Ouder worden voor je eigen ouders

Ze zeggen dat het gewoon bij het leven hoort, maar als je ouder van je eigen ouders wordt verandert er iets in je. Het is alsof er een nieuwe etappe op je interne kaart is gemarkeerd. In feite wordt je relatie in veel gevallen getransformeerd.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

We zijn geneigd te denken dat ouderdom geleidelijk en rustig komt, zoals het voorbijgaan van de seizoenen. Maar in werkelijkheid verschijnt de ouderdom vaak, verre van langzaam, plotseling, bijna abrupt. Dan kun je merken dat je een ouder voor je eigen ouders wordt.

Er is meestal iets in het bijzonder dat gebeurt dat je dwingt je bewust te worden van de leeftijd en toestand van je ouder. Het kan een val en een gebroken heup zijn, die pijnlijke kniepijn die uiteindelijk vervangen moet worden, of de vergeetachtigheid die steeds constanter wordt.

In feite heeft je moeder of vader, die ondanks zijn leeftijd tot nu toe alles aankon, nu plotseling, en zonder echt te weten hoe, heel veel hulp nodig.

Je ouders die van je afhankelijk worden is altijd een keerpunt. Het is die emotionele gebeurtenis die je laat zien dat echte ouderdom, het soort dat het leven beperkt, plotseling kan optreden, samen met levensbeperkende ziekten. Van er altijd voor je te zijn als je ze nodig hebt, hebben je ouders nu jou nodig.

Niemand -althans bijna niemand- is op deze gebeurtenis voorbereid.

Hoe om te gaan met ouder worden van je eigen ouders

Een deel van je vond het waarschijnlijk vanzelfsprekend dat je ouders nooit oud zouden worden. Bovendien dacht je dat ze voor zichzelf zouden zorgen tot ze behoorlijk oud waren, en dat ze dag en nacht beschikbaar zouden zijn om je constante steun te bieden, 24/7. Desalniettemin komt er, zoals we al eerder zeiden, een dag dat de telefoon gaat en je verneemt dat je vader of moeder in het ziekenhuis ligt.

De dokters zullen je vertellen dat het gewoon bij het leven hoort. Je kijkt echter naar je ouders en zij kijken naar jou en, precies op dat moment, beseffen jullie beiden dat, soms, het verstrijken van de tijd wreed is. Het brengt ook onzekerheid en verandering met zich mee.

Ouders worden van je eigen ouders betekent dat je eerst het moeilijke proces van acceptatie moet verwerken. Dit is een rol die onnatuurlijk en zelfs vervormd lijkt. Niettemin is het de realiteit en vraagt het, van jou, daden van verantwoordelijkheid, liefde en menselijkheid.

Hoe kun je deze nieuwe fase beheren? Laten we eens een kijkje nemen.

Een bijzonder rouwproces: van ontkenning naar aanvaarding

Als je ouders ophouden voor zichzelf te zorgen, word jij hun ‘verzorgers’. Het is niet gemakkelijk om deze nieuwe rol te integreren in de gezinsdynamiek of in je eigen dagelijks leven. Daarom moet je weten hoe je met deze reeks tegenstrijdige gevoelens kunt omgaan.

Het is gebruikelijk dat je verdriet vermengd voelt met angst, boosheid, en voortdurende vragen (Waarom is hen dit overkomen? Ze waren zo fit en goed). Probeer te vermijden dat je emoties en gevoelens het zwijgen wordt opgelegd.

Accepteer ook dat niet alle vragen een antwoord hebben. Aanwezigheid geven aan elke emotie, de nieuwe situatie aanvaarden, en je gevoelens afreageren bij mensen die naar je luisteren en je begrijpen is een goed begin.

Je ouders moeten leren hoe ze ‘kinderen’ kunnen worden

Waarschijnlijk zijn je ouders gewend geweest gezag te hebben. Ze hebben waarschijnlijk hun hele bestaan doorgebracht met volledige controle over hun leven en het nemen van hun eigen beslissingen. Bovendien, als er één ding is waaraan ze gewend zijn, dan is het wel opvoeden. Een dat ze grootouders zijn.

Het is niet gemakkelijk voor hen om plotseling afhankelijk te zijn van hun eigen kinderen. Sterker nog, hun gezag verliezen, en ook hun vermogen om voor zichzelf te zorgen, kan voor hen uiterst traumatisch zijn. Het is belangrijk dat je je bewust bent van hun gevoelens.

Een studie (Engelse link) van verschillende universiteiten in de Verenigde Staten beweerde dat depressie bij ouderen minder vaak lijkt voor te komen omdat ze niet altijd gediagnosticeerd wordt. In feite heeft depressie bij ouderen ernstiger gevolgen, en kan tot dementie leiden. Dit is belangrijk om in gedachten te houden.

Gespecialiseerd advies en steun van de omgeving

In deze situatie heb je steun nodig, zowel voor je afhankelijke ouder als voor jezelf. Het is inderdaad van essentieel belang dat je advies krijgt van gespecialiseerde vakmensen, zoals artsen of gerontologen.

Zorgen betekent immers niet alleen zorgen voor hun zieke lichaam, je moet ook gevoelig zijn voor hun geest en hun emotioneel welzijn. Je moet er ook voor zorgen dat ze niet geïsoleerd raken. Ze moeten verbonden blijven met hun sociale omgeving, vrienden en het hele familienetwerk, en ook met jou.

Zorg dat je zelf ook steun hebt. Je vrienden en je partner moeten je dagelijkse bondgenoten zijn.

Op een nieuwe manier van je ouders leren houden

Misschien was je relatie met je afhankelijke vader of moeder niet al te best. Inderdaad zijn dit soort familiale banden vaak verweven met wrijving, meningsverschillen, verschillen in waarden, en zelfs onopgeloste gekwetstheid.

Maar als je ouders afhankelijk van je worden, kun je merken dat je relatie verandert. Hun houding en je eigen gevoeligheid kunnen wel eens veranderen, waardoor een zuiverder band ontstaat die vrij is van rancune.

In feite kan deze levensfase, hoewel soms moeilijk, ook verrijkend zijn en vol van een meer complete en mooie liefde die het waard is om te ervaren en te herinneren. Tenslotte is ouder worden voor je eigen ouders pijnlijk, maar je zult nooit meer een handeling verrichten die zo natuurlijk, fatsoenlijk en vriendelijk is.