Oudere broers en zussen lijden meer onder ouderlijke conflicten

Vaak, als ouders hun eigen strijd voeren en de familieband instort, moeten oudere broers en zussen de verantwoordelijkheid op zich nemen om voor hun jongere broertjes en zusjes te zorgen. Het gevolg is dat ze uiteindelijk te grote schoenen dragen, waarin ze niet kunnen lopen.
Oudere broers en zussen lijden meer onder ouderlijke conflicten
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 15 december, 2022

Ben jij de oudste van je broers en zussen? Zo ja, dan heb je die rol misschien wel eens ongemakkelijk gevonden. Dat komt omdat je als eerstgeborene vaak sneller volwassen moet worden. Ook moet je misschien eerder verantwoordelijkheden op je nemen dan je zou moeten. Het kan zelfs zijn dat je een meer gezaghebbende persoonlijkheid hebt ontwikkeld of dat je iedereen probeert te helpen.

Zoals altijd zijn er uitzonderingen. Maar in familiedynamieken waar er oudere en jongere broers en zussen zijn, neemt elk van hen uiteindelijk een plaats in het relationele kader in. Dit conditioneert hen op allerlei manieren. Wat er in de kindertijd en de adolescentie gebeurt, vormt uiteindelijk onze persoonlijkheid voor het leven.

Een vermeldenswaardig feit is dat wanneer de ouders niet beschikbaar zijn, de oudere broer of zus de neiging heeft de beschermende rol van hun jongere broertjes en zusjes op zich te nemen. Inderdaad, in deze contexten die gedomineerd worden door mishandeling of onenigheid tussen ouders, worden de oudere kinderen gedwongen snel volwassen te worden.

We zijn het resultaat van veel van de pathologische dynamieken die we in de kindertijd meemaken. Het feit dat we bepaalde situaties samen met onze broers en zussen onder ogen zien, zou de psychologische impact van deze gebeurtenissen kunnen verminderen.

Kind met handen over de oren omdat ouders ruzie maken
Oudere kinderen treden soms op als bemiddelaars tussen hun ouders. Bijvoorbeeld als ze ruzie maken of als er situaties van misbruik zijn.

Oudere broers en zussen te midden van ouderlijke crises

Geboortevolgorde bepaalt de persoonlijkheid niet. Het wordt meer beïnvloed door de sociale context die ons omringt. Bijvoorbeeld wanneer een kind van twaalf, dertien of veertien jaar oud de rol van hun niet beschikbare ouders moet overnemen voor hun jongere broertjes en zusjes.

We worden geconditioneerd door de omgeving waarin we opgroeien en de dynamiek met onze verzorgers. In dit proces van ontwikkeling en het ontstaan van karakter is ook de interactie met broers en zussen van groot belang.

Een onderzoek (Engelse link) van de Purdue Universiteit (India) beweert dat de relatie die tussen broers en zussen wordt opgebouwd het sociaal leren, de hechtingsstijl en vele persoonlijkheidskenmerken bij kinderen kan bevorderen.

Het lijkt er inderdaad op dat deze figuren net zo bepalend zijn als onze ouders. In feite worden ze soms zelfs de steunpilaar bij het bevorderen en beschermen van ons psychologisch welzijn.

Deze situaties doen zich meestal voor in disfunctionele gezinnen. Bij conflicten tussen ouders worden de oudere broers en zussen het meest getroffen. In de regel treden zij uiteindelijk op als bemiddelaars tussen hun ouders of als verzorgers voor hun broers en zussen.

Conflicten tussen ouders kunnen een grote emotionele impact hebben op kinderen. Als er echter een oudere broer of zus is, kan deze omstandigheid worden verzacht doordat zij optreden als beschermer van hun jongere broertjes en zusjes.

Het buffereffect en niet beschikbare ouders

Het wordt vaak als vanzelfsprekend beschouwd dat als er een conflictueuze relatie tussen ouders is, er meestal ook een conflict tussen broers en zussen is. Maar dat is niet altijd zo.

Ouders fungeren als het sociale model dat kinderen geneigd zijn te imiteren. Dynamiek die gedomineerd wordt door ruzies, geschreeuw en verwijten genereren een chaotische en onzekere sfeer. Het “buffereffect” betekent dat de figuur van een oudere broer of zus alles kan veranderen.

Het betekent dat wanneer de ouders niet beschikbaar zijn , die broer of zus de rol van de volwassene op zich neemt. Zij worden de emotionele en fysieke steun van hun jongere broertjes en zusjes. In feite nemen ze het over. Ze geven hun broers en zussen zekerheid, en worden hun belangrijkste bron van geldige en positieve gehechtheid.

Oudere kinderen en niet veeleisende emotionele bagage

Een studie (Engelse link) van de Universiteit van Edinburgh (VK) uit 2017 stelde dat oudere broers en zussen gemiddeld een hoger IQ hebben dan hun jongere broers en zussen. Dat komt doordat deze kinderen meer stimulatie, aandacht en steun krijgen dan de jongere kinderen die later komen.

Dus, wat gebeurt er in de huizen waarin de verzorgers niet beschikbaar zijn of een zekere mate van conflict met zich meedragen? In deze situaties worden kinderen gedwongen snel op te groeien. Ze zijn gedwongen om taken en verantwoordelijkheden op zich te nemen die niet bij hen horen.

Het zijn kinderen die een grotere rijpheid in emotionele intelligentie bezitten. Bovendien worden ze vaak gedwongen om de problemen van hun eigen ouders te bemiddelen.

Niet alleen rust op hen de verplichting om voor hun jongere broertjes en zusjes te zorgen. Ze moeten vaak ook optreden als verzorgers voor hun eigen ouders. Er is geen bewijs dat bevestigt of dit hun IQ verhoogt of niet. Wel dragen ze vaak een emotionele last die uiteindelijk traumatisch en contraproductief is.

Verdrietig kind
Bij parentificatie verwateren generatiebarrières. Dit dwingt kinderen om de rol van een volwassene te spelen, waarbij ze zichzelf verwaarlozen.

De wonden van parentificatie

Parentificatie is een term die men bedacht door de psychiater Iván Böszörményi-Nagy. Het definieert die situaties waarin een kind de rol van een volwassene op zich neemt en daarmee zijn eigen ouders vervangt. Het feit dat een oudere broer of zus de verzorger moet zijn voor hun jongere broertjes en zusjes en hun ouders is een vorm van psychologisch misbruik.

Veel van degenen die in deze situatie hebben gezeten weten inderdaad dat het hen niet altijd sterker maakt. Dat het hen achterlaat met erbarmelijke gaten. Dat gezegd hebbende, kunnen er natuurlijk inter-individuele verschillen zijn.

Desalniettemin gaat het in de regel gepaard met het verlies van hun kindertijd en een vervorming van hun identiteit. Ze moeten het soort figuur zijn dat steun, veiligheid en genegenheid biedt aan hun geliefden. Daardoor groeien ze op zonder deze voordelen zelf te ontvangen.

Daarom hebben ze de neiging de littekens van trauma’s en onvervulde behoeften met zich mee te dragen. Niemand mag echter beroofd worden van zijn eigen kindertijd door taken op zich te nemen die niet bij hem passen. De kindertijd is heilig en van kinderen moet, onvoorwaardelijk, ten koste van alles behouden blijven.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Ana Nuevo-Chiqueroand Marian Vidal-Fernandez. The Early Origins of Birth Order Differences in Children’s Outcomes and Parental BehaviorJ. Human Resources 0816-8177published ahead of print November 2, 2016,
  • McHale SM, Updegraff KA, Whiteman SD. Sibling Relationships and Influences in Childhood and Adolescence. J Marriage Fam. 2012 Oct 1;74(5):913-930. doi: 10.1111/j.1741-3737.2012.01011.x. PMID: 24653527; PMCID: PMC3956653.
  • Whiteman SD, McHale SM, Soli A. Theoretical Perspectives on Sibling Relationships. J Fam Theory Rev. 2011 Jun 1;3(2):124-139. doi: 10.1111/j.1756-2589.2011.00087.x. PMID: 21731581; PMCID: PMC3127252.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.