Imre Kertész: de biografie van een overlever

Veel van het werk van Imre Kertész is gebaseerd op zijn eigen ervaring als gevangen tiener in het concentratiekamp Auschwitz en zijn ervaringen tijdens het totalitaire regime in zijn geboorteland Hongarije. Imre Kertész is een overlever.

Imre Kertész was een vooraanstaand Hongaars staatsburger. Hij is zelfs de enige Hongaar die tot nu toe een Nobelprijs heeft ontvangen. Zijn land erkende of steunde zijn talent echter niet. Hongarije was eigenlijk een zware last voor deze indrukwekkende schrijver, die van zijn tegenslag een literair meesterwerk maakte.

Imre Kertész werd beroemd door zijn boek Onbepaald door het lot , dat beschouwd wordt als het belangrijkste literaire werk over de Holocaust. Nadat het in minstens 20 talen vertaald was, bracht de Hongaarse regisseur Lajos Koltai het boek in 2005 naar het grote scherm. Kertész schreef het script zelf.

We moeten ook vermelden dat Kertész deze genocide geen holocaust wilde noemen, omdat hij dit een manier vond om het te romantiseren in plaats van het aan de kaak te stellen. Het werk van Imre Kertész gaat veel verder dan het aan de kaak stellen van de gruweldaden die in de wereld voor en na de genocide plaatsvonden.

In zijn werk wil hij laten zien dat de Tweede Wereldoorlog een voorzienbare gebeurtenis was. Dat heeft hij bereikt met zijn onderhoudende, ironische en ontroerende proza. Zijn echte leven is echter even schokkend of zelfs nog schokkender dan zijn eigen roman.

De vroege jaren van Imre Kertész

De auteur heeft veel pijnlijke ervaringen meegemaakt. Hij werd geboren op 9 november 1929 in Boedapest, Hongarije, in een familie van welgestelde, niet-praktiserende Joden. Zijn ouders gingen uit elkaar en toen hij vijf jaar oud was, werd hij naar het internaat gestuurd.

In 1940 begint Imre Kertész aan de middelbare school, precies op het moment dat de Tweede Wereldoorlog vorm begint te krijgen. Het antisemitisme beheerste op dat moment al belangrijke sectoren in Europa.

Zo werd de jonge Kertész ingedeeld in klassen die alleen voor Joden bestemd waren. Tijdens zijn eerste jaren op de middelbare school werd hij gediscrimineerd.

In 1944 wordt hij naar het concentratiekamp Auschwitz gestuurd. Hij was toen pas 14 jaar oud. De nazi’s dwongen de jongere joden om een lange rij te maken voordat ze werden ingedeeld. Imre Kertész sprak wat Duits, dus hij begreep dat de soldaten zeiden dat hij 16 jaar oud zou kunnen zijn.

Toen de soldaten hem vroegen hoe oud hij was, vertelde hij hen dat hij 16 was. Dat leugentje, de impuls die hem ertoe bracht de soldaten te misleiden, bleek een redder in nood te zijn. Dit was zo, omdat alle minderjarigen onder de leeftijd van 16 de gaskamer in zijn gestuurd om daar te sterven.

Een langdurige impressie

Tussen 1944 en 1945 verbleef Imre Kertész zowel in het concentratiekamp Auschwitz als in Buchenwald. Na de triomf van de geallieerden werd hij vrijgelaten.

Het meest verontrustende van zijn ervaring is dat hij gevangen werd gezet in een concentratiekamp, hoewel hij het jodendom niet praktiseerde. Na zijn vrijlating keerde hij terug naar zijn vaderland, maar vond niet één van zijn familieleden levend terug.

Enige tijd later begon hij te werken als journalist en voltooide hij de middelbare school. Hij verloor echter zijn baan en moest enkele jaren in een fabriek werken.

Het stalinisme nam Hongarije over en Imre werd opnieuw gediscrimineerd. Hij was nu een “bourgeois” vanwege de rijke achtergrond van zijn familie. Om die reden werd hij door het regime verdacht en vertrouwde hem niet. Dat was het moment dat hij als vertaler begon te werken.

Kertész schreef ook scenario’s voor komedies, reclamespots en andere kleine dingen. In 1975 publiceerde hij zijn grote roman Onbepaald door het lot. Kertész woonde 20 jaar lang in een appartement van 81 vierkante meter en schreef in een klein hoekje van zijn keuken. Soms schreef hij ook in een café dat hij bezocht.

Zijn latere jaren

Rond de jaren negentig begonnen Duitse uitgevers zijn werk te ontdekken. Daardoor begon hij beroemd te worden, en won van verschillende internationale prijzen.

Na de val van het communistische regime in Hongarije werd Imre Kertész bekender en leidde hij een comfortabeler leven. In 2002 ontving hij de Nobelprijs voor de Literatuur, iets dat zijn lijden gedeeltelijk compenseerde. Vele jaren later, op 31 maart 2016, overleed hij in Boedapest.

Een kleine leugen redde en veranderde het leven van Imre Kertész. Dit toont aan dat het leven van iedereen op een klein moment een totaal onverwachte wending kan nemen.

We zijn verwonderd als we horen hoe sommige overlevers van de Holocaust erin geslaagd zijn hun leven weer op te bouwen. Imre Kertész overleefde het niet alleen, maar hij kreeg het ook moeilijk onder een ander regime.

Hij werd altijd veroordeeld en berecht vanwege zijn afkomst, ongeacht wie er aan de macht was. Ook moest hij zijn faalangst als schrijver overwinnen toen hij voor het eerst begon. Kertész gaf echter nooit op en gebruikte het krachtigste wapen dat hij had: zijn woorden.