Een pornoverslaving: oorzaken, symptomen, gevolgen en behandelingen

Voor sommigen is pornografie een tijdelijke afleiding; voor anderen kan het een gewoonte worden die hun gedachten, emoties en relaties binnendringt. Ontdek wanneer het een verslaving wordt en wat erbij komt kijken.

We zijn allemaal wel eens in aanraking gekomen met pornografie. Of het nu uit nieuwsgierigheid, voor de lol of per ongeluk is, de toegang ertoe is zo gemakkelijk dat het voor veel mensen een alledaagse aangelegenheid is geworden. Maar wat voor sommigen incidenteel of recreatief gebruik is, wordt voor anderen een pornoverslaving.

Dit is een emotionele en psychologische val waar je moeilijk aan kunt ontsnappen. Dit probleem wordt vaak genegeerd of zelfs genormaliseerd, maar de gevolgen zijn ingrijpend. Het gaat niet alleen over “te veel” kijken naar expliciete inhoud, maar over hoe deze gewoonte je leven kan overnemen.

Het kan je relaties beïnvloeden, evenals je gevoel van eigenwaarde en andere aspecten en problemen met zich meebrengen die we hier diepgaand zullen onderzoeken.

Wat is een pornografieverslaving?

Hoewel het niet formeel erkend wordt als een aparte klinische diagnose, kan pornoverslaving begrepen worden als een dwangmatig gedragspatroon waarin iemand dit materiaal overmatig en buiten zijn controle consumeert.

Dit is niet beperkt tot een eenvoudige voorkeur of gewoonte, maar wordt een constante behoefte. Een dergelijke verslaving wordt geassocieerd met een dwangmatige seksuele gedragsstoornis (Spaanse link),

Die is opgenomen in de International Classification of Diseases (ICD-11) van de Wereldgezondheidsorganisatie. Niet iedereen met problematisch pornografiegebruik voldoet echter aan de criteria voor deze diagnose.

Deze stoornis wordt gekenmerkt door repetitief en impulsief seksueel gedrag dat een negatieve invloed heeft op het emotionele, sociale en fysieke welzijn.

Het herkennen van pornoverslaving als een dwangmatig patroon is de eerste stap om de impact ervan te begrijpen, hulp te zoeken en er effectief mee om te gaan.

Daarnaast kan pornografieverslaving leiden tot verdriet, angst en veranderde percepties van seksualiteit, waardoor de verwachtingen over intieme en affectieve relaties vervormd raken.

Symptomen van een pornoverslaving

Het vaststellen van de symptomen helpt bij het identificeren of het is geëscaleerd tot een verslaving die professionele aandacht en een passende therapeutische aanpak vereist. Gerelateerde dwangmatige gedragingen zijn onder andere het zoeken naar pornografische inhoud, zelfs als er andere belangrijke verantwoordelijkheden of verplichtingen zijn, zoals werk of sociale relaties. Er zijn nog meer tekenen van dit gedragspatroon:

• Moeite met het verminderen of controleren van de consumptie. De persoon probeert zijn consumptie van expliciet materiaal te beperken, maar slaagt daar niet in, zelfs als hij zich ervan bewust is dat het zijn leven beïnvloedt.
• Relatieproblemen. Dit gedrag heeft de neiging om de emotionele verbinding met de partner te verbreken, waardoor de fysieke en emotionele intimiteit afneemt, wat vaak leidt tot conflicten of ontevredenheid in de relatie.
• Sociaal isolement en desinteresse in andere activiteiten. Deze obsessie kan ertoe leiden dat de lijder zich terugtrekt uit vrienden, familie en activiteiten die belangrijk voor hem waren, en liever tijd besteedt aan het bekijken van pornografische inhoud.
• Schuldgevoelens. Na het kijken van pornografie kan de persoon sterke gevoelens van schaamte, schuld of angst ervaren, waardoor het dwangmatig consumeren vaak doorgaat als een manier om met deze gevoelens om te gaan.

Oorzaken van een pornoverslaving

Pornoverslaving ontstaat niet door één enkele reden, maar door de interactie van psychologische, sociale en culturele factoren, waardoor een cyclus ontstaat die moeilijk te doorbreken is. Hier zijn enkele van de meest voorkomende oorzaken.

1. Verlichting zoeken voor stress

Volgens onderzoek in hetBritish Journal of Psychology Research gebruiken veel mensen pornografie als een emotioneel vluchtmiddel om moeilijke situaties, zoals sociaal isolement, het hoofd te bieden.

Het bekijken van expliciete inhoud zorgt voor onmiddellijke bevrediging die tijdelijke verlichting biedt, maar dit versterkt alleen maar het verlangen om het gedrag te herhalen om onaangename emoties te beheersen, waardoor een cyclus van afhankelijkheid ontstaat.

2. Laag gevoel van eigenwaarde en persoonlijke ontevredenheid

In veel gevallen wenden mensen die problemen ondervinden met hun gevoel van eigenwaarde of zich ontevreden voelen over hun persoonlijke leven zich tot pornografie als een vorm van validatie of bevrediging.

Een studie in Psychology of Men & Masculinities merkt op dat mannen met een laag gevoel van eigenwaarde zich aangetrokken kunnen voelen tot expliciet intiem materiaal, omdat het geen emotionele of echte interactie vereist.

Als zodanig wordt het gezien als een eenvoudige manier om genot te verkrijgen zonder geconfronteerd te worden met de onzekerheden van het vervullen van bepaalde mannelijke rollen of het genereren van een authentieke emotionele connectie.

3. Eenvoudige toegang en sociale normalisatie / Onbeperkte toegang tot online pornografie, in combinatie met de normalisering

ervan in veel sociale omgevingen, draagt bij aan de overmatige consumptie ervan.

In bepaalde kringen wordt pornogebruik beschouwd als acceptabel of gewoon gedrag, waardoor de perceptie van mogelijke schade afneemt en het onschuldig of ongevaarlijk lijkt.

Daarnaast nemen de toegang tot dit materiaal, waar en wanneer dan ook, de lage kosten of gratis inhoud en de mogelijkheid om het te bekijken zonder herkend te worden, barrières weg en moedigen herhaalde consumptie aan, waardoor het risico op verslaving toeneemt.

4. Neurobiologische factoren

In de hersenen maakt dopamine deel uit van het beloningssysteem, een neuraal circuit dat bepaald gedrag associeert met plezier, waardoor herhaling wordt aangemoedigd.

Wanneer iemand herhaaldelijk pornografie consumeert, begint dit beloningssysteem zich aan te passen, waardoor de tolerantie voor visuele stimuli toeneemt. Onderzoek van het Telangana Tijdschrift voor Psychiatrie (Spaanse link) merkt op dat vanuit neurobiologisch oogpunt dopamine een belangrijke rol speelt bij pornoverslaving.

Deze neurotransmitter is gekoppeld aan gevoelens van plezier en beloning; dopamine komt vrij tijdens het consumeren van pornografie, waardoor een gevoel van onmiddellijke bevrediging ontstaat.

En omdat de hersenen pornografie associëren met het vrijkomen van dopamine, neemt het verlangen om meer visuele prikkels te zoeken toe, waardoor het dwangmatige gedrag wordt versterkt en afhankelijkheid ontstaat.

5. Seksuele voorkeuren

Deze verslaving heeft in sommige gevallen te maken met seksuele voorkeuren die verband houden met pornografie, zoals soloseksualiteit en pornoseksualiteit.

Volgens een onderzoek gepubliceerd in het academische tijdschrift Sexual Addiction & Compulsivity verwijst soloseksualiteit naar mensen die alleen bevrediging voelen door masturbatie en de consumptie van pornografische inhoud. Ze ervaren geen behoefte aan een daadwerkelijke seksuele relatie.

Aan de andere kant verwijst de term pornoseksualiteit naar mensen van wie de seksuele aantrekkingskracht volledig is gericht op het kijken van pornografie.

Het is de moeite waard om op te merken dat, hoewel deze termen zich in een vroeg stadium van discussie en definitie bevinden in de academische wereld, steeds meer mensen zichzelf identificeren als soloseksueel of pornoseksueel, wat het belang onderstreept van het onderzoeken en begrijpen ervan in meer detail.

Hoewel vergelijkbaar met soloseksualiteit, wordt pornoseksualiteit meer geassocieerd met een sterke band met pornografie als de enige bron van seksueel genot.

Gevolgen van een pornoverslaving

Zoals eerder gezegd, kan pornoverslaving verschillende aspecten van het leven van de persoon die het ervaart beschadigen. Laten we eens kijken naar de gevolgen, van de persoonlijke en sociale sfeer tot geestelijke gezondheid en seksualiteit.

Gevolgen voor het persoonlijke en sociale leven

Op het niveau van interpersoonlijke relaties (vooral bij stellen) schaadt overmatig pornografiegebruik de band, door emotionele ontkoppeling en verlies van intimiteit.

Als de ene partner veel tijd besteedt aan het bekijken van pornografisch materiaal, kan de andere partner zich afgewezen of gekleineerd voelen. Dit gedrag heeft ook invloed op sociale activiteiten, waardoor vriendschappen en familiebanden verslechteren.

Ook kan de werk of academische o f academische prestaties afnemen. Dit omdat de tijd en energie die besteed wordt aan het bekijken van porno in de weg kan staan van persoonlijke verantwoordelijkheden en doelen.

Geestelijke gezondheidstoestanden

Verslaafd zijn aan porno heeft de neiging om mentale gewoonten en het intieme zelf te veranderen. Dat leidt tot desensitisatie, verveling, vervormde percepties van de werkelijkheid en objectivering van vrouwen.

Sommige frequente gebruikers ervaren verhoogde angst en depressie, als gevolg van schuld en schaamte gerelateerd aan hun gedrag. Deze interne strijd kan leiden tot een laag gevoel van eigenwaarde.

Onrealistische percepties van seksualiteit

Het tijdschrift Porn Studies merkte in een publicatie op dat pornografieverslaving onrealistische verwachtingen over seks creëert, vooral bij jongeren.

Dit soort inhoud beïnvloedt de perceptie van wat een goede seksuele ervaring zou moeten zijn. Dat komt omdat pornografie overdreven en vervormde situaties voorstelt die niets met de werkelijkheid te maken hebben.

Als gevolg daarvan kunnen mensen die overmatig met pornografie bezig zijn moeite hebben om in het echte leven een echte emotionele en fysieke band met hun partner op te bouwen. Dat komt omdat ze deze ervaringen vergelijken met wat ze op het scherm zien.

Slechte seksuele prestaties

Volgens deskundigen kan overconsumptie van pornografie bijdragen aan de ontwikkeling van seksuele disfuncties (Engelse link).  Het gaat om zaken zoals problemen met het behouden van erecties, vertraagde ejaculatie en verminderd verlangen of plezier zonder de aanwezigheid van pornografische stimuli.

Hoe kun je een pornoverslaving overwinnen?

Om te beginnen bieden zelfhulpgroepen en online fora ruimte voor wederzijdse steun, het delen van ervaringen en counseling. Een andere relevante bron is het 12-stappenprogramma tegen verslaving, aangepast om pornoverslaving te behandelen.

Deze aanpak, gebaseerd op persoonlijke reflectie, groepsondersteuning en verantwoording, bevordert herstel door toewijding aan het genezingsproces. Daarnaast zijn de volgende opties beschikbaar.

Therapeutische zorg ontvangen

Cognitieve gedragstherapie identificeert automatische gedachten die leiden tot overmatig pornoconsumptie en leert strategieën om ze te vervangen door gezondere patronen. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) richt zich op het accepteren van negatieve gedachten en emoties in plaats van ze te vermijden. Daardoor kan de patiënt handelen in overeenstemming met zijn of haar waarden.

Mindfulnessoefeningen worden hier vaak gebruikt om impulsen te observeren zonder meteen te reageren, waardoor zelfbeheersing wordt bevorderd.In gevallen waarin de verslaving invloed heeft op romantische relaties, is relatietherapie ook nuttig. Dit om de communicatie en intimiteit te verbeteren en de emotionele band te herstellen.

Gezonde gewoonten creëren

Om pornoverslaving te overwinnen is het belangrijk om grenzen te stellen aan het gebruik van elektronische apparaten en het surfen op internet.

Daarnaast is het essentieel om te socialiseren met andere mensen, alternatieve activiteiten te implementeren en gezonde gewoonten aan te moedigen. Denk hierbij aan zaken zoals lichaamsbeweging en het beoefenen van nieuwe hobby’s.

Tot slot noemden we mindfulness in therapie, maar dagelijkse ontspanningstechnieken bevorderen stressvermindering en verbeteren zelfbeheersing. Dat komt ten goede aan impulsmanagement en het versterken van emotioneel welzijn.

Laat een pornoverslaving je leven niet beheersen

Pornoverslaving kan onopgemerkt blijven in het beginstadium, maar de langetermijneffecten hebben ernstige gevolgen voor je persoonlijke, sociale en emotionele leven. Als je het gevoel hebt dat je pornoconsumptie uit de hand loopt, is het van vitaal belang om actie te ondernemen.

Je weet al dat er hulpbronnen zijn zoals counseling en steungroepen, dus laat je seksuele driften je leven niet beheersen. Met de juiste steun en vastberadenheid is het mogelijk om deze situatie te overwinnen en een gezonder en bevredigender leven te leiden.