Paul Ekman, de leugenjager

Weet jij hoe je leugens kunt ontdekken? In werkelijkheid doen maar heel weinigen van ons dat. In dit artikel praten we over de vader van micro-expressies en zijn Wizards-project.
Paul Ekman, de leugenjager
Gema Sánchez Cuevas

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Sonia Budner

Laatste update: 08 december, 2023

Dit artikel is opgedragen aan een groot Amerikaans psycholoog, Paul Ekman. Hij is een pionier geweest in de studie van menselijke emoties en hun relatie tot gezichtsuitdrukkingen. Hij neemt zelfs een prominente plaats in op de lijst van meest geciteerde 20e-eeuwse psychologen.

Ekman creëerde de Atlas van Emoties, die meer dan 10.000 gezichtsuitdrukkingen bevat. Zijn meest opmerkelijke ontdekking was micro-expressies. Dit zijn specifieke uitdrukkingen die slechts fracties van een seconde op het menselijk gezicht verschijnen. Deze ontdekking was het resultaat van zijn baanbrekende onderzoek naar de biologische correlaten van specifieke emoties.

Daarnaast heeft hij materiaal van onschatbare waarde geleverd voor de studie van alle aspecten van sociaal bedrog. Hij bestudeerde waarom mensen liegen en hoe je die leugens kunt detecteren door micro-expressies te herkennen.

Man met meerdere foto's van zichzelf

Zijn professionele carrière

Paul Ekman werd in 1934 geboren in Washington, D.C.. Hij studeerde zowel aan de Universiteit van Chicago als aan de Universiteit van New York. In 1958 promoveerde hij in de klinische psychologie. Na het afronden van zijn studie werd hij consulent in het Langley Porter Psychiatric Hospital and Clinics.

Later werd Ekman professor in de psychologie aan de afdeling Psychiatrie van de Universiteit van Californië in San Francisco. Hij behield deze positie tot 2004.

Ekman heeft talloze prijzen ontvangen voor zijn onderzoekswerk. Het National Institute of Mental Health heeft hem zelfs zes keer de Research Scientist Award toegekend.

Paul Ekman en non-verbale communicatie

In 1957 publiceerde Ekman zijn eerste boek. Het richtte zich onder andere op non-verbale communicatie. In dit boek beweerde Ekman dat gezichtsbewegingen, die verschillende gezichtsuitdrukkingen creëren, bestudeerd konden worden met empirisch onderzoek.

Na dit eerste boek concentreerde hij zich op het ontwikkelen van verschillende technieken voor het meten van non-verbale communicatie. In feite was het in dit stadium van zijn carrière zijn uiteindelijke doel om non-verbale communicatie empirisch te meten.

Zijn collega Silvan Tomkins haalde hem over om zijn studies naar non-verbale communicatie uit te breiden van het lichaam naar het gezicht. Toen ontdekte Ekman dat mensen meer dan 10.000 gezichtsuitdrukkingen kunnen uitvoeren. Hiervan zijn er slechts 3.000 gerelateerd aan emoties.

Universele uitdrukkingen van emotie

In de jaren 1950, na de bevindingen van Darwin, geloofden wetenschappers dat gezichtsuitdrukkingen, samen met hun betekenissen, biologisch bepaald en universeel waren.

Paul Ekman en zijn onderzoekspartner, Wallace Friesen, bevestigden dat sommige uitdrukkingen inderdaad universeel zijn. Dit zijn onder andere angst, boosheid, verdriet, vreugde en verrassing. Sommige uitdrukkingen worden echter bepaald door de culturele omgeving. Mensen leren deze uitdrukkingen.

Hun studies concludeerden dat sommige mensen alleen bepaalde emoties toonden onder specifieke culturele regels. Zulke regels vertroebelden het concept dat emoties universeel zijn. Ekman ontdekte inderdaad dat de uitdrukking van sommige emoties door mensen werd gereguleerd door specifieke sociale voorschriften. Deze voorschriften bepaalden wie wanneer welke emoties aan wie mocht tonen.

Poppetjes gemaakt van knijpers

Leugens detecteren

Tijdens zijn lange onderzoekscarrière bestudeerde Paul Ekman bedrog en de sociale aspecten ervan. In één project bestudeerde hij bijvoorbeeld ongeveer 200.000 mensen uit alle lagen van de bevolking. Hij ontdekte dat slechts 50van hen een leugen konden detecteren zonder enige training.

Hij noemde dit onderzoek het Tovenaarsproject. Ekman doopte de mensen die leugens konden ontdekken zelfs liefkozend “Waarheidstovenaars.” Ekman breidde zijn onderzoek vervolgens uit naar de sociale invloed van leugens en het belang van bedrog voor emotioneel welzijn.

Paul Ekman en zijn bijdragen aan de psychologie

Filmmakers baseerden een populaire tv-serie met de titel Lie to Me op het werk van Paul Ekman. De hoofdpersoon van de serie is een arts die getraind is om bedrog op te sporen. Ekman was de inspiratie achter dit personage.

Micro-expressies zijn kleine onwillekeurige veranderingen in gezichtsuitdrukkingen die wijzen op angst of ongemak. Ekman creëerde een coderingssysteem (FACS) dat elke gezichts- en lichaamsuitdrukking classificeerde.

Zijn werk laat ongetwijfeld een belangrijke erfenis achter voor de moderne psychologie. In het bijzonder zijn onderzoek naar de vraag of mensen de waarheid vertellen of niet.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Shen, X. B., Wu, Q., & Fu, X. L. (2012). Effects of the duration of expressions on the recognition of microexpressions. Journal of Zhejiang University. Science. B, 13(3), 221–230. doi:10.1631/jzus.B1100063
  • Matsumoto, D. ; Hwang, Hyi Sung (2011). Reading facial expressions of emotion. Basic research leads to training programs that improve people’s ability to detect emotions. American Psychological association APA
  • Ekman, P. (1972). Universal and cultural differences in facial expression of emotion. In J. R. Cole (Ed.), Nebraska Symposium on Motivation, 1971 (Vol. 19, pp. 207-283). Lincoln, NE: Nebraska University Press.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.