beoogde emotionele resultaat
• Tijd/moeite: de berekening van de hoeveelheid tijd en moeite die we denken nodig te hebben
• Gecombineerd persoonlijk en sociaal welzijn: het totale beoogde resultaat in termen van kosten/baten

Met de resultaten die we hieruit verkrijgen moeten we bekijken of het probleem opgelost kan worden, of we meer informatie nodig hebben voordat we een van de alternatieven implementeren en welke je zou moeten kiezen. Als dit niet het geval is, moeten we teruggaan naar een van de voorgaande fases in het proces om op die manier alsnog een bevredigende oplossing te vinden.

Fase 5: uitvoering en verificatie

Als we eenmaal de juiste oplossing hebben gekozen, wat moeten we dan nog meer doen? Het in de praktijk brengen natuurlijk! Dit is de enige manier waarop we erachter kunnen komen of dit de juiste oplossing is om de problematische situatie te overwinnen. Als we het eenmaal uitvoeren moeten we onszelf op een objectieve manier bekijken en het behaalde resultaat vergelijken met het resultaat dat we voor ogen hadden. Als we vinden dat dit niet het gewenste resultaat is, moeten we de oorzaak van deze discrepantie vinden om het te kunnen corrigeren.

Wanneer we een gecompliceerd probleem oplossen, hebben we vaak de neiging om iets heel belangrijks te doen, namelijk: onszelf belonen. Er zijn mensen die hun hele leven van de ene zorg naar de andere hoppen en wanneer ze er geen hebben, bereiden ze zich alvast voor op de volgende. Dit is ongetwijfeld één van de beste manieren om uiteindelijk te bezwijken onder de enorme hoeveelheid stress.

Het belangrijkste van dit alles is dat we moeten stoppen met het probleem te herkauwen, naar oplossingen te zoeken zonder ze daadwerkelijk in de praktijk te brengen, wat ervoor gaat zorgen dat we nog een hoger niveau aan ongemak ervaren of zelfs uiteindelijk gaan lijden onder een angststoornis of depressie.

We moeten risico’s nemen en een beslissing nemen, een stap voorwaarts zetten. De wereld vergaat niet als we er een zooitje van maken! Wie is er nu echt perfect? Niemand! Daarom is het beter om een foute beslissing te nemen dan te blijven denken en denken zonder iets te ondernemen. Nu je weet hoe je dit kunt doen, is het tijd voor jou om de oplossing te vinden voor de uitdagingen waar jij mee te maken hebt.

Afbeeldingen met dank aan Ryan McGuire