Interessante psychologische effecten
Als mensen kunnen we slachtoffer zijn van bepaalde psychologische effecten. Sommige van deze effecten kunnen schadelijk zijn, terwijl andere juist vrij onschuldig zijn. Sommige zijn typerend voor bepaalde samenlevingen, terwijl andere weer typerend zijn voor bijvoorbeeld bepaalde leeftijdsgroepen.
Hoe het ook zij, deze psychologische effecten kunnen ervoor zorgen dat je hersenen een deel van de informatie waar je dagelijks aan wordt blootgesteld, over het hoofd zien.
Het is belangrijk om dagelijkse informatie in hokjes in te delen. Hoewel je hersenen fouten kunnen maken, kunnen deze psychologische effecten er vaak ook voor zorgen dat je beter in staat bent om je aan dingen aan te passen. Denk aan holbewoners. Ze moesten snel en efficiënt zijn, in plaats van analytisch en traag.
In de moderne tijd maken reclame, bedrijven en de maatschappij gebruik van deze zogenaamde psychologische valkuilen om hun omzet te verhogen. In dit artikel vertellen we je iets meer over de meestvoorkomende en interessante psychologische effecten.
Enkele van de meest interessante psychologische effecten
Het Forer-effect
Hoe vaak is het wel niet voorgekomen dat je je horoscoop las en dacht: “Dit is precies op mij van toepassing!” Dit is echter gewoon de manier waarop je hersenen geneigd zijn te denken. Wat je hebt gelezen, is niet alleen op jou van toepassing. Wanneer dit gebeurt, word je slachtoffer van het Forer-effect.
Het Forer-effect doet zich voor wanneer we iets te horen krijgen of lezen dat speciaal voor ons bedoeld lijkt te zijn. Vaak gaat het echter om zeer vage omschrijvingen.
Bijvoorbeeld:
“Pas op voor toekomstige projecten, Weegschaal, want je neemt altijd meer hooi op je vork dan je aankunt. Ken je grenzen. Iemand heeft misschien je hulp nodig. Help deze persoon zo goed als je kunt, maar probeer niet emotioneel betrokken te raken. Je kunt deze week last krijgen van je gezondheid, maar niet voor lang. Je zult je in no-time weer als jezelf voelen. Maandag en dinsdag heb je misschien erg veel energie, maar naarmate de week vordert wordt dit allemaal iets minder.”
Waarschijnlijk zie je zelf ook wel dat deze omschrijving eigenlijk op iedereen wel van toepassing zou kunnen zijn. Veel mensen starten mogelijk nieuwe projecten.
Wie kent er nu niet iemand die een moeilijke periode doormaakt? Wie krijgt niet zo vaak last van verkoudheid of rugpijn? Mensen zijn over het algemeen actiever op maandag en dinsdag omdat ze net genoten hebben van hun weekendje vrij.
Het referentie-effect
Dit effect wordt vaak gebruikt in reclamecampagnes. Stel je voor dat je naar een uitverkoop gaat en dat er een jas is die je echt graag wilt hebben. Er zitten echter twee prijskaartjes aan: een met een zeer hoge prijs en een andere met een zeer lage prijs.
Zonder er te lang over na te denken, koop je de jas voor de lagere prijs. Wat is er gebeurd? De eerste prijs was een anker dat je als referentie gebruikte. Omdat de jas te koop was, kon je de kans om hem te kopen gewoon niet voorbij laten gaan.
Fundamentele attributiefout
Soms denken we dat iemands persoonlijkheid de oorzaak is voor hoe diegene zich gedraagt. In plaats daarvan zouden we echter juist rekening moeten houden met de omstandigheden die invloed konden hebben op de manier waarop die persoon handelde. Bijgevolg kan deze attributie invloed hebben op hoe mensen worden waargenomen.
Het effect van de valse consensus
Dit effect doet zich voor wanneer we overschatten hoeveel mensen het met ons eens zijn. Het is een manier om ons vertrouwen in onze eigen overtuigingen te overdrijven, ook al hebben we het bij het verkeerde eind.
Dit kan veel negatieve effecten hebben, zo kan het ervoor zorgen dat we niet in staat zijn om ons open te stellen voor de wereld, voor de ideeën van anderen en voor hoe anderen zich voelen of denken.
Hierdoor ontstaat de kans dat we belangrijke en nuttige informatie mislopen. Stel je bijvoorbeeld voor dat je de eigenaar bent van een bedrijf en dat je niet wilt samenwerken met mensen die anders denken en een andere kijk op het leven hebben.
Het illusoire correlatie-effect
Dit effect kan ervoor zorgen dat we het verband tussen twee variabelen overschatten die in werkelijkheid volledig onafhankelijk van elkaar zijn.
Denk aan pathologische gokkers. Ze kunnen tegen zichzelf zeggen dat een gokautomaat kansrijk is omdat deze nog vol munten zit. Ze verbinden tijd aan toeval, hoewel het bekend is dat gokautomaten een willekeurig systeem volgen.
Zelfvervullende voorspelling
Dit is wanneer we zeer sterke overtuigingen hebben over iets specifieks en vervolgens volledig op basis van die overtuigingen handelen. Dit zorgt ervoor dat de werkelijkheid die overtuigingen bevestigt alsof het voorspellingen waren.
Denk bijvoorbeeld aan een iemand die ontzettend jaloers is, zonder duidelijke reden. Dit kan ervoor zorgen dat deze persoon voortdurend aan zijn partner twijfelt. Het kan zelfs zo erg worden dat hij zijn partner gaat bespioneren en hem uiteindelijk volledig tot het uiterste drijft, waardoor hij niet anders kan dan de relatie te beëindigen.
Bias blinde vlek
Dit effect doet zich voor wanneer we blind zijn voor onze eigen vooroordelen en het effect dat ze hebben. Bijvoorbeeld wanneer je denkt dat bepaalde dingen alleen anderen kunnen overkomen, terwijl ze eigenlijk iedereen kunnen overkomen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Hogg. M, Vaughan. G,. Psicología Social (5ºedición). Editorial Médica Panamericana (2008)
