Gustav Klimt en de zoektocht naar psychologische waarheid
Gustav Klimt werd geboren in Wenen, Oostenrijk, in 1862. Klimt is beroemd omdat hij de Weense Secession-beweging oprichtte. Hij opende in 1883 ook een kunstatelier dat gespecialiseerd was in muurschilderingen.
Terwijl de eerste schilderijen van Klimt in de klassieke stijl waren gemaakt die typerend was voor het einde van de 19e eeuw, ontstond zijn meer volwassen stijl rond 1897 dankzij de Weense beweging. Deze groep schilders kwam in opstand tegen de academische kunst met hun decoratieve stijl die leek op de Art Nouveau.
Klimt maakte deel uit van die picturale trend, de beweging gebaseerd op het creëren van kunst die nieuw, fris, bevrijd en eerlijk was. Maar waarom? Wat zit er werkelijk achter enkele van de meest iconische schilderijen van Klimt?
“Kunst is een lijn om je gedachten.”
-Gustav Klimt-
Art Nouveau, een artistieke beweging die zich bezighoudt met de waarheid
Klimt probeerde met zijn kunst dichter bij de waarheid te komen. Hij wilde het onbewuste verkennen. Hij wilde weten wat hem ertoe bewoog het ene te schilderen en het andere niet. Die nieuwsgierigheid, die essentiële vraag, bracht hem ertoe herhaaldelijk hetzelfde te schilderen, met dezelfde kleuren en dezelfde vormen en figuren.
Klimt was bijzonder geïnteresseerd in de psychologie van zijn eigen kunst, zodat hij invloed kon uitoefenen op de mentale processen van de toeschouwer.
Volgens een artikel gepubliceerd door onderzoeker en professor Erik R. Kandel, directeur van het Kavli Institute for Brain Sciences aan de Columbia University, drukken sommige kunstenaars zoals Klimt hun gedachten en psyche uit in hun schilderijen, maar hun werk is ook een weerspiegeling van wie de kunstenaars en wat hen motiveert om het werk te doen.
Een studie gepubliceerd in een boek genaamd The Age of Insight probeert te onthullen wat schilders van meer dan een eeuw geleden ons kunnen leren over de hersenen. Het boek stelt vragen als: Wat brengt een schilder ertoe het ene wel en het andere niet te schilderen? Hoe reageert de kijker daarop?
De antwoorden op deze vragen hebben psychologische en neurologische implicaties over hoe we kunst zien en waarnemen, hoe we denken en voelen, en hoe we kunst creëren.
Gustav Klimt: liefde voor vrouwelijke seksualiteit
In zijn boek vertelt Kandel over hoe Gustav Klimt het onbewuste schilderde. Hij was vooral geïnteresseerd in vrouwelijke seksualiteit en zijn werk hielp ons begrip van dit vaak taboeonderwerp te verrijken.
Hij verklaarde dat vrouwen een seksueel leven hebben dat onafhankelijk was van dat van mannen. In die zin begreep hij dat seksualiteit geen pure impuls is die op zichzelf bestaat, maar dat het verstrengeld kan raken met agressie.
Klimt had een sterke interesse in biologie. Hij las het werk van Darwin en woonde conferenties en dissecties bij van de Oostenrijkse arts Rokitansky. Klimt keek door een microscoop en begon afbeeldingen van cellen en andere structuren in zijn schilderijen op te nemen. Alle ovale vormen in zijn schilderijen stelden eieren (eicellen) voor en de rechthoekige vormen symboliseerden sperma.
Je kunt hiervan voorbeelden zien in zijn beroemde schilderij, De kus. Het is echter veel explicieter in zijn schilderij getiteld Danaë, waarin Zeus Danaë impregneert met een regen van gouden munten. De rechthoeken symboliseren dat de munten eigenlijk sperma zijn en ze ziet eruit als een reproductiemachine.
Terwijl de kijker van links naar rechts van het doek beweegt, wordt Danaë het rechthoekige sperma en worden de bollen bevruchte eieren om de conceptie te symboliseren.
Een van de hoekstenen van het psychoanalytische denken is dat de beste manier om het onderbewustzijn van andere mensen te verkennen, is om eerst die van jezelf te onderzoeken. Freud studeerde destijds droominterpretatie en Klimt droomde alleen van vrouwen. Daarom schilderde hij alleen vrouwen.
Reacties van kunstliefhebbers
Zeer specifieke hersensystemen komen in het spel wanneer je kunst waardeert en liefhebt. Dopamine speelt een zeer belangrijke rol. Dopamine is betrokken bij bijna elk onderdeel van wat er gebeurt als je kunst waardeert. Dit systeem is ook betrokken bij liefde, verslaving, eten, seks en alle positieve en plezierige bekrachtiging.
Psychoanalyticus en kunsthistoricus Ernst Kris betogen samen met kunsthistoricus Ernst Gombrich dat alle kunstwerken intrinsiek dubbelzinnig zijn. Elk individu interpreteert ze anders en slaat die interpretaties op in hun geheugen. Later gebruiken ze ze om de werkelijkheid te blijven interpreteren en met nieuwe ideeën te komen.
Concluderend past dit idee precies in de hypothese dat het brein een creatieve machine is. Daarnaast, volgens de studie van Erik Kandel, als je iemand een afbeelding laat zien van de persoon van wie ze houden, worden hun dopaminecellen erg actief.
Aan de andere kant, als iemand in wie je geïnteresseerd bent je romantisch afwijst en je ziet een foto van die persoon, dan is je cellulaire reactie nog intenser. Intens en authentiek, net als het leven zelf.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
