Een terugval tijdens het rouwproces: wanneer we niet verder kunnen gaan

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Een terugval tijdens het rouwproces gebeurt vaker dan je denkt. Het is allesbehalve een inzinking. We moeten het beschouwen als een normaal deel van het rouwproces. Twee stappen terugzetten kan de beste manier zijn om de kracht te verwerven om verder te gaan. Want tenslotte kan niemand rouw in twee dagen verwerken. Het is een lange reis. En het komt vaak voor dat iemand stilstaat en een terugval heeft.

Therapeuten met ervaring in de behandeling van depressie, angststoornissen, verslaving en andere geestesziekten hebben allemaal iets gemeenschappelijk. Ze weten dat de klinische behandelingsstrategie voor hun patiënten een goed programma moet omvatten om terugval te voorkomen. En het is net zo belangrijk dat de patiënt er rekening mee houdt dat een terugval mogelijk is.

Rouwende personen hopen vaak dat deze grimmige fase zo snel mogelijk voorbijgaat. Maar ze willen vooral dat het moment komt waarop ze zonder pijn kunnen ademen en enkele uren achter elkaar kunnen slapen zonder in tranen wakker te worden. We denken vaak dat het herstelproces een rechte lijn is. Elke stap brengt ons dichter bij het einddoel.

Maar het werkt niet altijd op die manier. Het is belangrijk dat we dit onthouden. Want het is niet ongebruikelijk dat we op een bepaald moment, zonder precies te begrijpen waarom, uiteindelijk twee stappen achteruit zetten. Of erger nog, we komen weer terecht waar we begonnen zijn. Om te voorkomen dat dit gebeurt en te vermijden dat we lijden aan een terugval die erger is dan de oorspronkelijke gebeurtenis, moeten we actie ondernemen. We moeten ons met een “arsenaal” aan maatregelen voorbereiden. Die zullen ons beschermen en een hulpmiddel zijn om verder te gaan.

Waarom kan er sprake zijn van een terugval tijdens het rouwproces?

Volgens een studie van het tijdschrift Biological Psychiatry bepaalt de manier waarop we informatie verwerken of we al dan niet een terugval ervaren. We kunnen bijvoorbeeld op een MRI zien dat er verschillende “types” hersenen bestaan. Sommige types zijn beter in staat dan andere om op traumatische, ingewikkelde of uitdagende gebeurtenissen te reageren.

Er zijn mensen die beter met rouw omgaan omdat ze een mentale focus hebben die beter bestand is. Hun denkpatronen zijn tegelijkertijd weerbaarder en flexibeler. Andere mensen verwerken rouw trager. Zij ervaren meer terugvallen omdat ze de neiging hebben te piekeren en gefixeerd te raken op bepaalde negatieve gedachten. Bovendien verwerken ze prikkels op een negatievere manier. Dat betekent dat ze een grotere geestelijke uitputting ervaren. De patiënt komt vast te zitten. Hij heeft het moeilijk om vooruit te komen omdat hij veel energie verbruikt.

We zien dus dat er verschillende manieren zijn om informatie te verwerken en verschillende geestelijke manieren van aanpakken. Maar dit betekent niet dat sommige mensen gedoemd zijn om aan een terugval tijdens het rouwproces te lijden en anderen niet. Als we één ding over de hersenen weten, dan is het dat ze een verbazingwekkende plasticiteit hebben. We weten ook dat we de hersenen kunnen trainen. Het is mogelijk ze te kneden en die kantjes weg te nemen die ons kwetsbaarder maken. We kunnen dit allemaal bereiken. Laten we eens bekijken hoe…

Strategieën om een terugval tijdens het rouwproces te vermijden

We hebben het eerder al vermeld. Goede psychologen en gezondheidsdeskundigen weten dat ze patiënten op twee niveaus moeten behandelen. Dit geldt zowel in het geval van een ziekte, een stoornis als van een problematische gebeurtenis. Ze moeten een interventieplan en een plan ontwikkelen om een terugval te voorkomen. Het is belangrijk dat ze de patiënten in een toestand behouden waarin ze kracht en aanmoediging kunnen vinden om te blijven verder gaan.

We nodigen je nu uit om na te denken over enkele strategieën die je op dagelijkse basis kan toepassen.

Aanvaard de mogelijkheid dat je tijdens het rouwproces kan terugvallen

Soms dwingen de omstandigheden ons om opnieuw te beginnen. Want een lichamelijk of emotioneel verlies houdt een soort val in. Het is een periode van rouw waarin alles om ons heen instort en we onszelf opnieuw moeten opbouwen. We moeten opnieuw leren stappen.

Tijdens dit proces is het heel gewoon dat we twee stappen vooruit en één stap achteruit zetten. Zie dit niet als een probleem. Beschouw het niet als een teken dat het onmogelijk is om vooruit te komen. Begrijp dat je soms een stap terug moet zetten om het moment te krijgen dat je vooruit kan springen.

Een terugval tijdens het rouwproces kan vele vormen aannemen

We moeten ons bewust zijn van alle verschillende vormen die een terugval kan aannemen. Als we voorbereid zijn, dan kunnen we iets sneller reageren.

• Een terugval treedt vaak op wanneer we onze gemoedstoestand slecht is.
• Het kan je het gevoel geven dat je moe bent en alsof je geen energie hebt. Maar het kan er ook voor zorgen dat je net voelt alsof je voortdurend moet bezig blijven. Je moet bezig blijven zodat je “niet denkt.”
• Je moet ook voorzichtig zijn voor middelenmisbruik. Sommige mensen voelen de behoefte om te beginnen drinken of kunnen hun toevlucht nemen tot het gebruik van bepaalde drugs.

Mindfulness om een terugval te voorkomen

Het beoefenen van mindfulness kan heel nuttig zijn voor mensen die een depressie doorgemaakt hebben. Ook als je rouwt of zelfs wanneer je probeert om van een verslaving af te komen, dan is mindfulness een heilzame strategie. Het helpt je om een betere geestelijke controle te ontwikkelen. Bovendien opent het een krachtig kanaal om met emotionele tegenslag om te gaan.

• Mindfulness kan vooral helpen om negatieve of zich herhalende denkpatronen te regelen. Het geeft je innerlijke rust en een betere beheersing van emoties als woede, frustratie of verdriet.
• Anderzijds zal de patiënt door het aanwezig zijn in het heden geholpen worden om een goede innerlijke dialoog te hebben. Hij zal in staat zijn om beter te reageren en om zijn behoeften, angsten en bezorgdheden te begrijpen. Dat komt omdat hij met zichzelf verbonden zal zijn.

Tenslotte vinden we het waardevol om te vermelden dat het beoefenen van mindfulness vereist dat je consequent bent. Het is dus belangrijk dat je het toevoegt aan je dagelijkse routine. Want op die manier zal het echt positieve effecten hebben. Het zal je ook helpen om een terugval te voorkomen.