Kritiek leveren zal mensen niet veranderen

Kritiek kan een aanval zijn, een klacht, een vorm van agressie omhuld in woorden. Het is een monster dat gevoed wordt door frustratie, wrok, en woede. Kritiek leveren doen we om iets te veranderen, maar het enige wat het eigenlijk doet is spanning vrijlaten en de ander raken waar het pijn doet.

We gebruiken kritiek vaak om aan te geven wat we niet leuk vinden aan de andere persoon, in de hoop dat het diens gedrag zal veranderen. Maar in plaats van het aanmoedigen van verandering, haalt het die ander slechts onderuit en zorgt het ervoor dat hij zich schuldig en weerloos voelt.

De persoon die de kritiek ontvangt voelt zich aangevallen, en in de verdediging schieten, boos worden of zich schuldig voelen, is vaak een eerste reactie. Net als een constante wind die langs de aarde schuurt en deze geleidelijk aantast, zal kritiek op discrete doch constante wijze de relatie doen afslijten.

De frustratie achter de kritiek

Ze zeggen dat de ogen de spiegels zijn van de ziel, maar in veel gevallen, zijn het niet zozeer onze ogen die weerspiegelen hoe het werkelijk met ons gaat, maar onze woorden. Kritiek onthult boosheid, frustratie, het onvermogen om te communiceren, en de wens om de andere persoon te controleren.

Door middel van kritiek geven we af op de andere persoon en manipuleren we hem. We slingeren beledigingen in de rondte om de ander te laten doen wat wij willen. Vaak zorgt het echter nauwelijks voor een verandering.

Kritiek kent verschillende oorzaken, van kleine, onbelangrijke acties tot belangrijke aspecten van de relatie. Wanneer de kritiek zich af en toe voordoet, is het over het algemeen niet zo schadelijk, het wordt echter problematisch als het een gewoonte wordt.

Kritiek leveren is als een zwaard

Soms is het klein, subtiel maar constant, als waterdruppels die dag in dag uit op je hoofd vallen tot op het punt dat ze een ernstige wond veroorzaken. Andere keren is de kritiek fijner afgestemd en geïsoleerder, maar tegelijkertijd bot en intens, waardoor het schade veroorzaakt die niet zomaar te herstellen is.

Deze aanvallen zijn geneigd zich te herhalen, en ontzettend stereotypisch en emotioneel beladen te zijn. Over het algemeen verwijzen ze naar kwesties uit het verleden of de gewoonten van de ander, en richten ze zich op de persoon in plaats van de gebeurtenis.

Kritiek is een aanval die vaak gepaard gaat met kwetsende woorden. In haar meest extreme vorm, kan kritiek bespottend, beledigend of bedreigend zijn, waardoor de ander zich weerloos, verdrietig, schuldig, waardeloos en onzeker voelt.

Hij raakt uitgeput, maar hij zal niet veranderen

Over het algemeen brengt kritiek leveren het tegenovergestelde effect voort van het effect dat men hoopt te bereiken. Hoe meer een persoon klaagt en bekritiseert, hoe minder waarschijnlijk het is dat de ander zal veranderen. Het drijft mensen uit elkaar, wat verandering en communicatie alleen maar nog moeizamer maakt.

Kritiek leveren en communicatieproblemen zijn twee van de belangrijkste factoren die uiteindelijk zorgen voor het einde van een relatie. Kritiek fungeert als een drempel die de relatie niet naar behoren laat stromen.

Minder schadelijke manieren om te communiceren

Als je merkt dat je emoties je verstikken, kun je de andere persoon ook als steunpilaar gebruiken in plaats van als boksbal. Zelfs als hetgeen jou frustreert te maken heeft met die andere persoon, kun je op hem leunen en hem rustig en beleefd vertellen hoe je je voelt, wat je dwars zit, en wat je graag anders zou zien in de toekomst.

Transformeer de aanval in een verzoek. ‘Je hebt het altijd druk, het lijkt alsof je met de dag minder aan mij denkt’, is iets heel anders dan ‘Ik heb het gevoel alsof we weinig tijd met elkaar doorbrengen, ik mis je, denk je dat we deze week samen iets kunnen doen?’

Hieronder vind je enkele technieken die je zullen helpen om kritiek te transformeren in boodschappen die een stuk minder kwetsend zijn:

• Jouw gevoelens zijn van jou, maakt niet uit wie ze bij je opwekt. Geef een ander niet de schuld voor wat jij ervaart en accepteer je emoties als jouw emoties. Verwissel ‘ik word gek van je’ voor ‘ik voel me nerveus als je dat doet.’
• Richt je op het heden of de toekomst in plaats van het verleden. Dit geeft je een kans om actie te ondernemen, terwijl het verleden je alleen maar gevangen houdt in een gevangenis waar je onmogelijk uit kunt ontsnappen. Het is beter om te zeggen ‘kun je het de volgende keer dan doen?’, in plaats van ‘je luistert nooit naar me.’
• Wees specifiek in plaats van te generaliseren. Mensen veranderen niet wie ze zijn, maar wat ze doen kunnen ze wel veranderen. Richt je op specifieke daden in plaats van op wie ze zijn als persoon. Dit zal helpen om het probleem beter op te lossen. Probeer zoiets als ‘je lijkt boos vandaag, is er iets gebeurd?’ in plaats van ‘je bent een eikel, je hebt elke dag een slecht humeur.’
• Zeg alsjeblieft, dankjewel, en sorry zonder sarcastisch te zijn. De juiste woorden en toon kunnen verdere woordenwisselingen voorkomen.

We kunnen het niet altijd met elkaar eens zijn

Dat we onszelf naar behoren uiten betekent niet dat we het altijd met elkaar eens moeten zijn. Zelfs met goede communicatie is het mogelijk dat er nog dingen zijn waarover jullie het niet met elkaar eens zijn of waarvan je graag zou willen dat de andere persoon ze verandert. Overeenstemming is nu eenmaal niet altijd mogelijk.

Dialoog en verandering zijn in ieder geval veel makkelijker wanneer je de kwestie benadert vanuit een toenaderende en steunende houding in plaats van een afstandelijke en gekwetste. Ook al kun je het niet altijd met elkaar eens zijn, is het nog altijd veel fijner om die andere persoon als je bondgenoot te hebben dan als je vijand.