Is het vermogen om beter te presteren onder druk een plus- of een minpunt?

Als je het gevoel hebt dat je beter presteert onder druk, verspil je misschien je potentieel. Zoek uit in welke situaties dit een voordeel kan zijn en in welke een handicap.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 27 december, 2022

Was jij een van die studenten die de laatste nacht voor een examen studeerde? Of had je voortdurend toezicht nodig om je opdrachten af te krijgen? Heb je als volwassene de neiging om werk en projecten tot het laatste moment uit te stellen? Misschien heb je het gevoel dat de extra spanning je motiveert en je efficiënt maakt? In dit artikel stellen we de vraag: is het echt een plus of een min om beter te presteren onder druk?

Het antwoord is niet eenvoudig. Dat komt omdat het van verschillende factoren afhangt. Als kind werden we aangemoedigd om onze projecten en doelstellingen rustig aan te pakken en onszelf voldoende tijd te geven om ze uit te voeren.

Veel mensen hebben sindsdien echter gemerkt dat ze zich zonder extra stimulans niet kunnen concentreren en hun taken niet kunnen afmaken. Als jij een van hen bent, zul je graag willen weten waarom dit het geval is en wat de gevolgen ervan zijn.

Het vermogen om beter te presteren onder druk heeft voordelen

Het eerste wat je moet weten is dat het niet alleen je verbeelding is en dat je waarschijnlijk wel degelijk beter presteert onder bepaalde druk. Het kan veroorzaakt worden door tijdgebrek, de supervisie van een meerdere, of hoeveel risico er in de activiteit of het project zit.

In feite is dit een bekende en gecontrasteerde realiteit op het gebied van de psychologie. Het werd in feite weerspiegeld in de beroemde Yerkes-Dodson wet. Deze auteurs ontwikkelden hun theorie aan het begin van de 20e eeuw.

Zij stelden dat de relatie tussen angst en prestaties de vorm heeft van een omgekeerde U. Dat wil zeggen dat een bepaalde mate van activering (lichamelijk of geestelijk) gunstig is. Maar als het te hoog is, werkt het averechts.

In feite motiveert een element van druk en zorgt ervoor dat je je meer op de taak concentreert en zorgvuldiger en nauwgezetter te werk gaat. Zonder druk zou je je apathisch kunnen voelen en je werk met tegenzin en onnauwkeurig benaderen. Aan de andere kant, als de druk te hoog is, voel je je overweldigd en verlamd, en zul je onder de maat presteren.

Dat gezegd hebbende, is het niet eenvoudig om de exacte mate van activering te berekenen die je nodig hebt voor optimale prestaties. Dat komt omdat het afhangt van verschillende variabelen. Bijvoorbeeld, de persoonlijkheid van elk individu of de kenmerken van de taak.

Bij een eenvoudige activiteit die je kent en heel goed kunt, kan druk als een stimulans werken. Wanneer je daarentegen geconfronteerd wordt met een complexe, onbekende taak, waarin je niet bijzonder bedreven bent, kan overmatige bezorgdheid je doen falen.

De behoefte om te presteren

Er zijn ook mensen die systematisch behoefte hebben aan spanningssituaties en deze uitlokken wanneer zij voor een taak staan. In de regel laten zij alles tot het laatste moment wachten en beginnen zij aan een activiteit met nauwelijks nog tijd over om die aan te pakken. Achter deze neiging, die uitstelgedrag wordt genoemd, gaat vaak de angst schuil de taak niet tot een goed einde te kunnen brengen.

Paradoxaal genoeg is uitstelgedrag typisch voor perfectionisten (Spaanse link) omdat de mate waarin zij van zichzelf eisen dat de taak overweldigend lijkt.

Daarom gaan zij de confrontatie uit de weg en stellen zij het moment om te beginnen voor onbepaalde tijd uit. In plaats daarvan raken ze verstrikt in andere onbelangrijke zaken en taken, totdat ze uiteindelijk geen andere keuze hebben dan precies datgene onder ogen te zien wat ze hebben vermeden.

Deze mensen kunnen het gevoel hebben dat ze beter presteren onder druk. Toch hebben ze in werkelijkheid moeite met het beheersen van de negatieve emoties die het project of de activiteit in kwestie bij hen oproept.

Het vermogen om beter te presteren onder druk heeft plussen en minnen

Zoals we al eerder zeiden, is je persoonlijkheid een van de factoren die het meest van invloed zijn op de mate van activering die je kunt verdragen voordat je prestaties minder worden. Dat is precies de reden waarom sommige mensen beter onder druk kunnen presteren dan anderen.

Tegenwoordig wordt deze kwaliteit door bedrijven zeer gewaardeerd en op prijs gesteld. Het is zelfs een eigenschap waar recruiters zich vaak op richten bij de selectie van personeel. Het stelt werkgevers gerust over het vermogen van de kandidaat om een project snel en efficiënt uit te voeren in situaties van spanning, zonder zich overweldigd of verlamd te voelen.

Het is echter één ding om te weten hoe je onder druk moet handelen en iets anders om druk nodig te hebben om te handelen. Als je vrijwillig wacht tot de laatste minuut om je ophanden zijnde taken aan te pakken en dat doet omdat je die druk nodig hebt om je te motiveren, maak je een fout.

In zo’n situatie zul je hoogstwaarschijnlijk middelmatig werk leveren, of in ieder geval ver onder wat je onder andere omstandigheden had kunnen doen. In deze gevallen zorgt de druk er niet langer voor dat je werkt ‘om te winnen’, maar gewoon ‘om niet te verliezen’.

Je bent niet langer in staat om aandacht te besteden aan de kleine details en nieuwe ideeën te herzien of toe te voegen, je moet genoegen nemen met eenvoudigweg voldoen.

Tot slot

Om deze reden, als je iemand bent die de neiging heeft om uit te stellen en die zichzelf niet kan motiveren zonder extra druk, kan het nodig zijn om je dynamiek, angsten en emotiemanagement te herzien. Door dit te doen, kom je dichter bij de mogelijkheid om echt gebruik te maken van je potentieel.