Hoe je je sociale vaardigheden kunt verbeteren

Wat zijn sociale vaardigheden en hoe kunnen ze je interpersoonlijke relaties beïnvloeden? Bovendien, hoe kun je ze verbeteren? In het volgende artikel geven we je enkele richtlijnen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 11 mei, 2023

Het begrip sociale vaardigheden is veelzijdig. In feite kan sociaal vaardig zijn verwijzen naar een veelheid van gedragingen die in bepaalde contexten gepast zijn (zoals het voeren van een gesprek met een vriend), maar in andere ongeschikt (zoals het aanknopen van een gesprek op een begrafenis). Maar hoe maak je daar onderscheid tussen?

Sociaal vaardig zijn impliceert het aanpassen van je gedrag in sterk veranderende situaties. Lijders aan bepaalde klinische stoornissen ervaren tekorten in deze vaardigheden. Dat is het geval bij autismespectrumstoornissen, meer bepaald autisme of het syndroom van Asperger (Moya, 2023).

Sociale vaardigheden: een complex begrip

Als mensen bezitten we allemaal aanleg voor sociale relaties. Daarom is de aanleg of het vermogen om sociaal vaardig te zijn er. Maar afhankelijk van nogal uiteenlopende factoren, zoals iemands persoonlijkheid, hechtingsstijl of omgeving, kunnen ze sociaal gezien meer of minder vaardig zijn.

Wat zijn die vaardigheden dan? Cognitieve psychologie en leertheorieën beweren dat ze een reeks gedragingen en cognities omvatten die zijn, worden en zullen worden aangeleerd in de loop van onze persoonlijke geschiedenis. Bijgevolg zijn er bepaalde paden en mechanismen die zowel hun verwerving als hun onderhoud verklaren (Díaz et al., 2017). Laten we ze eens bekijken.

Sociale vaardigheden

• Interpersoonlijke feedback is de sleutel. Bij het communiceren ontvang je signalen die je vertellen of jouw manier van interactie goed of slecht wordt ontvangen door anderen. Bijvoorbeeld gebaren, lichaamshouding en oogcontact.
• Je kunt wat je geleerd hebt tonen of afremmen op basis van wat je waarneemt. Een kind kan bijvoorbeeld leren dat hij, om te communiceren, moet schreeuwen (omdat zijn vader dat doet), dus als hij met zijn eigen leeftijdsgenoten praat, schreeuwt hij.
• Versterking in zijn positieve of negatieve modaliteit. Dit is het mechanisme dat verklaart waarom in de loop van de biografische geschiedenis bepaalde sociale vaardigheden ontstaan en in stand worden gehouden ten koste van andere. Het betoogt hoe zulke vaardigheden worden uitgevoerd en in stand gehouden, op basis van de vraag of ze versterkend of aversief zijn voor het individu.

Een ander belangrijk aspect om te belichten zijn de verwachtingen die we hebben over wat het betekent om sociaal vaardig te zijn. Deze verwachtingen kunnen hoog en frustrerend zijn, omdat ze onmogelijk waar te maken zijn (bijvoorbeeld communiceren als Oprah Winfrey) of onrealistisch (communicatie initiëren of pauzes en stiltes tolereren).

Albert Bandura heeft dit uitgelegd in zijn concept van self-efficacy expectations (Spaanse link). Deze zinspelen op “hoe effectief de persoon zich voelt midden in een gesprek”. Bijvoorbeeld: “Ik voel me comfortabel om over dit onderwerp te praten,” “Ik heb het gevoel dat ik een ander standpunt rond deze kwestie heb kunnen inbrengen” of “Kan ik deze sociale interactie echt aan?”

De sleutels tot sociale vaardigheid

Deskundigen hebben een veelheid aan vormen, gedragingen en gedragingen beschreven die samenhangen met het begrip sociale vaardigheid. De psychologie-expert Arnold Goldstein heeft ze in zes grote groepen ingedeeld, die we hieronder gedetailleerd beschrijven.

1. Het begin van het sociale universum

Om communicatief vaardig te zijn, moet je weten hoe je moet luisteren. Luisteren houdt echter verschillende gedragingen in. Eén daarvan is in staat zijn een gesprek te beginnen, maar ook om het gaande te houden en pauzes te tolereren.

Om dit te doen kan het nuttig zijn een klein mentaal script te maken met verschillende elementaire en eenvoudige vragen die je kunt stellen. Ze vormen de formules van beleefdheid die je geneigd bent op een vooraf vastgestelde manier te gebruiken. Bijvoorbeeld: “Hoe gaat het?”, of “Wat een dag!” Jezelf voorstellen is ook belangrijk. Bijvoorbeeld: “Hallo! Ik ben Paul, leuk je te ontmoeten.”

Een ander belangrijk aspect van sociale interactie is de daad van dankbaarheid. Je kunt voor veel dingen dankjewel zeggen. Bijvoorbeeld een heel interessant gesprek of het feit dat degene met wie je praat geïnteresseerd is in wat je zegt. Andere mensen kunnen complimenteren is inderdaad belangrijk. Het is ook normaal en geldig om je daarbij een beetje beschaamd te voelen.

2. Assertieve communicatie

Hier gaan we van basis- naar geavanceerde vaardigheden. Veel mensen hebben moeite met ‘hulpzoekend’ gedrag of met het aanbieden van excuses. Daarom zijn technieken die gericht zijn op het trainen van assertieve communicatie nuttig.

Een belangrijk aspect van vaardig sociaal gedrag is het kunnen geven van instructies of het assertief vragen aan iemand om iets in het bijzonder te doen. Claudia zegt bijvoorbeeld tegen haar vriendin Alice, die aan het rijden is: “Kijk alsjeblieft naar het bord als je bij het volgende kruispunt komt.”

3. Emotionele expressie

Deelnemen aan een gesprek en proberen de ander tot verandering te bewegen is iets wat velen van ons proberen. De kunst om de persoon voor je over te halen iets te doen impliceert dat je weet welke emoties je op het moment van de interactie ervaart, wat je denkt en wat je wilt.

In feite betekent het dat je empathie in de praktijk moet brengen en je in hun schoenen moet verplaatsen. In feite is het vermogen om je in te leven een ander basisingrediënt voor sociaal vaardig gedrag. Dat gezegd hebbende, moet je weten vanuit welke emotionele kosmos je vertrekt en hoe je dat tot uitdrukking brengt.

Voordat je de gevoelens van andere mensen begrijpt, moet je bedreven zijn in het begrijpen van je eigen gevoelens. Je moet jezelf een beloning geven als het je lukt om jouw emoties en die van anderen te labelen. Bijvoorbeeld: “Ik voel me geïrriteerd” of “Alice voelt zich geïrriteerd.”

4. Woedeproblemen

Bij bepaalde gelegenheden en als gevolg van woede of prikkelbaarheid kun je agressief communiceren. Het is belangrijk om zelfbeheersing te gebruiken als de communicatie vijandig wordt.

In feite moeten ieders rechten verdedigd en gerespecteerd worden zonder in destructieve discussies terecht te komen. Vermijd communicatie die neigt naar woede. Deel in plaats daarvan wat maakt dat je je zo voelt, hoe je je zou willen voelen, en wat je kunt veranderen om te voorkomen dat je zo reageert op een specifieke stimulus.

5. Een tegengif tegen stress

Als je sociaal vaardig bent, zal weten hoe je nee kunt zeggen tegen iets dat je ongemak of pijn bezorgt, of gewoon iets is wat je niet leuk vindt, een stelregel voor je zijn. Bovendien weet je dat je, om in elke sociale interactie te slagen, ook moet weten hoe je barrières of grenzen moet stellen aan bepaalde boodschappen en gedragingen die het potentieel hebben om je te schaden.

Het feit dat je weet hoe je moet reageren op boodschappen die antagonistisch zijn of op de kritiek van andere mensen is echt belangrijk. Het is gemakkelijker om op dit soort boodschappen te reageren als je jezelf traint in ademhalingstechnieken. Deze methoden dragen bij aan de vermindering van activatie en helpen je beter om te gaan in aversieve contexten.

6. Executieve vaardigheden of de kunst ombeter georganiseerd te zijn

Sociaal vaardig zijn betekent georganiseerd zijn. In de huidige maatschappij zijn gedragingen zoals het initiatief nemen in een gesprek of zien wat de oorzaak kan zijn van een bepaald probleem belangrijk. Op grond hiervan zijn je sociale vaardigheden ook van invloed op het weten hoe je een doel stelt en gedragingen toepast waarmee je dat doel kunt bereiken.

Zoals je ziet is sociaal vaardig zijn een buitengewoon complex begrip. Er zijn effectieve interventies om deze vaardigheden te vergroten. Bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie (CGT) en, meer specifiek, sociale vaardigheidstraining.

In feite zijn het kunnen initiëren, handhaven, plannen en verdedigen van je eigen standpunt allemaal essentiële elementen voor succes in je sociale universum.