Hemineglect: wanneer je halve lichaam stopt te 'bestaan'
Heb je ooit gehoord van hemineglect? Het is een fenomeen dat heel vaak voorkomt bij mensen die hersenschade hebben opgelopen. Als je naar de kern van het woord kijkt, kun je misschien raden wat het betekent. Maar er zijn veel verschillende soorten hemineglect.
Het voorvoegsel ‘hemi’ betekent de helft van iets. Waar het in dit geval over gaat, is je gezichtsveld. Het woord ‘neglect’ (verwaarlozing) betekent een onoplettendheid of gebrek aan aandacht voor iets. Dit kan ertoe leiden dat je fouten maakt die gevaarlijk kunnen zijn voor jou en de mensen om je heen.
Als je dit concept meeneemt naar de wereld van hersenschade, zul je zien dat hemineglect een gebrek aan aandacht voor een lichaamshelft betekent. Meer specifiek betekent dit dat er een compleet gebrek aan aandacht is voor elke soort stimulus (gehoor, aanraking, zicht…) die zich aan die kant van je lichaam kan voordoen.
Hemineglect en zijn kracht om dat wat zich links van je bevindt te laten verdwijnen
Het is bijna alsof de mensen met deze aandoening niet zien wat er aan die kant van hun lichaam gebeurt. Het is vreemd om te zien, maar dat is het gevoel dat je krijgt als je praat met of een patiënt observeert met hemineglect.
Eigenlijk kunnen ze de stimulus die zich in dat gezichtsveld bevindt perfect waarnemen. Het problematische is hun aandacht. Ze besteden geen aandacht aan dat deel van hun lichaam. Het is alsof het gestopt is met bestaan. Maar wanneer je ze hun aandacht op die kant laat richten, zullen ze het uiteindelijk perfect waarnemen. Het maakt niet uit wat voor soort stimulus het is, ze zijn zich ervan bewust.
Zoals we weten, zijn er twee verschillende hemisferen in onze hersenen. Wanneer in een van die hersenhelften sprake is van hersenbeschadiging, dan wordt vooral het deel van je lichaam dat zich aan de andere kant van de beschadigde hersenhelft bevindt getroffen. Dat wil zeggen, het beïnvloedt het contralesionale of tegenovergestelde deel van je lichaam.
Wanneer de rechterkant beschadigd is, voelt de linkerkant de effecten
Daarom is het zo dat als de schade in de rechterhelft optreedt, het meest aangetaste deel van je lichaam waarschijnlijk de linkerkant is. Als het daarentegen in je linkerhersenhelft optreedt, zal het de rechterkant van je lichaam beïnvloeden. Deze lichamelijke effecten kunnen variëren van onder andere hemiparese (gedeeltelijke verlamming) tot hemiplegie (totale verlamming).
Hemineglect treedt normaal gesproken op bij hersenbeschadiging in de rechter hersenhelft. Of dat komt in ieder geval vaker voor. Dit betekent dat het de linkerkant van het lichaam zal beïnvloeden. Dat is de kant die iemand met deze aandoening zal verwaarlozen, alsof deze niet meer bestaat. Ze zullen niet naar links draaien en kunnen niet reageren op stimuli die uit dat gebied afkomstig zijn.
Patiënten met hemineglect richten hun aandacht alleen op de kant die zij controleren met hun gezondere hersenhelft. Meestal is dit de rechter hersenhelft. Het is normaal om het gevoel te hebben dat deze patiënten niet naar je luisteren als je tegen ze praat vanaf hun linkerkant. Maar dit verandert volledig als je exact dezelfde dingen zegt, maar je in plaats daarvan rechts van hen bevindt.
Compensatiestrategieën zijn het meest effectief als het gaat om de behandeling van hemineglect
“Oh, ik had je niet door! Sorry hoor!” Dat is de meest voorkomende reactie wanneer zoiets gebeurt. Daarom richt de neuropsychologie zich ook, onder andere, op het verbeteren van hun volledig ‘beschadigde’ aandacht. Hoe dat gebeurt? Nou, door patiënten te helpen hun aandacht weer te richten op de hersenhelft die zich tegenovergesteld aan de wond bevindt.
Je moet ze er ook bewust van maken dat ze de stimuli afkomstig van een kant van hun lichaam verwaarlozen. Vaak gaat hemineglect namelijk gepaard met anosognosie. Dit is een fenomeen waarbij de patiënt zich niet bewust is van zijn problemen, ofwel een beperkt ziekte-inzicht heeft.
En daarom moet je hen helpen om hun probleem te herkennen. Op die manier kunnen ze het compenseren en hun eigen gidsen worden als ze niet kunnen vinden waar ze naar op zoek zijn. Het voorwerp dat ze niet kunnen vinden, bevindt zich waarschijnlijk aan hun linkerzijde, de kant die ‘gestopt is met bestaan.’