Praten met een kind over de dood
Hoe moet je met een kind over de dood praten? Voordat we de vraag beantwoorden, is het belangrijk een ander begrip ter sprake te brengen: rouw en het ervaren van dood of verlies.
Rouw is een complex proces dat mensen meemaken als ze een geliefde verliezen, uit elkaar gaan, hun baan verliezen of op een of andere manier gehandicapt raken. Het is een proces van reorganisatie en wederopbouw van de werkelijkheid op een manier die je in staat stelt je aan te passen aan het leven na het verlies.
In dit artikel bespreken we hoe je met een kind over de dood kunt praten aan de hand van adviezen en aanbevelingen van de Catalaanse Pediatrische Vereniging en het ziekenhuis Parc Tauli de Sabadell. Zoals je zult zien verschillen de richtlijnen enigszins per leeftijd, omdat de opvattingen van kinderen over dood en sterven veranderen naarmate ze groeien en zich ontwikkelen.
Eerst zullen we de ontwikkelingsfasen volgens de leeftijd van kinderen uitleggen (in termen van psychologische en sociale ontwikkeling, taal, autonomie, enz.) en dan bespreken hoe ze de dood in elke fase begrijpen en hoe je de dood van een dierbare uitlegt. Het is belangrijk de ontwikkeling van kinderen te begrijpen om te weten welk soort taal bij de leeftijd past en wat je moet vermijden.
“Zolang het verdriet vers is, irriteert elke poging om het af te leiden alleen maar. Je moet wachten tot het verteerd is, en dan zal amusement de resten ervan verdrijven.”
Praten met een kind over de dood
De vroege kindertijd
De vroege kindertijd is de periode van de geboorte tot twee jaar. In deze levensfase draait het leven van een kind om de routines van het dagelijks leven, en is gehechtheid aan verzorgers cruciaal.
Op tweejarige leeftijd is de taalontwikkeling in volle gang. Kinderen kunnen woorden begrijpen en zeggen die met hun dagelijks leven te maken hebben. Ze kunnen basisemoties, zoals plezier of woede, voelen en uitdrukken door hun gedrag.
Hoe is verdriet in de vroege kindertijd? Een tweejarig kind begrijpt de dood niet. Het verlies van een primaire verzorger zal het kind diep raken, hoewel het niet begrijpt wat er gebeurt. Daarom is het heel belangrijk om de dagelijkse routine van het kind zoveel mogelijk voort te zetten. De dagelijkse zorg moet, indien mogelijk, door een primaire verzorger worden uitgevoerd.
Houd in gedachten dat intense emotionele uitingen van de volwassene het kind van streek kunnen maken. Zoals we hierboven al zeiden, uiten kinderen hun emoties door hun gedrag, niet door taal, tot ze ongeveer twee jaar oud zijn.
Zoals je ziet is verdriet in de vroege kindertijd uniek. Houd in gedachten dat het van levensbelang is dat het kind zich veilig en verzorgd blijft voelen. Ze moeten zo veel mogelijk contact hebben met de normale mensen in hun leven.
Hoe praat je met een jong kind over de dood
Hoewel jonge kinderen een zeer beperkt begrip hebben van de dood, is het toch belangrijk om er met hen over te praten. Als het kind praat, gebruik dan eenvoudige taal en spreek in korte zinnen. Breng het nieuws duidelijk en rustig. Zorg dat ze zich zo veilig mogelijk voelen. De hoofdverzorger moet het kind vertellen in een ruimte die voor hem of haar comfortabel en veilig is.
Welke volwassene ook de taak heeft om het nieuws te vertellen, zorg ervoor dat hij of zij zijn of haar eigen emoties onder controle heeft voordat hij of zij het met het kind deelt. Na het horen van het nieuws kan het kind gewoon weer gaan spelen. “Terug naar de normale gang van zaken” is in dit stadium essentieel.
Met een kind van 3-5 jaar praten over de dood
Hoe praat je over de dood met een kind van 3-5 jaar? Laten we eerst eens praten over hun ontwikkeling op die leeftijd. Tussen drie en vijf jaar zijn kinderen meestal onrustig en nieuwsgierig. Ze worden zelfstandiger en eisen meer autonomie. Kinderen in deze levensfase beginnen misschien bang te zijn voor bepaalde dingen, en doen aan fantasiespel. Taalvaardigheden worden groter.
Op cognitief niveau zijn ze nogal egocentrisch. Ze kunnen de wereld alleen begrijpen door hun eigen ervaringen. Aan de andere kant, wanneer ze gebeurtenissen interpreteren, is hun denken enigszins flexibel en magisch.
Volgens de deskundigen begrijpen kinderen op deze leeftijd niet dat de dood universeel is en dat iedereen zal sterven. Ze hebben het idee dat de dood omkeerbaar is. Hun magisch denken maakt het gemakkelijk om een gedachte voor een feit te verwarren. Ze kunnen bijvoorbeeld geloven dat, als ze aan de dood denken, het zal gebeuren.
Hoe leg je de dood uit aan een 3-5-jarige
Volgens de Catalaanse Vereniging voor Kindergeneeskunde moet je een concrete een reële uitleg bieden, gebaseerd op hun dagelijks leven en ervaring. Vertel het in een veilige ruimte als ze rustig zijn.
Deel het nieuws zo snel mogelijk. Je hoeft niet te wachten. Maak ten slotte zeker tijd vrij voor vragen en twijfels die je kind kan hebben.
Met een kind van 6-9 jaar praten over de dood
In deze fase laten kinderen brutaal hun autonomie gelden, en is hun taal volledig ontwikkeld. Ze praten over en begrijpen meer abstracte en symbolische concepten. Bovendien is hun denken flexibel en reflexief en zijn ze erg nieuwsgierig. Ten slotte kunnen de meeste kinderen op deze leeftijd het verschil zien tussen werkelijkheid en fantasie.
Dit is het stadium waarin kinderen beginnen te begrijpen dat de dood definitief is. Ze hebben ook het cognitieve vermogen om te begrijpen dat het lichaam stopt met werken als we sterven. Kinderen van 6-9 jaar kunnen het idee van hun eigen dood nog niet begrijpen, maar ze maken zich zorgen over de dood van een naaste.
Hoe leg je het uit?
In dit stadium is het van vitaal belang dat je niet probeert de waarheid te verbloemen of metaforen te gebruiken. Dat kan hen frustreren en verwarren. In dit stadium is het normaal dat kinderen veel vragen stellen, dus wees voorbereid om ze duidelijk en eerlijk te beantwoorden.
Deel het nieuws op een duidelijke, echte en korte manier. Vertel het hen zodra je in staat bent.
10-13 jaar (pre-adolescentie)
In deze levensfase beginnen kinderen de veranderingen van de puberteit te ervaren. Hun beheersing van de taal is volledig, en hun denken stelt hen in staat logica en rede te gebruiken, zelfs in abstracte situaties. Ze kunnen complexe emoties (teleurstelling bijvoorbeeld) herkennen en uitdrukken. Ook begrijpen ze dat verschillende emoties tegelijkertijd kunnen bestaan.
Tijdens de preadolescentie is het begrip dood nu volledig ontwikkeld. Als gevolg daarvan begrijpen kinderen het volgende:
- de dood is definitief.
- het lichaam stopt met werken.
- iedereen gaat dood.
- ze zijn bang voor verlies.
Hoe leg je het uit?
Hoe moet je over de dood praten met een pre-adolescent? Wel, net als in de andere stadia moet je uitleg duidelijk, kort en eerlijk zijn.
Zoek een rustige, comfortabele omgeving om het nieuws te delen. Zorg ervoor dat het kind zich op zijn gemak voelt om zijn gevoelens te uiten en eventuele vragen kenbaar te maken. Laat ze weten dat ze je alles kunnen vragen.
Praten met een kind in de adolescentie over de dood
Tenslotte bereiken we de adolescentie. Dit is een fase die gekenmerkt wordt door veranderingen, in elke zin van het woord. De meeste tieners beginnen hun onafhankelijkheid te laten gelden terwijl ze hun zelfbeeld en een nauwkeuriger beeld van hun omgeving ontwikkelen. Als gevolg daarvan ervaren adolescenten rouw heel anders dan kinderen of volwassenen.
Tieners kunnen bijzonder kwetsbaar zijn (Engelse link), wat betekent dat het verlies in deze fase meestal groot is. Ze hebben tijd gehad om een relatie op te bouwen met de overledene. Bovendien zijn ze in staat de betekenis van de dood te begrijpen.
Hoe ziet verdriet er voor tieners uit? De intensiteit ervan varieert, afhankelijk van de relatie die ze met de persoon hadden, de omstandigheden van de dood, of ze al dan niet afscheid hebben kunnen nemen, enz.
Hoe breng je het nieuws
In deze gevoelige fase is het belangrijk om heel zorgvuldig uit te leggen wat er gebeurd is. Idealiter is de persoon die het dichtst bij de tiener staat degene die het vertelt. Het moet in een comfortabele, privéruimte gebeuren. Vertel het hen zo snel mogelijk. Wees eerlijk en beknopt, respecteer hun ruimte, en laat weten dat je er bent om eventuele vragen te beantwoorden.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Parc Taulí de Sabadell, Hospital Universitari. (2020). El dol en les diferents etapes. Equip de Psicologia Clínica del Servei de Salut Mental Infanto-juvenil de la Corporació Sanitària Parc Taulí de Sabadell.
- Societat Catalana de Pediatria (www.sccpediatria.cat)