Immanuel Kant: biografie van de vader van de kritische filosofie

Immanuel Kant veranderde de geschiedenis van kennis en bracht een revolutie teweeg in de filosofie van kritisch denken, ethiek, esthetiek en epistemologie. Wij nodigen je uit om meer te weten te komen over zijn leven en werk.

Geschreven en geverifieerd door de filosoof Matías Rizzuto.

Laatste update: 08 maart, 2024

Immanuel Kant was een emblematische figuur in de wereld van de filosofie. Hij geldt als een van de invloedrijkste denkers in het moderne denken. Deze Duitse filosoof, geboren in de 18e eeuw, revolutioneerde de manier waarop we kennis, moraal en esthetiek begrijpen en vestigde een voor en na in de geschiedenis van het menselijk denken.

We duiken in zijn leven, verkennen zijn oorsprong, zijn carrière en de werken die hem vestigden als de vader van de kritische filosofie. We volgen zijn carrière en bieden een helder en toegankelijk overzicht van wat hij heeft bijgedragen aan de wereld en waarom zijn nalatenschap voortleeft. Laten we beginnen!

De vroege jaren en opvoeding van Immanuel Kant

Immanuel Kant werd op 22 april 1724 geboren in Königsberg, Pruisen. Hij kwam uit een bescheiden gezin: zijn vader was een ambachtsman en zijn moeder een diepgelovige vrouw. Nederigheid en werklust waren waarden die Kant zijn hele leven kenmerkten. Ondanks economische beperkingen toonde hij al op jonge leeftijd een opmerkelijk intellect en een onlesbare dorst naar kennis.

Zijn formele opleiding begon aan het Collegium Fridericianum, een school die bekend stond om zijn strenge piëtistische benadering. Hier werd Kant blootgesteld aan een breed scala aan vakken, van klassieken tot theologie, waardoor hij een solide basis ontwikkelde in verschillende kennisgebieden.

Academische carrière en vroege werken

Op 16-jarige leeftijd ging Kant naar de Universiteit van Königsberg. Hier begon zijn interesse in filosofie, natuurkunde en wiskunde vorm te krijgen. Onder invloed van het werk van Leibniz en Wolff en onder de hoede van Martin Knutzen maakte Kant kennis met de ideeën van Newtons wiskundige natuurkunde.

Deze periode was cruciaal voor de jongeman en de ontwikkeling van een scherp kritisch en analytisch denken dat later de hoeksteen van zijn filosofie zou worden.

Na de dood van zijn vader in 1746 onderbrak hij zijn studie om als privéleraar te gaan werken. In 1749 publiceerde hij echter zijn eerste belangrijke werk: Meditaties over de Ware Schatting van de Levende Krachten.

Kants leven nam een wending in 1755, toen hij universiteitsprofessor werd, gespecialiseerd in metafysica, een vakgebied dat hij bijna vier decennia lang onderwees, zelfs nadat hij het had verlaten.

In datzelfde jaar publiceerde Kant Algemene Geschiedenis van de Natuur en Theorie van de Hemel, waarin hij voorstelde dat het zonnestelsel was ontstaan uit een grote gaswolk, een zeer nieuw idee voor zijn tijd.

In de jaren daarna publiceerde Kant een reeks essays en verhandelingen over uiteenlopende onderwerpen als fysische geografie, kennistheorie en ethiek. Hoewel deze werken nog niet de filosofische rijpheid vertoonden van zijn latere werk, legden ze wel een solide basis voor zijn denken.

Ontwikkeling van de kritische filosofie van Immanuel Kant

Rond 1770 ging Kant een periode van tien jaar van intellectuele stilte in, waarin hij werkte aan wat zijn belangrijkste werk zou worden: De Kritiek van de zuivere rede gepubliceerd in 1781. Daarin merkt hij op dat het de empirist David Hume was die hem uit zijn “dogmatische slaap” wekte.

In deze periode verdiepte Kant zich in een diepgaande reflectie over de grondslagen en grenzen van de menselijke kennis. Zijn kritische filosofie ontstond als antwoord op de beperkingen die hij zag in het empirisme. Deze stroming stelde dat alle kennis voortkomt uit ervaring, en het rationalisme, dat het primaat van de rede verdedigde.

Een van de sleutelbegrippen in Kants denken is het onderscheid tussen het “fenomeen” (wat we waarnemen) en het “zelfstandig naamwoord” (het ding-in-zichzelf, dat wat buiten onze waarneming ligt). Volgens Immanuel Kant kunnen we fenomenen kennen door onze ervaringen, maar noumens blijven ontoegankelijk voor de rede.

Kant benadrukt de grenzen van de rede; hoewel deze essentieel is voor het organiseren en begrijpen van onze ervaringen, is deze ook vatbaar voor paradoxen en verwarring als deze verder gaat dan zintuiglijke ervaring. Deze kritische benadering van de rede beïnvloedde niet alleen de filosofie, maar had ook gevolgen voor gebieden als ethiek, esthetiek en epistemologie.

Continuïteit van de kritische filosofie

Immanuel Kant publiceerde in 1787 een herziene tweede editie van de Kritiek van de zuivere rede. Hij richtte zich in zijn latere werk op andere gebieden van de filosofie. Hij bleef zijn morele filosofie ontwikkelen, vooral in Grondslagen van de Metafysica van de Moraal (1785) en Kritiek van de Praktische Rede (1788).

De Kritiek van het Oordeel (1790) paste zijn systeem toe op esthetiek en teleologie. Hij schreef ook essays over geschiedenis, religie, politiek en andere onderwerpen. Die werden goed ontvangen en verstevigden zijn positie als vooraanstaand figuur in de 18e-eeuwse filosofie .

Kant heeft met zijn kritische benadering de filosofie radicaal veranderd. Zijn werk bood een nieuw kader voor het begrijpen van de relatie tussen kennis, moraal en esthetiek. Latere filosofen, zoals Hegel, Schopenhauer, Nietzsche en zelfs hedendaagse denkers, zijn de dialoog aangegaan met zijn voorstellen en hebben ze uitgebreid of uitgedaagd.

Zijn overlijden

De gezondheid van de filosoof ging een aantal jaren achteruit. Dit werd veroorzaakt door aderverkalking van de hersenen die zijn algemene welzijn aantastte. In de winter van 1803 verslechterden zijn omstandigheden duidelijk, met maagpijn, geheugenverlies en slaapstoornissen. Deze fysieke en mentale achteruitgang was een duidelijke voorbode van zijn naderende einde.

Op 12 februari 1804, in de stad Königsberg, stierf Immanuel Kant om 11:00 op een zondagavond. Zijn laatste woorden waren “Genug” (‘genoeg’ of ‘genoeg’), wat misschien een erkenning van zijn uitputtende strijd met ziekte symboliseerde. Zijn begrafenis trok een gevarieerd publiek, waaruit de impact en het respect blijkt dat de filosoof tijdens zijn leven genereerde.

De belangrijkste werken van Kant

Hoewel Kant verschillende teksten schreef vóór de Kritiek van de zuivere rede, zijn zijn meest bestudeerde werken meestal die uit de kritische periode. Hoewel er veel minder belangrijke werken zijn, vertegenwoordigen deze de hoogtepunten van het Kantiaanse denken. Ze hebben een grote invloed gehad op de latere filosofie.

• Kritiek van de zuivere rede (Kritik der reinen Vernunft) (1781). Dit werk wordt beschouwd als het meest invloedrijke van Kant. Hierin onderzoekt hij de relatie tussen menselijke kennis en ervaring. En het legt de grenzen van wetenschap en metafysica vast.
• Prolegomena tot alle toekomstige metafysica (1783). geschreven als een meer toegankelijke inleiding op zijn ideeën in Kritiek van de zuivere rede.
• Grondslagen van de Metafysica van de Moraal (1785). Kant ontwikkelt zijn morele theorie, waarin hij zijn eerste versie van de categorische imperatief uiteenzet, die een fundament voor de ethiek probeert te leggen.
• Kritiek van de praktische rede (1788). Gaat verder met het thema ethiek en werkt zijn morele theorie en de aard van de menselijke wil uit.
• Kritiek van het Oordeel (1790). De laatste van zijn grote kritieken, waarin Kant ingaat op esthetiek en teleologie.
• Religie binnen de grenzen van de zuivere rede (1793). In dit werk onderzoekt Kant religie en haar relatie tot de rede. Daarbij betoogt hij dat moraliteit onafhankelijk van georganiseerde religie kan en moet worden vastgesteld.
• Voor eeuwige vrede (1795). Een politiek essay waarin Kant een plan voorstelt voor het vestigen van eeuwigdurende vrede, gebaseerd op principes van democratie en internationale samenwerking.
• Antropologie vanuit een pragmatisch oogpunt (1798). Hierin onderzoekt Kant de menselijke natuur vanuit een praktische benadering. Hij bekijkt hoe mensen zich gedragen en hoe ze zichzelf kunnen verbeteren.

De actualiteit van Kants denken

Immanuel Kant wordt beschouwd als de vader van de kritische filosofie. Dit vanwege zijn vermogen om de grenzen van kennis en rede te bevragen en opnieuw te definiëren.

Morele autonomie, de aard van de werkelijkheid en het menselijk vermogen tot kritisch oordelen zijn ideeën die nog steeds doorklinken in hedendaagse debatten. Dommige daarvan zijn net zo relevant als de creativiteit van kunstmatige intelligentie.

Hij leerde de wereld niet alleen anders te denken, maar liet ook zien hoe de kritische rede de donkerste hoeken van het menselijk begrip kan verlichten. Het leven en werk van Kant is een bewijs van de kracht van het menselijk denken. Het is een permanente uitnodiging om vragen te stellen, na te denken en bovendien op zoek te gaan naar de waarheid.