Motivatiegesprekken: een manier om mensen te helpen veranderen
Weinig methoden hebben zo’n indrukwekkende vooruitgang geboekt in zo weinig tijd als motivatiegesprekken. Het succes van deze methode is een gevolg van meerdere factoren. Het bevordert de relatie met de patiënt. De doeltreffendheid van deze methode is ook wetenschappelijk bewezen.
Het is bovendien ontwikkeld in samenwerking met anderen. Tegenwoordig past men motivatiegesprekken in vele contexten toe. Cliënten, patiënten, studenten, buurten, verslaafden, criminelen of zelfs stagiaires kunnen van deze techniek profiteren.
Op dezelfde manier kunnen de mensen die motivatiegesprekken voeren, begeleiders, onderwijzers, therapeuten, coaches, psychologen, artsen of verpleegkundigen zijn. Dit maakt van motivatiegesprekken een heel krachtig instrument.
Wat zijn motivatiegesprekken?
Een motivatiegesprek is in grote lijnen een middel om mensen te helpen veranderen wat ze niet leuk vinden aan zichzelf. In dit opzicht zijn dit immers de dingen die een grote dissonantie veroorzaken en bijgevolg dus ook ontevredenheid.
Door met de ondervraagde te praten bereiken we deze verandering. We zijn in staat om door middel van dit hulpmiddel de hindernissen af te breken die mensen tegenhouden om te veranderen.
De waarheid is dat we elke dag en op een natuurlijke manier over verandering praten. We verzoeken anderen om dingen. We zijn ook heel gevoelig voor de aspecten van het dagelijkse taalgebruik dat duidt op tegenzin, bereidwilligheid, engagement…
Met taal brengen we niet alleen informatie over. Eén van de belangrijkste functies van de taal is eigenlijk het gedrag van andere mensen motiveren en beïnvloeden. Het kan iets eenvoudig zijn. Je vraagt bijvoorbeeld iemand om het zout door te geven. Het kan echter ook complex zijn zoals de onderhandelingen over een internationaal verdrag.
Er zijn ook gesprekken over verandering die gebeuren in de vorm van een professionele raadpleging. Iemand probeert dan een andere persoon te helpen veranderen door deze techniek te gebruiken.
Artsen, tandartsen, verpleegkundigen, diëtisten en voedingsdeskundigen voeren ook gesprekken over het veranderen van het gedrag en van de levensstijl.
“Dingen veranderen niet. Wij veranderen.”
-Henry David Thoreau-
Kenmerken van motivatiegesprekken
In motivatiegesprekken schenkt men aandacht aan de natuurlijke taal die op verandering gericht is. Het doel is om meer doeltreffende gesprekken over verandering te voeren. Dit gebeurt vooral wanneer ze in een context gebeuren waarin iemand professionele hulp biedt aan een andere persoon.
Vele gesprekken vinden op een zinloze of niet-doeltreffende manier plaats, hoe goed de bedoelingen van de ondervrager ook zijn.
Motivatiegesprekken zijn dus ontworpen om een constructieve manier te vinden om de uitdagingen te overwinnen. Die treden immers op wanneer iemand betrokken wordt in het motiveren van een andere persoon om te veranderen.
Motivatiegesprekken bestaan eigenlijk vooral uit organiserende gesprekken. Op deze manier kunnen mensen zichzelf overtuigen om te veranderen. Alles hangt ook af van hun eigen waarden en interesses.
Communicatiestijlen
Hoe kunnen we deze hulpgesprekken bekijken? Een manier is om ze te zien alsof ze zich op een pad bevinden. Aan het ene uiteinde vinden we de managementstijl. Aan het andere uiterste vinden we de begeleidende stijl.
Motivatiegesprekken volgen een sturend stijlmodel dat zich in het midden van dit pad bevindt. Om onszelf beter te situeren stellen we ons voor dat we naar een vreemd land reizen en een gids inhuren om ons te helpen.
“Wat mensen nodig hebben, is zich gehoord voelen.”
-Mary Lou Casey-
Het is niet de taak van de gids om jou te zeggen wanneer je moet toekomen, waar je moet gaan of wat je moet zien of doen. Een getrainde gids weet hoe hij moet luisteren en deskundige informatie geven wanneer het nodig is en aangepast aan jouw interesses.
Motivatiegesprekken bevinden zich ook in dit tussengebied tussen sturen en begeleiden. Bovendien bevatten ze elementen van beide.
Gidsen is een opdracht waarbij je vaak anderen moet begeleiden of sturen en op andere momenten geen van beide moet doen. Het biedt de mogelijkheden die de begeleide persoon in staat is te merken. Met intelligentie wisselt het af tussen deze drie houdingen.
Wanneer we bijvoorbeeld het leerproces van een kind stimuleren, dan betekent het in de meeste gevallen dat we als gidsen optreden. Het vereist immers dat we afwisselen tussen perioden van begeleiding of supervisie, periodes van sturing en andere periodes van vrijheid.
De reflex vermijden om te corrigeren is fundamenteel in motivatiegesprekken
Mensen gaan uiteindelijk om verschillende redenen een beroep uitoefenen waarbij ze anderen helpen. Misschien willen ze de maatschappij iets teruggeven of lijden voorkomen en verlichten. Het is ook mogelijk dat ze hun liefde voor God tot uiting willen brengen, enzovoort.
Ironisch genoeg kunnen diezelfde redenen leiden tot een overdreven gebruik van de managementstijl in hun manier van hulpverlening. Wees dus voorzichtig! De managementstijl kan ondoeltreffend of nadelig zijn wanneer je mensen wil helpen.
Wanneer we de managementstijl toepassen, gebruiken we namelijk ook de correctiereflex. We willen de persoon zo goed helpen dat we hen vaak opleggen wat ze wel of niet moeten doen. Helaas creëert dit echter weerstand. Eén van de doelstellingen van motivatiegesprekken is deze weerstand verkleinen.
Wat is een motivatiegesprek niet?
Het kan ook handig zijn om te verhelderen wat een motivatiegesprek niet is. Op die manier kunnen we het beter onderscheiden van andere gesprekstechnieken. Motivatiegesprekken bestaat niet gewoon uit vriendelijk zijn tegen anderen.
Het is ook niet hetzelfde als de cliëntgerichte therapie van Carl Rogers. In motivatiegesprekken is er sprake van een doelbewuste en strategische beweging in de richting van één of meer specifieke doelstellingen.
Motivatiegesprekken zijn geen “techniek” of een gemakkelijk trucje dat je kan leren en gewoon toevoegen aan je gereedschapskist. Het is eerder een stijl waarop je met anderen omgaat. Je integreert concrete klinische vaardigheden die de motivatie om te veranderen bevorderen.
Het is een ingewikkelde stijl die je door de jaren heen kan vervolmaken. Motivatiegesprekken zijn echter geen alles genezend middel. Het is ook geen oplossing voor alle klinische problemen.
Motivatiegesprekken zijn met name ontworpen om mensen te helpen de tegenstrijdigheid op te lossen wanneer ze met verandering geconfronteerd worden. Het helpt hen ook om hun motivatie te verstevigen.
Dit proces maakt gebruik van vijf fundamentele communicatievaardigheden: open vragen stellen, bevestigen, spiegelen, samenvatten en informatie en advies verschaffen. Dit moet altijd met de toestemming van de cliënt gebeuren.
Zoals we gezien hebben, zijn motivatiegesprekken een krachtig hulpmiddel om verandering bij mensen te bevorderen. Het zwakt de tegenstrijdigheid af die optreedt vóór de verandering. Bovendien moedigt het de motivatie aan. Dit alles is mogelijk door middel van een begeleidende communicatiestijl. We leggen niets op. We laten de cliënt beslissen.
Referenties
Miller, W.R., Rollnick, S. (2008). Motivational interviewing in the treatment of psychological problems. New York: Guildford Press.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Motivational Interviewing: Preparing People for Change. Miller, William R.; Rollnick, S. Motivational interviewing: Preparing people for change. 2002.
