Gedrag bij een lichaamsdysmorfe stoornis

Een lichaamsdysmorfe stoornis is een aandoening die resulteert in hoge doses ongemak. In feite voelen patiënten zich ongemakkelijk in hun eigen lichaam. We leggen uit hoe dit hun gedrag beïnvloedt.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 19 maart, 2023

Sommige mensen geven veel om hun lichaamsbouw. Zoveel dat ze als gevolg van hun obsessie belangrijke aspecten van hun leven beschadigen, zoals werk of gezin. Dit gebeurt vaak omdat het gedrag van de lichaamsdysmorfe stoornis of body dysmorphic disorder (BDD) de uren van hun dagen opslokt als een brand midden in een droog bos.

Ze maken van een molshoop een berg. Inderdaad, voor mensen met een lichaamsdysmorfe stoornis is een gebrek dat voor de meesten van ons onopgemerkt zou blijven, voor hen als het zien van een enorme zwarte vlek op een witte muur. Ze missen het vermogen om van de zwarte vlek weg te kijken. In feite is het gebrek voor hen enorm.

Een lichaamsdysmorfe stoornis

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kenmerkt deze klinische stoornis mensen die zich intens zorgen maken over een specifiek gebrek in hun uiterlijk, ondanks het feit dat het gebrek nauwelijks waarneembaar is voor hun vrienden en familieleden. Bovendien zijn mensen met BDD meestal extreem verlegen, een persoonlijkheidstrek die kenmerkend is voor de stoornis.

Bovendien gedragen lijders zich op een bepaalde manier als ze met hun zorgen worden geconfronteerd. Ze vertonen een reeks dysmorfe gedragingen die als overdreven kunnen worden omschreven. Volgens Belloch (2022) ervaren ze zorgen omdat ze zich lelijk en onevenredig voelen.

Ze kunnen zich ook overdreven vrouwelijk of mannelijk voelen. Daarnaast is er, zoals we al eerder zeiden, een ingrijpende invloed (Spaanse link) op hun academische, sociale en werkgebieden.

Kenmerken van het gedrag van een lichaamsdysmorfe stoornis

Hun zorgen richten zich vaak op specifieke gebieden van hun lichaam. Bijvoorbeeld het gezicht, het haar, de huid en de ogen. Het komt ook vaak voor dat ze zich zorgen maken over hun genitale gebied, borst, buik, handen en voeten. Ze hebben er veel last van als ze eraan denken hoe groot of klein het gebrek is, of welke vorm of kleur het heeft.

Puistjes die samenhangen met acne, en acne zelf, samen met rimpels, zijn enkele voorbeelden van dysmorfe bezorgdheid. De mate van overtuiging die de lijder heeft over het gebrek kan worden bestempeld als waanideeën.

Gedragingen bij een lichaamsdysmorfe stoornis

Gedragingen van een lichaamsdysmorfe stoornis worden gekenmerkt door vier parameters. Ze worden veel herhaald, zijn excessief, oncontroleerbaar en worden uitgevoerd als rituelen. In feite gedragen lijders zich zo met het doel de aandacht af te leiden van hun gebreken.

Doordat BDD-gedragingen tijdrovend zijn, voelen lijders zich vaak extreem moe. Hier volgen enkele van de gedragingen.

1. Sociale vergelijking

“Hé, denk je dat ik net zoveel puistjes heb als zij?” Negen van de tien patiënten vergelijken zichzelf met andere mensen. Ze zetten hun eigen gebreken af tegen de onvolkomenheden van anderen en evalueren de daaruit voortvloeiende verschillen. Degenen met wie ze zich vergelijken zijn meestal van hetzelfde geslacht en van vergelijkbare leeftijd.

2. Inspannende lichaamsbeweging

Een variant van BDD is lichaamsdysmorfie. Dit soort dysmorfie is typisch bij mannen die zichzelf zien als klein en niet bijzonder gespierd. Om die reden gaan ze wild sporten in een poging hun idee van perfectie te bereiken: een gespierd en gebeeldhouwd lichaam. In hun zoektocht naar deze lichaamsvorm ontwikkelen ze echter uiteindelijk BDD.

3. Een obsessie met spiegels

“Spiegeltje spiegeltje…” Lijders kijken in elk reflecterend oppervlak naar hun spiegelbeeld. Etalages, spiegels, autoruiten, achteruitkijkspiegels, een mobiele telefoon, of zelfs het glas van een deur zijn voldoende.

Het consequent kijken naar hun spiegelbeeld kan echter helpen om deze obsessieve stoornis in stand te houden en hun herstel te belemmeren. Dit soort gedrag wordt door negen van de tien lijders uitgevoerd.

4. Bezoek aan de dokter

“Ik heb een dermatoloog nodig om wat bij te werken.” Dermatologie is het medische beroep waar lijders aan BDD het meest naar vragen. In feite worden bijna zeven van de tien lijders doorverwezen naar cosmetische chirurgen of dermatologen.

Er zijn gevallen geweest waarin ingrepen om medische en ethische redenen zijn afgewezen, en lijders zichzelf hebben verwond met het doel dringende medische interventie te krijgen (Belloch, 2022).

5. “Ik wil niet dat het gezien wordt!”

Het verbergen van imperfectie is een van de meest voorkomende BDD-gedragingen. Lijders gebruiken verschillende strategieën om dat te bereiken. Bijvoorbeeld het gebruik van hoog dekkende make-up om te voorkomen dat anderen het gebrek zien. Dit is vaak het geval bij lijders wiens grootste zorg acne is.

Ze kunnen ook bepaalde kleding gebruiken om hun waargenomen gebrek te verbergen. Ze zullen bijvoorbeeld altijd een lange broek dragen als ze zich zorgen maken over hun benen.

6. Krabben en plukken

Dit BDD-gedrag komt bij één op de drie lijders voor. Als ze echter overmatig krabben of plukken, moet beoordeeld worden of ze ook lijden aan een excoriatiestoornis. Deze klinische aandoening bestaat uit het voortdurend krabben of plukken van de huid. Het leidt tot de vorming van wonden, ondanks de pogingen van de lijder om het gedrag te stoppen.

7. Vermijding

Ten slotte, als eerdere strategieën hebben gefaald, zullen lijders de neiging hebben zich te isoleren. In feite kunnen ze zich volledig terugtrekken uit het openbare leven, omdat ze het gevoel hebben dat ze de aandacht van anderen trekken. De angst die ze ervaren als ze het gevoel hebben geobserveerd te worden kan zelfs zo intens worden dat ze besluiten zich thuis op te sluiten.

Zoals je ziet kan BDD-gedrag enorm invaliderend zijn. Het soort lijden dat ze ervaren betekent in feite dat symptomen van sociale angst of depressie vaak voorkomen naast de stoornis. Ook middelengebruik komt vaak voor. Dat komt omdat het uiteindelijke doel van de lijder is om de gevoelens van ongemak te verlichten.