Onvertaalbare emoties: gevoelens die moeilijk uit te leggen zijn

Je hebt waarschijnlijk wel eens gevoelens gehad die je niet onder woorden kon brengen. In feite zijn onvertaalbare emoties heel gewoon. We het in dit artikel allemaal bespreken

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

We ervaren allemaal gevoelens die uiterst moeilijk uit te leggen of in woorden te vatten zijn. Dit gebeurt ofwel omdat we niet in staat zijn ze uit te drukken, ofwel omdat er in onze taal geen termen zijn om dat te doen. Beide realiteiten komen even vaak voor. Deze gevoelens worden onvertaalbare emoties genoemd.

Een voorbeeld zou een drie- of vierjarig kind kunnen zijn dat gefrustreerd raakt, in tranen uitbarst en een driftbui heeft. Allemaal omdat het nog niet voldoende emotionele intelligentie heeft.

Ze weten dat ze veel dingen tegelijk voelen, maar ze weten niet hoe ze hardop moeten zeggen wat er met hen gebeurt. Daarom kunnen we zeggen dat het bezitten van adequate vaardigheden in de woordenschat van emoties het leven en het samenleven gemakkelijker maakt.

Het andere fenomeen van onvertaalbare emoties doet zich voor wanneer er in onze taal geen termen zijn om bepaalde psychofysische ervaringen te interpreteren en te communiceren. In feite is er in deze gevallen gewoon geen woord in het woordenboek om te beschrijven hoe we ons voelen.

Als voorbeeld, in het Duits, is er het woord sehnsucht. Het betekent ‘een verlangen, een weemoedig verlangen’ en omschrijft het verlangen naar andere verworvenheden in het leven. Naar andere existentiële doeleinden, zelfs als we weten dat ze onbereikbaar zijn.

Ongetwijfeld heb je op een bepaald moment in jouw leven een dergelijk gevoel ervaren. Maar je zou niet in staat zijn om het in het Engels uit te leggen zonder je toevlucht te nemen tot meer dan één woord.

Onvertaalbare emoties

Het kan meer dan een decennium duren om een adequaat emotioneel bewustzijn te ontwikkelen. Dit is het vermogen om onze eigen emoties en die van anderen te herkennen.

Dat komt omdat het tijd kost om te weten hoe je het volledige spectrum van gevoelens kunt onderscheiden en hoe je ze kunt labelen. Zozeer zelfs dat er velen zijn die de volwassenheid bereiken zonder dit te bereiken. Deze vaardigheid hangt immers niet samen met leeftijd, maar met persoonlijke vaardigheden.

Er is echter één onweerlegbaar feit. Wanneer je in staat bent een etiket te plakken op wat je voelt, ontwikkel je een veel beter begrip van wat er met je gebeurt. Dit is waar taal om de hoek komt kijken. Het hebben van een reeks woorden die al verschillende gemoedstoestanden beschrijven, geeft je opluchting en vergemakkelijkt zelfregulering.

Toch, en dit is ons allemaal overkomen, zijn er momenten waarop je vreemde gevoelens ervaart die je niet kunt uitdrukken. Je kunt geen zelfstandig naamwoord vinden om op terug te vallen, zoals angst of verdriet, waardoor je je gefrustreerd voelt. Daarom noemen we onvertaalbare emoties die innerlijke toestanden die niet in woorden kunnen worden omgezet.

Emoties voorbij de taal

Een van de meest essentiële taken van elke ouder en opvoeder is het ontwikkelen van de taalvaardigheid van kinderen op emotioneel gebied. Het begrijpen van woorden als angst (Engelse link) vreugde, woede of walging stelt kleintjes in staat te begrijpen hoe ze zich op bepaalde momenten voelen.

Interessant is echter dat niet alle emotionele toestanden in elke taal aanwezig zijn. In het Japans bijvoorbeeld, worden emotionele toestanden op een heel subtiele maar buitengewone manier beschreven. Het Japans kent zelfs woorden die emoties beschrijven die wij allemaal vaak hebben ervaren, maar niet hebben kunnen verduidelijken omdat ze in onze taal niet bestaan.

Zo is natsukashii een woord dat gelijktijdige gevoelens van nostalgie, vreugde en droefheid betekent voor een ervaring die in het verleden intens werd beleefd en die nooit meer zal terugkomen. Ook shinrin-yoku definieert het aangename gevoel van ‘de sfeer van het bos opsnuiven’ of ‘baden in het bos’.

In feite zijn er veel onvertaalbare emoties die geen equivalent hebben in de Indo-Europese talen. In de oosterse wereld daarentegen hebben ze de meest uiteenlopende terminologieën om zeer complexe gevoelens en emoties te beschrijven.

Op zoek naar een interculturele lexicografie

Harvard University publiceerde enkele jaren geleden een studie (Engelse link) in verband met onvertaalbare emoties. Zij ontdekten een immense verscheidenheid in de interculturele lexicografie. Zij ontdekten ook dat in elke bestaande taal op de planeet vaak woorden worden gekristalliseerd om psychologische realiteiten te beschrijven. Hoewel universeel, zijn deze niet toegankelijk zijn in elk taalkundig register.

Bij de Inuit vinden we bijvoorbeeld het prachtige woord iktsuarpok. Dat beschrijft de verwachting die men voelt wanneer men op een dierbaar iemand wacht. We hebben die emotionele ervaring allemaal wel eens gevoeld, maar we kunnen het niet allemaal in een woord uitdrukken omdat het niet in onze woordenboeken voorkomt.

De studie suggereerde dat het interessant zou zijn om ons emotionele landschap te verrijken door termen als deze te leren. Zij beweerden dat het integreren van woorden uit andere talen in de onze om te beschrijven hoe we ons voelen, zowel positief als therapeutisch zou zijn.

Onvertaalbare emoties en granulariteit

We ervaren allemaal onvertaalbare emoties en hebben gevoelens die moeilijk te omschrijven zijn. Dus wat moet je doen als je niet elk gevoel of elke emotie kunt beschrijven? Dan ben je geneigd je toevlucht te nemen tot granulariteit. Dit is een middel waarbij je meerdere synoniemen gebruikt om een bepaalde toestand te omschrijven.

Je praat bijvoorbeeld met een vriend en legt uit dat je een mengeling voelt van nostalgie en droefheid om iets dat in werkelijkheid nooit is gebeurd. Maar als je in het Portugees zou praten, zou je daar een woord voor hebben – saudade.

Toch lukt het je als mens, ook al heb je vaak te maken met emoties die niet te vertalen zijn, meestal wel om ze op verschillende manieren op anderen over te brengen. Dat is een positief gegeven. Want het allerbelangrijkste is dat je communiceert.