Farmacologie: een bondgenoot bij trauma?
Mensen hebben vaak hun toevlucht genomen tot verschillende drugs om de gevolgen van een trauma te verzachten. We hebben het dan over whisky of wodka, maar ook over anxiolytica en antidepressiva. In die zin is de farmacologie van trauma uitgebreid en zouden we het als weinig nieuw kunnen beschouwen, aangezien overlevenden van trauma al sinds mensenheugenis stoffen innemen om hun pijn te verzachten.
Nieuwe vorderingen op het gebied van farmacologie hebben geleid tot nieuwe farmacologische interventies voor mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Experts op dit gebied, zoals Bessel Van der Kolk (2020), wijzen erop dat medicijnen kunnen helpen, maar niet in staat zijn om de verschrikking van een trauma te “genezen.”
“Wees geduldig met alles wat onopgelost is in je hart en probeer je eigen vragen lief te hebben.”
Wat is een posttraumatische stressstoornis?
We zullen aan de hand van klinische gevallen uitleggen waaruit deze klinische entiteit bestaat. Voor de American Psychiatric Association houdt het in dat de persoon is blootgesteld aan een situatie waarin zijn of haar leven buitengewoon in gevaar is geweest:
- Direct. De 34-jarige Lucas, een voormalige strijder in Syrië, vertelt bijvoorbeeld: “Ik zag een raket de helikopter raken waar ik met mijn peloton in zat. Iedereen werd gedood behalve ik.
- Als getuige. Matilda, 19 jaar, vertelt bijvoorbeeld: “Ik zag hoe mijn moeder werd gedood op 8 november. Ik herinner me het moment alsof het vanmorgen gebeurde.”
- Of als gevolg van herhaalde blootstelling. Lucía, 24, zegt bijvoorbeeld: “Ik heb zo vaak gezien hoe mijn vader mijn moeder sloeg, dat ik doodsbang ben als er een man in mijn buurt komt.”
Als gevolg van deze ongelukkige gebeurtenissen beleven slachtoffers deze gebeurtenissen “in een lus” opnieuw. Gedachten aan de gebeurtenis schieten hun hoofd binnen en overspoelen alles. Ze voelen de angst, afschuw en terreur van de gebeurtenis intens “alsof het voor de eerste keer gebeurt.”
Slachtoffers worden daardoor “deskundige informatiespeurders”. Elke prikkel kan een signaal zijn dat het alarm doet afgaan dat hun leven op het spel staat. Ze voelen zich voortdurend in gevaar. Hoewel ze deze gevoelens proberen te vermijden, worden de emoties van terreur gereproduceerd en oefenen ze een verlammend effect op de persoon uit.
“Het is niet dat je anders ziet, maar dat je anders ziet. Het is alsof de ruimtelijke handeling van het zien wordt gewijzigd door een nieuwe dimensie.”
-Carl Jung-
Lees ook dit artikel: Psychofarmacologie: kenmerken en geschiedenis
Farmacologie bij trauma
De psychofarmacologische interventie van deze klinische entiteit is gebaseerd op kennis van de neurobiologie van PTSS. Zo is bekend dat de hersenen onder trauma reageren door een grote hoeveelheid glucocorticoïden te produceren.
Deze zijn verantwoordelijk voor het “in brand steken” van de hersenen. Net zoals vuur de bomen in een bos verteert, consumeren glucocorticoïden de neuronen in de hippocampus (en verhinderen ze de herverwerking van traumatische herinneringen).
Hoe kan farmacologie je helpen als je PTSS hebt?
Farmacologische therapie moet worden aangeboden in combinatie met psychologische therapie, vooral als de patiënt daar behoefte aan heeft. Er zijn nog steeds geen medicijnen die PTSS “genezen,” maar ze kunnen wel helpen om de symptomen te verminderen. Volgens trauma-expert Bessel Van der Kolk (2022) “kunnen medicijnen alleen de uitingen van een veranderde fysiologie verminderen.”
Ze zijn ook geïndiceerd als patiënten symptomen vertonen die hen extreem belemmeren in hun dagelijks functioneren. We hebben het dan over ongecontroleerde hyperarousal (angst, tachycardie, paniekaanvallen) of psychotische symptomen.
Het is zelfs aangetoond dat trauma’s opgelopen als kind de kans op psychose op volwassen leeftijd vergroten (Belloch, 2021). De volgende medicijnen worden vaak gebruikt
Antidepressiva
SSRI’s hebben het potentieel om veel van de symptomen van PTSS te verbeteren en worden als effectief beschouwd voor andere klinische aandoeningen die tegelijkertijd met PTSS kunnen voorkomen (bijv. depressie). Het is bekend dat ze ‘nuttige’ verbeteringen kunnen geven in symptomen zoals woede en impulsiviteit.
Tricyclics (Spaanse link) hebben daarentegen minder effect op traumasymptomen. Er is echter aangetoond dat ze zowel herbelevingssymptomen als vermijding verbeteren. MAO-remmers zijn daarentegen beter (voor dezelfde symptomen) dan tricyclische middelen, maar hun bijwerkingen zijn groter.
“SSRI’s kunnen gevoelens minder intens en beter hanteerbaar maken.”
-Bessel van der Kolk-
Bètablokkers
Bètablokkers bevorderen het nieuwe leren tijdens therapiesessies. Aan de andere kant werken ze ook in op “fysieke angst” door de snelheid waarmee het hart klopt bij deze patiënten te verlagen. We hebben het bijvoorbeeld over sumial of propanolol.
Het werkingsmechanisme hiervan is de vermindering van adrenaline. Dit hormoon wordt beschouwd als “de benzine van activatie”. Als het medicijn de productie ervan blokkeert, zal de opwinding verminderen en zal de patiënt minder angst voelen.
Wellicht vind je dit artikel ook interessant: Kanker-gerelateerde posttraumatische stressstoornis
Benzodiazepinen
Het werkingsmechanisme van een benzodiazepine (zoals alprazolam) lijkt erg op dat van alcohol. Beide blokkeren de GABA-A receptor. Ze zijn echter veiliger dan alcoholgebruik.
Benzodiazepinen worden gebruikt op kritieke momenten van stress, maar ze hebben bij lange na geen effect op de werkelijke symptomen van PTSS. Daarom, en omdat ze verslavend zijn, worden ze zeer spaarzaam gebruikt.
“Zesentachtig procent van de onderzoeken die naast psychologische behandelingen ook farmacologische interventies bevatten, verbeteren de symptomen van mensen met PTSS niet buitensporig.”
-Eduardo Fonseca Pedrero-
Stemmingsstabilisatoren
We hebben hier al genoemd wat stemmingsstabilisatoren zijn. In de context van PTSS is aangetoond dat ze symptomen van impulsiviteit en prikkelbaarheid verminderen. Medicijnen zoals lithium of valproïnezuur kunnen nuttig zijn bij het verminderen van de paniek die deze patiënten voelen (Van der Kolk, 2020).
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Opioïden: verslavende medicijnen
Conclusie
Zoals we hebben gezien, kan farmacologie mensen met een trauma helpen. Psychotherapie (Spaanse link) is echter essentieel als de veranderingen die met de interventie worden bereikt, ook na verloop van tijd moeten worden volgehouden.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
-
Stahl, S. M. (2021). Stahl’s Essential Psychopharmacology: Neuroscientific Basis and Practical Applications. Cambridge University Press.
-
Van der Kolk, B. A., & Van der Kolk, B. A. (2020). El Cuerpo Lleva la Cuenta: Cerebro, Mente Y Cuerpo en la Superación Del Trauma. Alianza Editorial.
-
American Psychiatric Association. (2014). DSM-5. Guía de consulta de los criterios diagnósticos del DSM-5: DSM-5®. Spanish Edition of the Desk Reference to the Diagnostic Criteria From DSM-5® (1.a ed.). Editorial Médica Panamericana.
-
CIE-11. (s. f.). https://icd.who.int/es
-
Belloch, A. (2023). Manual de psicopatología, vol II.
-
Bernik, M., Laranjeiras, M., & Corregiari, F. (2003). Tratamento farmacológico do transtorno de estresse pós-traumático. Brazilian Journal of Psychiatry, 25, 46-50.
-
Pedrero, E. F. (2021). Manual de tratamientos psicológicos: adultos. Ediciones Pirámide.
-
Gómez, I. V., Gonzales, I. R., Oviedo, L. M., & Ramírez Giraldo, A. (2015). La terapia EMDR como tratamiento para el trastorno de estrés postrauma: una revisión literaria. Búsqueda, 2(1), 1-13.
