Emotionele afhankelijkheid vermijden: hoe leer je dit?

Het valt ons op dat afhankelijkheid een probleem is wanneer we het eenmaal ervaren, of wanneer we ermee te maken krijgen en dat dit de kans op leed verhoogt. Kunnen we echter emotionele afhankelijkheid vermijden ? Is dit leerbaar? Kunnen we zo ook voorkomen dat we in giftige relaties terecht komen door middel van een leerproces?

Mensen zijn van nature aanhankelijk. We zijn afhankelijk geboren. Emotionele afhankelijk is echter een psychologische toestand waarin stress een grote rol speelt voor degene die ermee kampt.

Als sociale wezens hebben we elkaar natuurlijk nodig. We zoeken contact, samenwerking en uitwisselingen. We voegen ons bij groepen en bouwen samen dingen op. Dit lukt echter niet iedereen even goed.

Soms worden zoeken we de intimiteit op met een ander terwijl dit niet goed voor ons is. Ook al hebben we door dat deze relatie ons ten gronde richt, voelen we toch een behoefte om bij de ander te blijven.

Volgens wie ben je niet “compleet?”

Media, videospellen, slecht verwoorde vragen, sprookjes, traditie, ongepast advies… Al deze dingen kunnen ons de impressie geven dat we een romantische relatie nodig hebben om ons “compleet” te voelen. Hoe moeten we dit gevoel anders bereiken?

Het is geen geheim dat we in een samenleving leven waarin afhankelijkheid binnen relaties wordt aangemoedigd. Dit vervormt echter juist datgene waar een romantische relatie om gaat: het bij elkaar zijn uit liefde in plaats van noodzakelijkheid.

Helaas laten we emotionele afhankelijkheid juist vaak varen wanneer we het moeilijk hebben (gehad) of wanneer een naaste het moeilijk heeft (gehad). Oftewel: we hebben de proporties omgedraaid.

Emotionele afhankelijkheid vermijden en de rol van het leerproces hierin

De ervaringen die we tijdens onze kindertijd hebben doorstaan vormen een goed referentiekader voor hoe we later onze relaties aangaan – of juist niet. 

Een kind dat nooit geleerd heeft hoe hij liefde kan ontvangen op een manier die bij hem en zijn omgeving past, zal zich sneller “verloren” voelen als volwassene. Daardoor zal hij op een gegeven moment bij de verkeerde mensen liefde en bevestiging gaan zoeken.

Kinderen die met ouders opgroeien die hun eigen emoties goed in de hand hebben zullen waarschijnlijk zelf later dezelfde vaardigheden bezitten. In die zin is emotionele afhankelijkheid vermijden niet alleen mogelijk, maar ook nog eens gezond.

Het is natuurlijk onrealistisch om van een kind te verwachten dat hij een onafhankelijke volwassene wordt als hij hiertoe niet is aangemoedigd sinds zijn vroege kindertijd. Wanneer een baby geboren is, is hij totaal afhankelijk. De hoeveelheid autonomie die hij gaandeweg ontwikkelt is echter afhankelijk van in hoeverre hij dit aangeleerd krijgt.

Emotionele afhankelijkheid vermijden: hoe leer je dit?

Psychoanalyticus John Bowlby formuleerde de hechtingstheorie. Dit deed hij om de emotionele link tussen een kind en zijn ouders uit te leggen. De psycholoog stelde dat de hechtingsstijl al in de vroege kindertijd vastgesteld wordt en zich door ons hele leven verder ontwikkelt.

De hechtingsstijl die kinderen met hun ouders ontwikkelen zal de basis van hun emotionele ontwikkeling vormen. Daarom is het belangrijk om een veilige hechtingsstijl te ontwikkelen en aan te moedigen vanaf de eerste kinderjaren. Dit zal van groot belang zijn om later giftige relaties op basis van emotionele afhankelijkheid te vermijden.

Een veilige hechting tussen ouder en kind zal dé gelegenheid zijn waar het kind zal leren dat hij de wereld in al zijn eigenaardigheden gerust kan ontdekken. Nog belangrijker is dat hij hierbij zal leren dat hij dit kan doen zonder dat daarvoor de liefde, veiligheid en het vertrouwen van zijn ouders op te geven.

Emotionele afhankelijkheid vermijden bij kinderen: de richtlijnen

• Uit je liefde naar hen. Door je liefde te uiten via woorden en handelingen zullen je kinderen zich geliefd voelen. Dit is de enige manier waardoor ze uiteindelijk in staat zullen zijn om te verkennen met de kennis dat ze een veilige plek hebben om op terug te vallen.
• Uit je gevoelens naar hen. Door te uiten wat we voelen en waarom we iets voelen, kunnen kinderen empathie ontwikkelen. Op die manier kunnen ze bovendien leren begrijpen dat emoties menselijk zijn. Zo leren ze op den duur dat er ook niks mis is met verdriet en boosheid. Als we in staat zijn om aan te geven wat we voelen, leren we onszelf beter kennen en kunnen we ons gedrag beter beheersen. In tegenstelling tot oude overtuigingen zijn kinderen succesvol vanwege hun emotionele intelligentie, niet hun pragmatische intellect.
• Wees beschikbaar. Daarmee bedoelen we niet alleen dat je in de buurt moet zijn. Zorg er ook voor dat je genoeg met ze speelt en aandacht hebt voor hun behoeftes. Kinderen hebben hun ouders nodig; hun behoeftes vergen hierbij ook aandacht.

Veerkrachtige kinderen opvoeden: de richtlijnen

• Moedig autonomie en besluitvaardigheid aan. Kinderen stimuleren om hun eigen keuzes te maken zal hun helpen hun eigen oordelen te vertrouwen. Door hun nieuwsgierigheid aan te moedigen en ze hun problemen zelf op te laten lossen, zullen ze zich meer bekwaam en veiliger gaan voelen.
• Voorzie ze van veiligheid en vertrouwen. Wanneer we hun vooruitgang belonen en ze steunen als ze nieuwe stappen ondernemen, zullen kinderen een positief zelfbeeld ontwikkelen. Dit is de manier waarop we kinderen zich competent kunnen laten voelen. Als we er ook voor ze zijn wanneer het niet zo goed gaat, kunnen we ze bovendien het zelfvertrouwen geven om een nieuwe poging te maken. Zo wordt ook nog eens hun doorzettingsvermogen aangewakkerd.
• Zorg ook voor jezelf. Het is niet de bedoeling dat je jezelf verwaarloost door alleen maar voor anderen te zorgen. Een balans tussen de twee komt goed uit en geeft ook een goed voorbeeld voor de kinderen. Als ze hun ouders in balans zien, kunnen ze leren dat ze eerst aan zichzelf en hun eigen behoeftes mogen denken. Toch is het niet zeldzaam om te zien dat sommige ouders plezierige activiteiten opgeven wanneer ze eenmaal kinderen krijgen. In veel gevallen hebben ze zelfs een schuldgevoel: vrije tijd zou niet samen kunnen gaan met goed ouderschap. Het is belangrijk dat je je hier bewust van bent. Verscheidene onderzoeken hebben namelijk bevestigd dat emotionele afhankelijk van ouders richting hun kinderen niet alleen mogelijk is, maar ook negatieve effecten heeft op hun kinderen. Deze zijn later in hun leven moeilijk terug te draaien.

Wees een goed voorbeeld

Als we begrijpen dat opvoeders de grootste voorbeelden voor kinderen zijn, wordt het belang van goede voorbeelden al snel duidelijk. Als we dus emotioneel onafhankelijke kinderen willen opvoeden, moeten we ze dus aanleren zichzelf te leren kennen, van zichzelf te houden en zichzelf te waarderen.

Misschien moeten we ook onszelf beter leren kennen, meer van onszelf houden en onszelf meer waarderen. Dit zou ons ook helpen om ons te herinneren dat we bekwaam zijn en wel degelijk “compleet.” Vanaf dat startpunt kunnen we onze kinderen het verschil leren tussen behoefte en liefde.