"Het is voor je eigen bestwil"- De gevaren van moraliserende taal

Heb je ooit iemand gehad die je van iets probeerde te overtuigen, waarbij hij volhield dat het "voor je eigen bestwil" was? Achter dit soort communicatie gaat vaak een vorm van passief-agressieve manipulatie schuil die je moet herkennen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 09 mei, 2023

Veel ouders gebruiken snel moraliserende taal als ze zich tot hun kinderen richten. Ze doen dat om hen te begeleiden, te adviseren en zelfs bepaalde waarden in hen te bevorderen. Immers, zoals het oude gezegde luidt: “Moeder weet het het beste.” Inderdaad, je bent waarschijnlijk opgegroeid met dit soort uitdrukkingen en hebt gedurende een bepaalde periode niet geaarzeld om ze te volgen en te gehoorzamen.

Maar de dingen veranderden toen je volwassen werd. Toch ben je waarschijnlijk nog wel eens mensen tegengekomen die je vertelden “Het is voor je eigen bestwil” en je probeerden over te halen hen te gehoorzamen of zelfs waarheid te geven aan hun leugens.

Niemand wordt graag aangesproken met dit soort infantiliserende communicatie. Het is een vorm van taal die je ongeldig maakt door aan te nemen dat je niet voor jezelf kunt denken en zelfs beslissen. Inderdaad, manipulatie komt in vele vormen voor. Bovendien komt het vrij vaak voor. Is het jou ook overkomen?

“Het is voor je eigen bestwil”

Laten we beginnen met te onderzoeken hoe je je voelt telkens als iemand je zegt “Het is voor je eigen bestwil”. Het is niet verrassend dat je je er ongemakkelijk bij voelt. Immers, deze persoon gaat ervan uit dat hij een zekere autoriteit over je heeft en je ongevraagd advies kan geven. Bovendien doen ze dat op een moraliserende manier.

Aan de andere kant kan de uitdrukking in bepaalde contexten betekenis hebben. Een goede vriend kan je bijvoorbeeld aanraden te stoppen (voor je eigen bestwil) met een verslavend of negatief gedrag dat je geestelijke gezondheid aantast. Inderdaad, zoals altijd zijn er uitzonderingen.

Maar in de meeste gevallen kunnen deze woorden gezien worden als een rechtvaardiging voor het toebrengen van schade. In feite komt het vaak voor dat ze voorkomen in misbruikrelaties. Sommige mensen gebruiken dit soort taalmiddelen bijvoorbeeld om hun partners te domineren. Het kan zich ook manifesteren in narcistische gezinnen die proberen hun kinderen te controleren.

De moralisatiekloof, een geraffineerde strategie

Steven Pinker is een gerenommeerd experimenteel psycholoog, cognitief wetenschapper en taalkundige aan de Harvard Universiteit. Een van zijn interessantste boeken is The Better Angels of Our Nature (2011). In dit boek schrijft hij over de geschiedenis van geweld en hoe het in de loop van de decennia lijkt alsof deze dimensie bij ons afneemt.

Toch blijven we, ondanks het feit dat geweld als zodanig is afgenomen, andere indirecte middelen gebruiken die even gewelddadig zijn. De moralisatiekloof verschijnt bij die mensen die, ondanks dat ze iets verkeerds doen, ons ervan proberen te overtuigen dat wat ze gedaan hebben een nobel doel heeft.

Een voorbeeld zijn ouders die hun kinderen overbeschermen “voor hun eigen bestwil”, waardoor initiatieven worden bestraft en het proces van autonomie wordt belemmerd.

Deze moraliserende maar schadelijke daad wordt ook verricht door degenen die hun partner herhaaldelijk bedriegen en liever niets zeggen ‘voor hun eigen bestwil’, zodat ze er niet onder lijden. In feite is het een stiekeme manier om een daad te rechtvaardigen die inherent pervers en schadelijk is.

Manipulatief-moraliserende communicatie

Er zijn vele manieren om controle en overheersing over anderen uit te oefenen. In feite is de meestvoorkomende manier om anderen te manipuleren via moraliserend taalgebruik. Het is het soort waarbij een middel wordt gebruikt om de ander te laten geloven dat hij de waarheid niet kent.

Het aannemen van een positie van superioriteit is een manier om de ander te ontkrachten. Ze worden aangemoedigd om het idee te accepteren dat ze niet in staat zijn om zelf goede beslissingen te nemen of zelfs maar in hun eigen voordeel te handelen.

Ze zeggen dingen als “Luister naar me. Je moet die baan verlaten. Het is voor je eigen bestwil” of” Geloof me, het is beter dat je die vriendschap opgeeft. Het is voor je eigen bestwil” of “Ik doe dit voor je eigen bestwil, zodat je je nergens zorgen over hoeft te maken,” Dit zijn slechts enkele voorbeelden.

Manipulatief-moraliserende communicatie probeert je autonomie en reactievermogen weg te nemen. Het is een passief-agressieve strategie waarbij iemand probeert je beschermengel te zijn. In werkelijkheid worden ze echter een duivel die de controle over je leven neemt.

Hoe te handelen

Er is één punt dat je in gedachten moet houden. Als iemand je vertelt “Het is voor je eigen bestwil”, dan is het zeer waarschijnlijk dat wat hij eigenlijk voorstelt voor zijn eigen bestwil is en niet voor die van jou. Het probleem is dat dit soort communicatie meestal voorkomt in echt hechte relaties, zoals partners, familie of zelfs vriendschappen.

Een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Granada (Spanje) beweert dat deze uitdrukking vaak gehoord wordt door vrouwen. Er is inderdaad een seksistische connotatie die deze daad van bescherming tegenover hen rechtvaardigt of voor hen probeert te beslissen. Het is alsof vrouwen geen eigen gevoel van wil hebben.

Dus wat kun je in deze situaties doen? Het is een interessant gegeven dat degenen die deze suggesties doen ze gerationaliseerd hebben. Daarom moet je hen vragen waarom hun suggestie in jouw voordeel zou moeten werken. Als ze het je vertellen, zoek dan fouten in hun logica. Je zult hun werkelijke bedoelingen blootleggen die gecamoufleerd worden door hun inhoudsloze rechtvaardigingen.

Onthoud dat alleen jij weet wat jou ten goede komt. Alleen jij bent verantwoordelijk voor je daden en beslissingen. Jij bent volwassen. Niemand heeft het recht om je te infantiliseren of zelfingenomen taal te gebruiken als hij tegen je spreekt. In feite is het het beste om afstand te nemen van degenen die je willen domineren en manipuleren.