Emotionele ontvankelijkheid: horen wat niet gezegd wordt
Stel je eens voor dat je ergens op een terrasje iets aan het drinken bent met een paar vrienden en dat één van hen plotseling keihard begint te lachen en niet meer kan stoppen. Zijn/haar gelach wordt steeds heviger, totdat uiteindelijk iedereen aan de tafel ook begint te lachen, zonder precies te weten waarom. Het gelach is aanstekelijk.
We kunnen nog een voorbeeld geven van aanstekelijke gevoelens: op een kinderdagverblijf vol kinderen begint een van de kindjes oncontroleerbaar te huilen. Vrijwel gelijk daarna kijken de andere kinderen hem aan en beginnen ook zij steeds harder te huilen, alsof ze zijn uitgenodigd voor een festival van tranen.
We brengen onze gemoedstoestanden op een werkelijk magische manier op anderen over. Emoties zijn aanstekelijk en onze emotionele gemoedstoestand kan verbazingwekkend snel omslaan. We zenden deze emotionele boodschappen voortdurend uit, doorgaans op een hele subtiele manier, met meer of minder intensiteit en op bewuste en onbewuste manieren.
Mensen die in staat zijn om hun emoties goed te controleren, zijn het meest aangenaam. Dit zijn mensen die ons op ons gemak stellen en ons een goed gevoel geven, zelfs wanneer ze ons alleen maar gedag hebben gezegd en vriendelijk naar ons hebben gelachen.
Het is bewezen dat wanneer we met anderen omgaan en hun emotionele gemoedstoestand oppikken, ons spierstelsel dezelfde houding aanneemt als de persoon waarmee we in gesprek zijn. Dit houdt in dat wanneer iemand tijdens een normaal gesprek subtiel glimlacht, wij zelf ook de neiging hebben om te lachen.
Volgens psycholoog John Cacioppo hebben we tijdens een gesprek vaak de neiging om onbewust te zoeken naar een verbintenis met onze gesprekspartner, zodat we onze eigen gemoedstoestand met die van hem/haar kunnen synchroniseren.
Uiteindelijk is het een gezamenlijke compositie waarin de harmonieën die door de melodie worden gevormd afhankelijk zijn van hoe wij onze bewegingen aanpassen, hoe we dichterbij komen of onszelf juist afzonderen en hoe we onze houding aanpassen. Om verder te gaan met deze muzikale metafoor, kunnen we stellen dat wanneer de noten beter op elkaar zijn afgestemd, de eenheid beter in evenwicht zal zijn en er evenveel wordt uitgedrukt als hoeveel positieve of negatieve gemoedstoestanden er worden ontvangen. Wanneer onze partner bijvoorbeeld weken achtereenvolgend verdrietig of prikkelbaar is, dan zullen wij zelf ongeacht onze eigen gemoedstoestand op een gegeven moment een soortgelijke droefheid of prikkelbaarheid voelen als onze partner.
Hoe meer toewijding en verbondenheid er daarnaast bestaat tussen twee mensen, hoe beter de synchronisatie zal zijn. Onderzoekers als Cacioppo stellen dat het vermogen om elkaar te laten zien dat je elkaar begrijpt een van meest bepalende factoren is voor een succesvolle en geslaagde relatie.
De mensen die wij als sterk ervaren, zijn de mensen die in staat zijn om de gemoedstoestand van anderen te identificeren of hun eigen gemoedstoestand aan anderen op te leggen. Wanneer iemand in staat is om iemand anders te motiveren, dan komt dit doordat het ze gelukt is om de toon waarop ze praten af te stemmen.
Het gegeven dat we allemaal zo onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn is een van de meest bewonderingswaardige aspecten van onze menselijke aard. Het lijkt erop dat hier in de wetenschap steeds meer verklaringen voor kunnen worden gevonden en in de afgelopen jaren is men erachter gekomen dat deze verklaringen gecentreerd zijn in de spiegelneuronen. Deze neuronen zijn hersencellen wiens doel het is om de activiteit die wij observeren te weerspiegelen en ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat we zelf ook moeten gapen wanneer we iemand anders zien gapen.
Zoals Peter F. Drucker tot slot zegt: “Ware empathische luisteraars kunnen horen wat er wordt gezegd in stilte. Bij communicatie is het met name belangrijk om te luisteren naar wat iemand niet zegt.”
–Afbeelding met dank aan Ellerslie–