Emotionele wonden verspreiden zich via familiebanden
Emotionele wonden verspreiden zich vrijwel meedogenloos via familiebanden. Ze zijn als een schaduw die gecamoufleerd wordt in de woorden, in het onderwijsmodel, in de stiltes, in de blikken en in de leegtes. Totdat iemand volwassen en bewust het proces stopt om genoeg te zeggen en uit dat spinnenweb te ontsnappen.
We hebben allemaal wel eens in ons leven een steen op het oppervlak van een meer of rivier gegooid. Zodra het valt en onder water komt, ontstaat er onmiddellijk een verstoring. De waterdeeltjes variëren van hun oorspronkelijke positie en er worden zogenaamde golffronten op het oppervlak getekend.
Iedereen heeft zijn verhaal, iedereen weet hoeveel zijn wonden, zijn leegtes, zijn gebroken hoeken op hem wegen…
Als de impact erg sterk is geweest, zullen er nog veel meer golven ontstaan. Ze zijn als de echo van een verstilde schreeuw, als de metafoor van een emotionele wond. Dezelfde die een impact heeft op het lid van een gezin en zich vervolgens met grotere of minder intensiteit naar de rest van de generaties verspreidt.
Het was Oscar Wilde die ooit zei dat weinig sferen mysterieuzer en hermetischer zijn dan gezinnen. Opgesloten in het isolement van hun eigen huis, weet bijna niemand zeker wat er gebeurt tussen die vier muren waar een of twee generaties mensen een gemeenschappelijke ruimte en dezelfde codes delen.
De wonden van sommigen treffen anderen als onzichtbare golven. Als snaren die poppen in beweging brengen en als golven vol woede die de rotsen op het strand eroderen. Vandaag willen we het met jullie hebben over iets complex, pijnlijks en soms grimmigs.
De intieme architectuur van emotionele wonden die zich verspreiden via familiebanden
Wanneer we het hebben over de oorsprong van deze emotionele wonden die zich via familiebanden verspreiden, wordt vaak gedacht aan gebeurtenissen als seksueel misbruik, fysiek geweld of het traumatische verlies van een dierbare.
Op dezelfde manier kunnen we de oorlogsconflicten en de impact die bijvoorbeeld alle vluchtelingenkinderen die de samenleving verwaarloost op de grenzen van onze grenzen, niet negeren.
Maar buiten deze bij iedereen bekende dimensies zijn er ook emotionele ‘scheuren’ die door andere dynamieken worden veroorzaakt. Door andere processen die misschien veel vaker voorkomen dan de hierboven aangegeven.
- Opgegroeid zijn met een opvoeding gebaseerd op onveilige gehechtheid of in een context gebaseerd op emotionele beheersing veroorzaakt ongetwijfeld meerdere wonden en zelfs mogelijke emotionele stoornissen.
- Deel uitmaken van een gezin waar woede altijd aanwezig is, is een andere trigger. Het zijn contexten waar geschreeuw, verwijten onder de leden, emotionele giftigheid, minachting en voortdurende onderwaardering in overvloed aanwezig zijn.
- Een ander aspect dat een grote impact kan hebben op een gezin is het feit dat de moeder of vader in een chronische, onbehandelde depressie leeft. Hulpeloosheid, communicatiecodes en de dynamiek tussen ouders en kinderen laten onuitwisbare sporen achter.
‘Emotionele wonden zijn de prijs die we allemaal moeten betalen om onafhankelijk te zijn’
Trauma en epigenetica
Conrad Hal Waddington was een ontwikkelingsbioloog, geneticus en embryoloog die een term bedacht die zowel interessant als schokkend was. We hebben het over epigenetica.
Epigenetica is de wetenschap die verantwoordelijk is voor het bestuderen van de reeks chemische processen die DNA modificeren, zonder de volgorde ervan te veranderen. Daarbij zijn trauma’s ongetwijfeld van groot belang. Bijvoorbeeld:
- Het is bekend dat wanneer een kind wordt omringd door verwarring, emotionele chaos en kwetsbaarheid, hij of zij exorbitante niveaus van stress ervaart.
- Je hersenen, endocriene mechanismen en immuunmechanismen zullen onmiddellijk reageren om het benodigde evenwicht te vinden, maar als dit niet wordt bereikt, zullen ze verzadigd raken totdat ze ernstige meedogenloze bijwerkingen ontwikkelen: verhoogd cortisol in het bloed, tachycardie, migraine, dermatitis en zelfs astma..
- Het is bijvoorbeeld bekend dat de expressie van het genoom – dat wil zeggen het fenotype – zal veranderen afhankelijk van gevestigde ervaringen met de omgeving (voeding, gewoonten, stress, depressie, angsten…)
Op deze manier zullen al deze epigenetische veranderingen ook worden weerspiegeld in nieuwe generaties. Dit gaat tot het punt dat een specifiek trauma bij een persoon tot wel vier volgende generaties kan beïnvloeden.
Emotionele wonden en hun aanpak
We hebben allemaal gehoord dat pijn bij het leven hoort. Dat lijden ons leert en dat het noodzakelijk is om te vergeven om vooruit te komen. Welnu, in werkelijkheid hebben al deze ideeën belangrijke nuances die gedetailleerd en zelfs opnieuw geïnterpreteerd moeten worden.
Laten we enkele aspecten in detail bekijken.
Het is niet nodig om te lijden om te leren, sterker nog, authentiek leren wordt aangeboden door echt geluk. Zij is het die de basis legt voor een adequaat emotioneel evenwicht. Bovendien is zij ook degene die ons in contact brengt met wat werkelijk betekenis voor ons heeft. Dat is het waard om voor te vechten.
Laat je wonden je niet veranderen in iets wat je NIET BENT.
Aan de andere kant is vergeving een optie, maar nooit een verplichting. De belangrijkste verzoening die we zullen moeten bewerkstelligen is die met onszelf.
Een emotionele wond verandert ons in iets waar we niet van houden: iemand die lijdt. Iemand die zichzelf als kwetsbaar en onbekwaam beschouwt. Een mens vol woede en wrok en die nog steeds een gevangene is van de persoon die hem pijn heeft gedaan. Laten we leren onszelf te genezen en ons te verzoenen met ons gewonde wezen. We moeten proberen het te versterken, te verwennen, ervoor te zorgen…
Tenslotte is het noodzakelijk om over adequate strategieën en protocollen te beschikken om de emotionele wonden van kinderen vroegtijdig op te sporen. Scholen moeten voorzien in bekwame mechanismen om zo snel mogelijk die geheimzinnigheden of uitdagende gedragingen op te sporen. Die verbergen vaak een problematische of disfunctionele gezinsdynamiek.
We mogen niet vergeten dat, hoewel niemand van ons onze ouders of de familie waaruit we komen kan kiezen, we allemaal het volste recht hebben om gelukkig te zijn. Een waardig leven te leiden met een adequaat psychologisch en emotioneel evenwicht. Laten we ervoor vechten.
Afbeeldingen met dank aan Balbusso Anna en Elena