Het drievoudige brein: drie hersenen, één persoon
Het drievoudige brein is een concept dat neurowetenschapper Paul MacLean ontwikkelde om te verwijzen naar de drie delen van de menselijke hersenen. Deze delen ontwikkelen zich in verschillende stadia van de evolutionaire cyclus. Men zegt daarom ook wel dat ze zich van onder naar boven ontwikkelen.
Dit betekent dat het oudste, meest primitieve deel van de hersenen zich ontwikkelt wanneer we nog in de baarmoeder zitten. Het emotionele brein ontwikkelt zich vervolgens gedurende de eerste zes jaar van een mensenleven. En de prefrontale cortex ontwikkelt zich helemaal als laatste.
Gevorderde natuurkunde en technologie hebben de neurowetenschappen tot een van de meest populaire onderzoeksgebieden gemaakt. De neurowetenschappen stellen ons in staat om beter te begrijpen hoe het drievoudige brein (drie hersenen in één) precies werkt. Hieronder omschrijven we de kenmerken van elk van de drie delen van onze hersenen.
De drie delen van het drievoudige brein
Het reptielenbrein
Het reptielenbrein is het oudste en kleinste deel van je hersenen. Het bevindt zich in de hersenstam, precies boven de plaats waar het ruggenmerg de schedel bereikt.
Dit is het meest primitieve deel van de mens. Het ontwikkelt zich al in de baarmoeder. Hierdoor heeft het invloed op alles wat pasgeborenen doen (ademhalen, eten, slapen, wakker worden, huilen, urineren, poepen).
De hersenstam en de hypothalamus bepalen samen het energielevel van een organisme. Dit wordt ook wel ‘homeostase’ genoemd. Deze term verwijst naar het handhaven van de interne balans.
De functies die het reptielenbrein beheerst, zijn van fundamenteel belang. Toch negeren we het belang ervan vaak. Met name wanneer we denken aan de meer geavanceerde functies van onze geest, zoals abstract denken.
Veel psychologische problemen hebben echter te maken met problemen in de basisfuncties die het reptielenbrein onderhoudt. In het geval van een trauma moet de specialist bijvoorbeeld rekening houden met het gegeven dat het hele lichaam uit balans is geraakt.
Het emotionele brein
Het emotionele brein, ook wel het limbisch systeem genoemd, bevindt zich net boven het reptielenbrein in het centrum van het centrale zenuwstelsel (CZS). Het ontwikkelt zich vanaf het moment dat de baby geboren wordt.
Het emotionele brein of limbisch systeem vormt zich afhankelijk van de ervaringen van het kind, de genetische samenstelling en zijn karakter.
Volgens sommigen bestaat het emotionele brein ook wel uit een combinatie van het reptielenbrein en het limbisch systeem. In ieder geval is het het centrum van onze emoties en helpt het ons gevaar waar te nemen.
Zo zijn intense emoties in staat om het limbisch systeem te activeren, met name de amygdala. De amygdala heeft weer als taak om ons alert te maken voor mogelijke gevaren (omdat het het centrum van angst is) en zet vervolgens verschillende reacties in gang:
- Het zorgt ervoor dat ons lichaam stresshormonen aanmaakt.
- Ook geeft het nerveuze impulsen vrij.
- Het verhoogt de hartslag.
- Daarnaast verhoogt de amygdala ons zuurstofverbruik.
- Tot slot bereidt het het lichaam voor om te vechten of te vluchten.
Serotonine
Door middel van bepaalde studies met dieren kon worden aangetoond dat hoe lager het serotoninegehalte is, hoe meer sprake er is van hyperactiviteit in relatie tot stressvolle stimuli (en vice versa). Zo kon bij mannelijke apen bijvoorbeeld geobserveerd worden dat de hiërarchische positie van een aap invloed had op zijn serotoninegehalte.
Sommige mensen die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt, zijn wel in staat om de gebeurtenis te registreren, maar zullen in hun bewuste geest toch doorgaan alsof er niets aan de hand is. Hoewel de geest kan leren om emotionele boodschappen van de hersenen te negeren, zullen de waarschuwingssignalen van het lichaam echter niet verdwijnen.
Dit betekent dat het emotionele brein hoe dan ook zal blijven functioneren.
Bovendien zijn beide delen van het drievoudige brein (het reptielenbrein en het emotionele brein) verantwoordelijk voor het registreren van ervaringen en het beheren van onze fysiologie en ons identificatievermogen (comfort, veiligheid, bedreigingen, honger, vermoeidheid, verlangen, plezier, pijn).
Het rationele brein
Dit is het jongste deel van het drievoudige brein. Het staat ook wel bekend als de neocortex en het is het deel dat ons het meest van andere dieren onderscheidt. Hier bevindt zich ook de prefrontale cortex.
Deze is verantwoordelijk voor plannen, anticiperen, het waarnemen van tijd en context, het remmen van ontoereikende acties, empathisch begrip enzovoort.
In veel gevallen kan het rationele brein het emotionele brein niet alleen activeren door simpelweg te weten en te begrijpen wat er is gebeurd (in het geval van een trauma bijvoorbeeld). Voor veel mensen is het makkelijker om te vertellen wat er is gebeurd dan om zich bewust te zijn van hun innerlijke ervaring en deze te voelen en te verwoorden.
Ook de frontale kwabben maken deel uit van het rationele brein. Deze zijn verantwoordelijk voor het in balans brengen van de impulsen van een persoon.
Ook zorgen ze ervoor dat hij zich op de juiste manier gedraagt in een specifieke situatie. Het is van essentieel belang dat de frontale kwabben correct functioneren om de volgende functies te kunnen uitvoeren:
- Het onderhouden van een gezonde relatie met andere mensen.
- Dingen vermijden die ons in gevaar zouden kunnen brengen of die andere mensen zouden kunnen schaden.
- Het reguleren van onze impulsen: honger, geslachtsdrift, woede.
Het rationele brein beslaat slechts 30% van de schedelruimte en beheert in feite onze hele buitenwereld. Het begrijpen van activiteiten, het bereiken van doelen, het beheren van tijd en het bepalen van opeenvolgende acties zijn enkele van de hoofdfuncties.
Bovendien is de cellulaire en biochemische organisatie van de neocortex van het rationele brein complexer dan de organisatie van het emotionele brein.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Van der Kolk, B. A. (1994). The body keeps the score: Memory and the evolving psychobiology of posttraumatic stress. Harvard review of psychiatry, 1(5), 253-265.
- Jerison,H.J. (1990) Fossil brains and the evolution of neocortex. In: The Neocortex. Ontogeny and Phylogeny. Ed. by B.L.Finlay, G.Innocenti and H.Scheich. Plenum Press, New York and London. Pp. 5-19.