Het verschil tussen behoedzaamheid en angst

Behoedzaamheid is een deugd die deel uitmaakt van iemands hele persoonlijkheid. Wanneer iemand behoedzaamheid ontwikkelt, maakt het zichzelf tot een soort halo die te zien valt rondom alles wat hij doet. Artistoteles definieerde het als iets dat iemand aanzet tot redelijk en correct gedrag. De kerk beschouwt het als een van de 4 kardinale deugden van mensen. Maar wat is het verschil tussen behoedzaamheid en angst?

Hedendaags heeft behoedzaamheid een iets andere betekenis dan wat de kerk suggereert. Wij brengen het meer in verband met voorzichtigheid. We noemen iemand voorzichtig als hij nadenkt voor hij iets doet, of als hij juist iets niet doen omdat ze geloven dat de consequenties hiervan negatief zullen uitpakken. Een voorzichtig persoon handelt wellicht ook langzaam en voorzichtig als de omstandigheden hierom vragen.

Lang geleden geloofden mensen dat waar behoedzaamheid bestond, andere deugden zouden volgen. We moeten echter benadrukken dat behoedzaamheid soms een tekort aan vastberadenheid en motivatie beschrijft, en misschien zelfs onzekerheid. Het is belangrijk om behoedzaamheid van voorzichtigheid te onderscheiden.

Positieve behoedzaamheid

Behoedzaamheid kent een hele positieve kant. Het sleutelwoord hier is vooruitziendheid: iets kunnen zien aankomen voordat het gebeurt. Het is niet enkel een gokje; het is logisch redeneren. Het impliceert dat je nadenkt over de situatie en hierop reflecteert om hieruit af te leiden waar deze situatie je zal brengen.

Het vermogen om voorzichtig te zijn en dingen te kunnen voorzien is fundamenteel bij het maken van keuzes. Deze deugden zullen je naar succes leiden en je de juiste keuzes helpen maken. Het leent zichzelf aan het strategisch oplossen van problemen. Als je dan alsnog fouten maakt, zorgt behoedzaamheid er juist voor dat deze makkelijker te hanteren zijn.

Behoedzaamheid is het tegenovergestelde van impulsiviteit. Het is van enorm belang wanneer je een bepaalde keuze of handeling een risico of gevaar met zich meebrengt. Het is een deugd die sterk in verband staat met intelligentie, overdenking en zelfcontrole. In complexe situaties is dit ontzettend waardevol.

Overmatige behoedzaamheid en emotionele verwerking

Er zijn enkele mensen die voorzichtig zijn, maar niet behoedzaam. Behoedzaamheid omvat ook het vermogen om moedig te zijn wanneer omstandigheden dit toelaat. Anders hebben we het niet meer over behoedzaamheid, maar over angst.

Wanneer behoedzaamheid extreme vormen aanneemt, is het geen deugd meer. Het wordt een probleem binnen je vermogen om dingen emotioneel te verwerken. Overmatig behoedzame mensen zien realiteit als een dreiging. Hierdoor ontwijken ze alle mogelijke acties die wellicht onprettige of rampzalige gevolgen hebben. Ze wijzen alle soorten verandering af. De ‘behoedzame’ keuze is om bij datgene te blijven waar ze al bekend mee zijn.

Dit type emotioneel verwerken leid niet tot succes of tot goede keuzes. Het leid tot verlamming. Het is namelijk onmogelijk om elk beetje risico te elimineren, zelfs in je eigen woon- of slaapkamer, waar je 100% veilig bent. Plafonds kunnen instorten, vliegtuigen kunnen neerstorten, dieven kunnen inbreken… Als je altijd alleen aan de mogelijke gevaren denkt, zul je nooit rustig kunnen leven.

Behoedzaam of timide?

Overmatige voorzichtigheid neemt soms rare vormen aan. Een daarvan is extreem perfectionisme. Perfectionisten willen dat alles altijd gepantserd is. Ze willen alles onder controle houden en vermijden fouten koste wat het kost. Dit obsessieve gedrag getuigt meer van angst dan voorzichtigheid. Achter dit gedrag schuilt een ietwat paranoïde verwachting: als ik losse eindjes achterlaat, zal het ergste gebeuren.

En dan zijn er nog mensen die behoedzaamheid als excuus voor passiviteit gebruiken. Deze mensen zijn meer verlegen en bang dan voorzichtig. Er zullen altijd nieuwe situaties zijn waar je niet op voorbereid bent, maar ze bieden wel spannende kansen voor zelfverbetering aan. Als je “nee” zegt alleen omdat je niet zeker bent van de uitkomst, zeg je “nee” tegen leven op zich.

Emotioneel gezonde mensen nemen risico’s. Dat betekent echter niet dat ze roekeloos zijn; ze maken constant schattingen, plannen en berekeningen. Ze weten dat er niet altijd een garantie voor succes is bij alles wat ze doen.

Behoedzame mensen weten dat het maken van fouten altijd een mogelijkheid is. Ze zien echter geen reden om bang hiervoor te zijn omdat ze een ongelooflijke bron van wijsheid en ervaring zijn. Voorzichtigheid staat niet gelijk aan angst, maar aan verantwoordelijkheid.