Het verhaal van William Wilson: E.A. Poe laat je nadenken

Edgar Allan Poe is één van de beroemdste literaire genieën ter wereld. Dat heeft niet alleen met zijn werk te maken maar ook met zijn woelige leven. Er is ook nog de kwestie van zijn dood en de mysterieuze bezoekjes van een mogelijke bewonderaar aan zijn graf. Hij heeft ons gedenkwaardige werken geschonken zoals The Raven. Dat is echter niet het enige. Hij was ook absoluut een geheimzinnig figuur. Poe is ongetwijfeld een heel interessant persoon. Uit al zijn literaire verwezenlijkingen willen we een speciaal verhaal belichten: het verhaal van William Wilson.

Dit is een kort verhaal dat ons een beter inzicht verschaft in het onderbewuste van de auteur. Het bevat een onderwerp dat in de literatuur heel populair is: het thema van de dubbelganger.

Edgar Allan Poe werd op 19 januari 1809 in Boston in de Verenigde Staten geboren. Men beschouwt hem als de schepper van het detectiveverhaal, de vernieuwer van de gotische roman en ongetwijfeld als de meester van het horrorverhaal. Dit laatste heeft hij voornamelijk te danken aan het verhaal van William Wilson. Dit is een psychologisch staaltje van horror dat de menselijke geest ontleedt en ons in de war brengt.

Poe en de dubbelganger

Had Poe een rustig leven gehad, dan zou hij misschien geen problemen gehad hebben met alcohol en met zijn familie. Hij zou dan ook niet het literaire genie geweest zijn dat we tegenwoordig kennen. Het leven van Poe was ongetwijfeld een marteling. Zijn angstgevoelens en de geestelijke kwellingen die hij beleefde, zien we weerspiegeld in zijn werk.

Het verhaal van William Wilson is één van de interessantste werken van Poe. Het is een verhaal dat het idee van de dubbelganger schetst. Er is sprake van vóór en na. William Wilson is een verhaal dat in de eerste persoon verteld wordt. De “auteur” wordt dus voorgesteld als William Wilson, ondanks het feit dat hij ons vertelt dat het een valse naam is.

Het verhaal draait rond het leven van dit personage en één kameraad. Zijn metgezel heeft dezelfde naam en dezelfde familienaam. Door zijn leven heen zal hij hem volgen.

Deze twee personages hebben geen ouders. Toch delen ze dezelfde naam. Ze hebben ook hetzelfde fysieke uiterlijk. De “dubbelganger” van William Wilson zal het enige personage zijn dat de “originele” William Wilson het hoofd kan bieden. Hij zal ook de enige zijn die hem kan schaduwen en overwinnen.

Het onderbewuste, de dubbelganger en de literatuur

Ongeacht wat je misschien denkt over psychoanalyse, toch kan het bij de ontleding van literaire teksten heel handig zijn. Dit is vooral waar bij verhalen die een grote hoeveelheid symboliek bevatten. De psychoanalyse kan een nuttige instrument voor de literatuur zijn en voor de interpretatie van dromen.

De psychologie van Freud over het dagelijks leven heeft het idee geïntroduceerd dat dromen een bevrijding of een uitdrukking van trauma’s zijn. Die trauma’s zijn verbonden met de beroemde psychologische structuur van het onbewuste, het onderbewuste en het bewuste. Het onbewuste doet een poging om de trauma’s naar boven te brengen. Volgens de interpretatie van Freud zijn dromen het voertuig voor deze reis naar het bewuste.

Men heeft de literatuur en de kunst als een mechanisme beschouwd dat we kunnen vergelijken met dromen. Door middel van metaforen en symbolen laten de auteurs de mensen mogelijke trauma’s zien. Freud groepeert een reeks fenomenen die we in de literatuur zien. Dit zijn ze: het verschijnen van een dubbelganger, een in stukken gehakt lichaam, magisch denken enzovoort.

Door de geschiedenis van de literatuur heen kan je een groot aantal symbolen en metaforen vinden. We kunnen ze door middel van de psychoanalyse interpreteren. Eén van de meest bestudeerde gevallen is wellicht het Oedipuscomplex. Je kan ook talrijke fallussymbolen vinden en de symbolische dood van de vaderfiguur (het uitschakelen van de rivaal).

Je ziet dit in ontelbare gedichten en literaire werken. Een goed voorbeeld hiervan is het gedicht De Moeder van Damaso Alonso. In de kunst hebben het schilderij van Goya, Saturnus, zijn zoon verslindend. Men heeft dit werk aan de hand van de psychoanalyse geïnterpreteerd. Het verwijst naar kannibalisme, melancholie, vernietiging en seksuele problemen.

Literatuur en kunst

De literatuur creëert een pad naar de onbewuste geest. Dit is niet iets dat met Freud begonnen is. Het is eigenlijk door de geschiedenis heen altijd aanwezig geweest. Aristoteles zei bijvoorbeeld het volgende over de voorstellingen van de Griekse tragedie. Hij zei dat je daar heel wrede scènes kan zien. Door middel van deze emoties worden ze dan vrijgemaakt en gezuiverd.

In de literatuur en in de kunst kunnen we allerlei soorten innerlijke conflicten aanschouwen die heel onaangenaam zijn. Toch maken ze plaats voor een zekere vrijheid.

Het thema van de dubbelganger is verbonden met het begrip van de ziel. Het brengt een structuur van dubbelzinnigheid tot stand. Dit toont zich in spiegels, in weerspiegelingen (water), enzovoort. Wanneer je een literair of artistiek werk ontleedt, is het daarom interessant om op deze kleine details te letten. Ze kunnen je aanwijzingen verschaffen over de ware betekenis van het werk.

De slechte tweelingbroer

We willen het over het mythische personage Narcissus hebben. Hij werd verliefd op zijn spiegelbeeld in het water. Deze mythe was één van de eerste voorbeelden van het thema van de dubbelganger. Je kan het ook in enkele blijspelen van Plautus zien.

Oorspronkelijk beschouwde men de dubbelganger als een komisch element. De tweelingbroers of -zussen worden dan met elkaar verward. Men zegt dingen tegen de verkeerde tweelingbroer. Of er zijn andere situaties die mensen aan het lachen brengen.

Het idee van de slechte dubbelganger is toch vooral met de opkomst van de Romantiek ontstaan. Dit is de “slechte tweelingbroer.” Men begon dus met de dubbelganger op een dramatische manier voor te stellen. Het komische aspect werd aan de kant geschoven.

Het verhaal van William Wilson gaat nog een stap verder dan drama. De dubbelganger van William Wilson is niet de klassieke slechte tweelingbroer. Hij is eerder een wezen dat op bepaalde vlakken “superieur” is. Het is een personage dat een soort stem van zijn bewuste geest zal zijn. Hij is een verbeterde versie. Dat betekent dat hij dus een bedreiging vormt voor de trots van het hoofdpersonage.

Het thema van de dubbelganger in het verhaal van William Wilson

Het verhaal wordt dus in de eerste persoon verteld. Bovendien is de geboortedatum van William Wilson 19 januari (dezelfde als Poe). Het  laat vermoeden dat dit verhaal een autobiografisch werk is. Het is ook niet zo verrassend als je bedenkt hoe woelig het leven van de auteur was. William Wilson is een afspiegeling van de bewuste geest van Poe. Het is een blik op de innerlijke strijd die Poe in die perioden doormaakte.

De gespleten persoonlijkheid is vanaf het begin duidelijk. Dit heeft niet alleen te maken met het feit dat de dubbelganger verschijnt. Het komt ook door de naam die gekozen werd: William Wilson. De hoofdletter “W” op zich wijst op een dubbele aard. Bovendien wordt het ook in de familienaam herhaald. Als we de verhaallijn voor ogen houden, dan is dit iets dat niet toevallig gekozen werd.

William Wilson en zijn dubbelganger worden onafscheidelijke metgezellen. Dit zal voor haatgevoelens en aanvallen zorgen omdat de dubbelganger een bedreiging vormt. Tegelijkertijd voelt William echter een zekere waardering voor zijn dubbelganger. Hij ziet hem immers als een weerspiegeling van zichzelf.

Naarmate het verhaal vordert, worden de gelijkenissen duidelijker. De dubbelganger kopieert zelfs zijn kleding en zijn manier van lopen. In die zin is William Wilson een stoutmoedig personage. Hij volgt de wet niet en trekt zich niets aan van wat “sociaal aanvaardbaar” is. Hij drinkt graag veel alcohol. Anderzijds probeert zijn dubbelganger de plannen van Wilson te saboteren.

De confrontatie

In het verhaal van William Wilson is de benadering van de kwestie van de dubbelganger gedurfd en diepgaand. Voor het hoofdpersonage wordt de dubbelganger een echte nachtmerrie. Dit is een heldere weerspiegeling van de persoonlijke conflicten van de auteur.

De gespleten persoonlijkheid wordt een lastige situatie die het hoofdpersonage heel angstig maakt. Het levert ons ook een spectaculaire opeenvolging van gebeurtenissen. Dit was te verwachten in een dergelijk boek. Bovendien zien we ook in het verhaal van William Wilson een spiegel.

Het is absoluut een verhaal dat de moeite waard is om te analyseren. Het bevat immers veel symbolische elementen. Dit verhaal kan ons ook meer inzicht verschaffen in de problemen van Poe. Het verhaal van William Wilson bezit autobiografische elementen. De auteur stelt zijn eigen levensstijl in vraag en knoopt een gesprek aan met zijn eigen bewuste geest.