5 manies en obsessies waar je misschien niets van weet
Een manie is een grillige en soms extravagante bezorgdheid voor een bepaald onderwerp. In de populaire cultuur associeert men manisch zijn met het zich houden aan bepaalde rigide gedragsrichtlijnen en resistent zijn tegen verandering. Manies en obsessies zijn echter te vermijden.
Over het algemeen brengt manie geen problemen met zich mee, behalve een mogelijke tijdverspilling. Maar wat gebeurt er als zorgen en hobby’s in obsessies veranderen?
In de volksmond beschouwt men “manie,” “obsessie,” en “passie” als synoniemen of bijna synoniemen. Vanuit psychologisch standpunt is dit echter niet waar. Manie verwijst eigenlijk naar een overdreven euforische en gedachteloze gemoedstoestand. Maar een parallel trekken tussen de woorden manie en obsessie maakt het onderwerp gemakkelijker te begrijpen.
Eén ding is duidelijk, je kunt geobsedeerd of gepassioneerd zijn over bijna alles wat je maar kunt bedenken. Bijna iedereen heeft wel eens “manische” momenten. Zo kun je merken dat je je bezighoudt met bepaalde rituele gedragingen.
Van sommige van deze obsessies heb je waarschijnlijk wel gehoord. Zo is er bijvoorbeeld melomanie (een obsessie of passie voor muziek). Maar er zijn er nog veel meer waarmee je waarschijnlijk niet vertrouwd bent en waarvan je de naam niet kent. Laten we er eens een paar bekijken.
Manies en obsessies: glazomanie, een obsessie voor lijstjes
Glazomanie is een ongewone obsessie, passie, of fascinatie voor het maken van lijstjes. Dit hulpmiddel kan echter een manier zijn om efficiënter te zijn of zelfs om het stressniveau te verlagen, dankzij het feit dat lijstjes werken als een vorm van voorbereiding.
Mensen met glazomanie maken lijstjes over werkelijk alles. Bijvoorbeeld een lijst van dagelijkse taken, plaatsen om naartoe te gaan, of sleutelzinnen om op bepaalde momenten te zeggen.
Mensen met deze obsessie merken dat het maken van lijstjes hen helpt zich georganiseerd te voelen. Het is echter belangrijk onderscheid te maken tussen het gepassioneerd zijn door lijstjes en andere stoornissen zoals OCPS of obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis.
In het geval van OCPS zorgen bepaalde obsessies ervoor dat iemand dwangmatig gedrag ontwikkelt om angst te verminderen. In dit verband kunnen lijsten eigenlijk een strategie worden om dwanghandelingen te stoppen.
Bijvoorbeeld, het afvinken van het item “Doe de deur dicht” op een lijst zou de persoon in staat stellen niet meer naar de deur te hoeven gaan om die opnieuw te controleren.
Volgens de diagnose in de DSM-V bestaat obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis uit bezorgdheid om netheid, perfectionisme, en efficiëntie.
Onder de diagnostische criteria die onderzoekers over deze stoornis verzameld hebben is een obsessie met details, regels, lijstjes en organisatie. Mensen met deze stoornis voeren deze handelingen zo uit dat ze het hoofddoel van de activiteit verwaarlozen. Met andere woorden, het doel van de lijst zelf.
Bij beide stoornissen was er sprake van aanzienlijke ontreddering of stoornis op sociaal, beroepsmatig of ander belangrijk gebied van het leven. Dit kenmerk onderscheidt glazomanie, een affiniteit voor het maken van lijstjes, van een stoornis zoals we die hierboven noemden.
Farmacomanie of obsessie voor het innemen van medicijnen
Zoals de naam doet vermoeden is farmacomanie een obsessie voor het innemen van medicijnen in situaties waarin dat niet nodig is. Dit begrip is verwant met farmacofilie (in tegenstelling tot farmacofobie), wat de neiging of aanleg is om medicijnen in te nemen.
Tot de stoornissen die ermee te maken kunnen hebben behoren hypochondrie, en pijnstoornissen en fibromyalgie. Dit gedrag bestaat uit het innemen van een geneesmiddel “voor het geval dat” of om eventuele problemen te “vermijden”.
In het geval van hypochondrie kan de angst om aan een ziekte te lijden leiden tot het overmatig innemen van geneesmiddelen om een fysiologische functie te behouden of te verbeteren. Zo kan er een patiënt zijn die dagelijks laxeermiddelen inneemt om normale darmbewegingen te hebben en een darmobstructie te vermijden waarvoor hij erg bang is.
Maar geassocieerd met hypochondrie kun je ook het omgekeerde effect vinden, namelijk een sterke weerstand tegen het innemen van medicijnen uit angst voor bijwerkingen.
Manies en obsessies die met rust te maken hebben: kathisomanie en clinomanie
Op dit gebied zijn er verschillende obsessies die te maken hebben met verschillende aspecten van rust, zoals liggen, zitten, of slapen. Hoewel ze allemaal erg op elkaar lijken, zijn er subtiele verschillen die we gaan onderzoeken.
Kathisomanie is een obsessie voor zitten. Het gaat echter niet alleen om het simpele plezier van zitten. In plaats daarvan is het een onbedwingbare drang om te zitten. In feite kan deze stoornis ertoe leiden dat iemand weigert zijn zitplaats op een bus aan te bieden aan ouderen of zwangere vrouwen, op de grond gaat zitten tijdens het wachten in de rij, of op een kledingrek gaat zitten tijdens het winkelen.
We moeten dit echter niet verwarren met clinomanie, wat een obsessie is met liggen, of met hypomanie, wat een obsessie is met slapen. In het geval van clinomanie draait het leven van de persoon om in bed liggen.
Tanorexia: obsessie om bruin te zijn
Tanorexia is de obsessieve behoefte om een donkere huidskleur te hebben. Sommige mensen beschouwen dit ook als een verslaving of als een subtype van lichaamsdysmorfe stoornis. Mensen met lichaamsdysmorfie zijn overmatig bezorgd over gebreken, hetzij echte of ingebeelde.
In dit geval is dat het hebben van een lichte huid. Mensen met tanorexia associëren een gebruinde huid met schoonheid. Bovendien geloven ze dat ze niet in staat zijn te leven zonder zonnebaden of met Uv-stralen.
De strategieën die mensen gebruiken om bruin te worden bestaan uit lange zonnebaden of veel tijd in de zon, wat gezondheidsrisico’s kan opleveren. Zo kan zonnebaden of bruinen zonder de juiste zonnebrandcrème de huid beschadigen of gezondheidsproblemen veroorzaken.
Hoewel zonlicht gunstige gezondheidseffecten heeft, verhoogt langdurige of onbeschermde blootstelling het risico op huidproblemen. Deze problemen kunnen variëren van zonnebrand tot huidkanker of melanoom tot vroegtijdige veroudering.
De behandeling van tanorexia hangt af van de oorsprong ervan. Deze kan behandeld worden als een verslaving of als een lichaamsdysmorfe stoornis. Anderzijds beschouwen sommige beroepsbeoefenaars zonnebaden als een seizoensgebonden vorm van zelfmanagement van een seizoensgebonden depressie.
Bovendien weten we dat zonlicht het vrijkomen van endorfines bevordert en een gevoel van ontspanning, welzijn en euforie opwekt. Als gevolg daarvan bestaat de behandeling van deze stoornis, naast psychologische behandeling, uit het vervangen van overmatig zonnebaden door andere methoden om endorfines op te wekken, zoals sporten, naar muziek luisteren, lachen, of eten.
Laten we eens nadenken over manies en obsessies
Deze vijf obsessies die we besproken hebben zijn maar een kleine greep uit de vele manies die er bestaan. In het algemeen zijn ze niet ernstig en moeten ze niet belangrijker gevonden worden dan ze zijn. Eigenlijk is het hebben van elk van deze obsessies of “een beetje manisch zijn” niet erg, zolang het het dagelijks leven niet beïnvloedt of angst veroorzaakt.
Het is echter belangrijk te voorkomen dat de eigenaardigheden die je uniek maken ondraaglijke manies worden die je niet onder controle kunt houden. De beste manier om dit te doen is door flexibel of tolerant te zijn.
Anderzijds moet een manie het niet moeilijk maken voor iemand om met je samen te leven of je ertoe brengen de manier waarop anderen zich gedragen te willen controleren. Als dit gebeurt of als een manie je levenskwaliteit vermindert, is het tijd om een professional te raadplegen.