Narcistische broers en zussen

De narcistische broer was in zijn kindertijd de "gouden zoon," dat kind aan wie sommige ouders voorrang gaven boven de rest en wiens eerbied en aandacht geleidelijk leidden tot egoïstisch en zelfs tiranniek gedrag. Doet deze werkelijkheid een belletje rinkelen?

Sommigen van ons worden zich er uiteindelijk van bewust dat we het slachtoffer waren van een disfunctioneel gezin waarin onze ouders om de een of andere reden aan één kind voorrang gaven boven de rest. De ‘gouden’ jongen of het ‘gouden’ meisje. Ze eindigen als narcistische broers of zussen, met wie we bijna altijd in oorlog zijn.

Ruzies, egoïstisch en grof gedrag, buitensporige eisen, kritiek… In deze gevallen betekent het hebben van een broer of zus zeer zeker niet dat je een vriend voor het leven hebt. In feite groeien we in deze gevallen op met een duidelijk schadelijke aanwezigheid, opzettelijk gevormd door ouders met even narcistische trekken.

Bijna zonder het te weten raken we verwikkeld in uitputtende dynamieken die onze kindertijd en zelfs onze volwassenheid kenmerken.

Aan de ene kant hebben we een vader of een moeder die al hun aandacht, hoop en genegenheid op slechts één van hun nakomelingen vestigt. Aan de andere kant moeten we omgaan met een tirannieke, verwende, concurrerende en soms zelfs verbaal of fysiek agressieve broer of zus.

Dit zijn verzwegen en zeer complexe werkelijkheden die het waard zijn om over te praten.

Narcistische broers en zussen, slachtoffers van een selectieve opvoeding

Het ‘fabriceren’ van een narcist is gemakkelijker dan je denkt. In feite is het voldoende om het egocentrisme van het kind gewoon te versterken en zijn empathie uit te schakelen. Ze hoeven alleen maar geïndoctrineerd te worden met een opgeblazen en buitenproportioneel beeld van zichzelf, met boodschappen als: “Jij bent de knapste,” “Jij bent degene die het meest van mama houdt” enz.

Narcistische broers en zussen zijn het resultaat van een ongelijke en discriminerende opvoeding die een verwrongen identiteit in hen opbouwde. Deze identiteit werd gevoed door de verinnerlijking van verhalen waardoor ze al heel jong konden aannemen dat zij, en alleen zij, alle vormen van liefde en aandacht waard waren.

Geleidelijk bouwden ze hun schadelijke persoonlijkheid op, een die in de loop van de jaren steeds uitgesprokener en schadelijker werd. Een studie (Engelse link) van de Universiteit van Amsterdam (Nederland) bevestigt dat narcisme voor een deel geworteld is in vroege socialisatie-ervaringen. Opvoeding is dus de eerste factor die in staat is dit persoonlijkheidsprofiel te modelleren.

Narcistische broers en zussen gaan er al vroeg van uit dat ze veel belangrijker zijn dan wij. Ze vinden dat hun prestaties, en niet de onze, het verdienen om door het gezin erkend te worden.

De kenmerken, eigenschappen en gedragingen van narcistische broers en zussen

Wie opgroeit met een narcistische broer of zus bewaart in zijn geheugen veel jeugdherinneringen die niet prettig zijn. Later, in de loop der jaren, wordt de relatie nog gespannener, schadelijker en complexer. Tot het punt dat het in de volwassenheid gebruikelijk is dat broers en zussen afstand houden of slechts af en toe een ontmoeting hebben, alleen maar om aan familieverplichtingen te voldoen.

Hier zijn enkele tekenen die hen kenmerken:

• Van jongs af aan hadden ze overdreven aandacht en erkenning nodig.
• Ze houden alleen rekening met hun eigen behoeften.
• Zelfs als kind namen ze vaak hun toevlucht tot leugens (Engelse link) en chantage.
• Ze hebben altijd blijk gegeven van een obsessieve behoefte om te wedijveren om bijna alles.
• Ze geven hun broers en zussen de schuld van elke onenigheid of gezinsproblemen.
• Narcistische kinderen pronken graag met hun prestaties tegenover de familie.
• Ze zijn duidelijk antagonistisch tegenover hun broers en zussen.
• Ze zijn reactief, twistziek, leven zich niet in, en luisteren zelden als ze door een broer of zus aangesproken worden.
• Als broers of zussen zich verdedigen of hen hun houding verwijten, beweren ze dat ze te gevoelig zijn.
• Ze tonen meestal geen belangstelling voor hoe het leven van hun broers en zussen verloopt.
• Ze zijn bedreven in het overhalen van ouders om zich altijd in hun voordeel op te stellen.

Als ouders een kind voorrang geven boven anderen en ze een narcistische persoonlijkheid ontwikkelen, is het voor anderen uiterst moeilijk om een gezonde band met hen te onderhouden.

Narcistische broers en zussen zorgen er soms voor dat anderen afstand nemen van het gezin

Narcistische broers en zussen zijn een twistpunt. Ze zijn het storende element, de aanleiding van elke ruzie, en de figuur die altijd een ruzie brengt waar andere broers en zussen niet eens aan willen beginnen. Waren ze als kind al de oogappel van hun ouders, in de volwassenheid wordt dat nog duidelijker. Het komt echter allemaal ten koste van een prijs.

Het is zelfs heel gewoon dat broers en zussen van narcisten uiteindelijk afstand nemen van hun duidelijk disfunctionele familie. Het is inderdaad niet meer dan natuurlijk om contact te willen vermijden met ouders die die verdeeldheid en afkeer opzettelijk gecreëerd hebben. Als de liefde van de familie niet onvoorwaardelijk is, schept elke band leed.

Hoe moet je een narcistische broer of zus behandelen?

Het ingewikkelde aan het moeten omgaan met narcistische broers en zussen is dat je ook te maken hebt met een familie-hiërarchie. Die waarin jij onderaan de ladder staat en het gouden kind bovenaan. Soms kun je echter geen afstand nemen van de een of de ander. In die gevallen moet je het volgende in gedachten houden:

• Verwacht niets van hen. Je moet de realiteit aanvaarden. Dat is het feit dat noch je broer of zus, noch je familie je niet zullen waarderen. Ook zullen ze geen rekening houden met je behoeften. Daarom moet je vermijden in welk opzicht dan ook van hen afhankelijk te zijn, en ophouden te hopen op een wonderbaarlijke verandering.
• Bevestig je grenzen opnieuw. Als je gedwongen bent contact te houden met je narcistische broer of zus, maak dan duidelijk wat ze wel en niet van je kunnen verwachten. Niet alles is aanvaardbaar en je moet dit zo snel mogelijk duidelijk maken.
• Heel je wonden uit het verleden. Je bent opgegroeid in een disfunctioneel gezin dat slechts op één kind genegenheid heeft gericht. Het is goed mogelijk dat je veel herinneringen en ervaringen hebt te helen. Aarzel niet om deskundige hulp te vragen.

Richt je niet in de laatste plaats op de figuren die je echt genegenheid, bevestiging en begrip brengen in je dagelijks leven. Dat is je echte familie; die relaties heb je zelf gekozen en opgebouwd.