Muziek: geluidsgolven die de lucht, en ons gevoel, in beweging brengen

Is het jou ook opgevallen dat de belangrijkste momenten uit ons leven begeleid worden door muziek? Zowel de gelukkige, de verdrietige als de meest onvergetelijke herinneringen en ervaringen associëren we onwillekeurig met een bepaald nummer, een bepaalde melodie of compositie. Zelfs voordat we überhaupt geboren zijn worden we al blootgesteld aan muziek, aan ritmes, aan klanken, die ons later, in tijd en ruimte, ver verwijderd van die veilige baarmoeder, nog steeds vrolijker of minder eenzaam kunnen laten voelen midden in een storm, op een vliegveld, of tijdens het schoonmaken.

Alleen al bij het woord ‘muziek’ (gelezen of gesproken), verandert er iets – emotioneel en neurologisch – in onze geest en ons lichaam, zonder per se een specifiek liedje te hoeven horen. En zodra de eerste akkoorden of noten geklonken hebben, beginnen we spontaan op het ritme mee te bewegen, soms zelfs zonder dat we het bewust doorhebben. Zou jij graag meer weten over de kracht en macht van muziek – hoezeer zij ons beïnvloedt? Lees dan verder, en ontdek een aantal interessante feitjes over muziek, en waarom we niet zonder haar kunnen, of zelfs maar willen, leven.

Muziek is zo oud als de mensheid zelf

Ook de allereerste mensen die de aarde ooit bevolkten – onze vroegste voorouders – communiceerden met behulp van intentioneel gemaakte geluiden en betekenisvolle stiltes. Ze hadden nog geen woorden om precies te zeggen hoe ze zich van binnen voelden, of wat er – in hun (sociale) omgeving – aan de hand was. Maar de intensiteit, toonhoogte en luid- of zachtheid van hun vocale uitingen waren wel degelijk beladen met interpreteerbare boodschappen en bedoelingen, waaronder universeel herkenbare stemmingen en verhoudingen, zoals bijvoorbeeld moed, aanzien, woede, wijsheid en zelfs liefde.

Als wij iemand – wel met geluid, maar zonder woorden te mogen gebruiken – te kennen zouden moeten geven dat ‘het me spijt’, dat ‘ik van je hou’, of dat ‘ik je niet geloof’, blijkt dat voor ons eenentwintigste eeuwers nog verdraaid lastig. Het voelt niet zo vertrouwd, en eenvoudig, als de eloquente taal waaraan we zo gewend zijn geraakt. Toch is dat hoe het – miljoenen jaren geleden – begon. Die primitieve klanken-uitwisseling ontwikkelde zich – in de loop der evolutie – langzaam tot ons tegenwoordige, complexe spraakvermogen. Maar de sporen van deze geschiedenis der ‘verstaanbaarheid’ zie je nog altijd terug bij opgroeiende jonge kinderen, en kun je bovendien op elke leeftijd intuïtief als het ware aanvoelen in je reptielenbrein en limbische systeem.

Wat gebeurt er in onze geest, en in ons brein, wanneer we naar muziek luisteren?

De specifieke fysiologische processen in onze hersenen, wanneer die – via de oren – muziek ‘registreren’, zijn uitermate gecompliceerd. Er bestaan bovendien significante verschillen tussen hoe de diverse auditieve componenten verwerkt worden, en welke gebieden, structuren of ”kwabben” daar bij betrokken zijn.

Geluidsgolven beroeren het trommelvlies, brengen het in trilling, en slaan zo ons brein aan. De songtekst wordt linguïstisch en dus inhoudelijk geanalyseerd, ook als het niet onze moeder- of zelfs een vreemde taal is.

Wat er vervolgens gebeurt is – in ieder van ons – volslagen uniek. Het inherente associatievermogen van onze hersenen wordt namelijk automatisch geactiveerd, en rijgt – vanuit zowel het lange- als korte termijn geheugen – de ene na de andere herinnering, en het ene na het andere gevoel, aaneen.

Wat nu als je een nummer nooit eerder gehoord hebt? Dan nog heeft het een affectieve uitwerking, omdat je brein – als onovertroffen associatie-genie – altijd wel persoonlijke ingangen en verbindingen weet te vinden, of anders te creëren, zelfs als iets schijnbaar nieuw of onbekend is. Misschien ken je het specifieke liedje niet, maar de artiest wel. Of doet het je denken aan een deuntje dat je wél bekend in de oren klinkt. Of helpt het je – in retrospect –  een situatie te visualiseren, je te ontspannen, of geeft het een energie-boost.

Wanneer luisteren we naar muziek?

Ons dagelijks leven is vergeven van de melodieën, en afhankelijk van ons gemoed of onze huidige behoefte, kiezen we de meest bijpassende muziekstijl, of een nummer dat nadrukkelijk het gewenste, en verwachte, effect sorteert. Op emotioneel en psychologisch niveau, kan dat immers exact zijn wat je nodig hebt om bijvoorbeeld liefdesverdriet een plek te geven, een geweldige dag te vieren (met een grote grijns op je gezicht) of juist om de innerlijke kracht te hervinden die je dacht verloren te hebben. Muziek, en geluid, kan zelfs een sterk genezende uitwerking hebben op zieke mensen, en baby’s kalmeren die worstelen met slapeloosheid.

We hebben speellijsten met karakteristieke muziek voor iedere gelegenheid: bij een bruiloft, tijdens het werk, sporten of studeren, in de bus of metro, gedurende meditatie, of de wandeling met onze hond. We kunnen onze muziek dankzij alle moderne gadgets zelfs thematisch organiseren, of subtiel op onze bui afstemmen. Stel dat je je verdrietig voelt over een afscheid van een geliefde, dan luister je met enkele drukken op de knop eindeloos naar gelijkgestemde, tranentrekkende, romantische ballades.

Waarom is muziek zo belangrijk?

Muziek kan je gevoelsleven in balans brengen, en je zelfs gelukkig(er) maken. Daarnaast is het de ideale manier om je bewust te worden van je emoties, en die – al zingend en luisterend en dansend –  te uiten. Hoe vaak is het express aanzetten of toevallig horen van een bepaald liedje niet de katalysator geweest voor de gezonde ontlading van een zwaar op je hart drukkend gevoel?

Alsof dat nog niet genoeg was: muziek kan je helpen om jezelf – ten diepste – beter te leren kennen; kan je intrinsiek motiveren om nieuwe vaardigheden te leren, en te blijven beoefenen; kan je wakker en alert houden, en allerlei aandoeningen, waaronder hoge bloeddruk, slapeloosheid, angststoornissen en hoofd- en zenuwpijn verlichten.

Wanneer je naar muziek luistert, bruist je leven van de energie. We bevelen dan ook van harte aan dat je elke dag minstens één keer van een van je favoriete nummers geniet! Geef je er gewoon helemaal aan over!